Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy z. 57(1)/2019

URI dla tej Kolekcjihttp://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/4631

Przeglądaj

Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 32

Odpowiedzialność w procesie rozwoju – jaka i czyja?
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Słodowa-Hełpa, Małgorzata; Jurewicz, Daniel
Inspirację do podjęcia problematyki odpowiedzialności w procesie rozwoju stanowiło kilka przesłanek natury poznawczej i praktycznej, w szczególności jej wyeksponowanie w tytule kluczowego dokumentu nakreślającego średnio- i długofalową wizję rozwojową i politykę państwa, czyli w Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. W opracowaniu zredagowanym na podstawie przeglądu bogatej literatury przedmiotu oraz najnowszych dokumentów, zostały zaprezentowane wybrane aspekty tej pojemnej inter- i wielodyscyplinarnej problematyki. Wobec wieloznaczności kategorii odpowiedzialność i związanych z tym trudności interpretacyjnych oraz ewolucji jej powiązań z wolnością i rozwojem za zasadne uznane zostało poprzedzenie zasadniczej części opracowania najogólniejszym stanowiskiem dotyczącym istoty odpowiedzialności i krótką odpowiedzią na dwa pytania: – Czym jest odpowiedzialność? – Jakie są jej powiązania z wolnością? Punkt wyjścia dalszych rozważań stanowi założenie, że rozwój odpowiedzialny musi być udziałem nie tylko rządu i polityków, ale menedżerów i zarządzanych przez nich przedsiębiorstw a także konsumentów i całych wspólnot regionalnych oraz lokalnych. Bez ich zaangażowania trudno bowiem liczyć na skuteczność nawet najlepiej nakreślonej wizji rozwojowej. Za wiodący został uznany układ podmiotowy artykułu, od odpowiedzialności państwa, przez funkcjonariuszy publicznych, środowisko biznesu społecznie odpowiedzialnego do społeczeństwa obywatelskiego i dobra wspólnego. W podsumowaniu, na podstawie przeprowadzonych analiz, nakreślone zostały dość ogólne odpowiedzi na sformułowane we wstępie pytania.
Analiza zróżnicowania poziomu rozwoju poszczególnych regionów i ich rynków pracy w Polsce
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Valente, Riccardo
W artykule przedstawiono analizę danych i uwagi teoretyczne, pozwalające wyjaśnić zróżnicowanie regionalne w Polsce na podstawie teorii keynesowskiej oraz stwierdzić, że zróżnicowania dochodu na mieszkańca i kondycji zarejestrowanych na rynku pracy są ściśle między sobą powiązane. Zwrócono także uwagę na to, że interwencje publiczne, wspierające dochód na mieszkańca i poprawiające kondycje na rynku pracy w regionach słabo rozwiniętych, stanowiłyby skuteczne narzędzie nie tylko w zwalczaniu ubóstwa i bezrobocia, ale również we wsparciu możliwości zysku dla przedsiębiorstw w tych obszarach oraz stymulację ich rozwoju. Na podstawie dokonanej analizy różnicowanie regionalne w Polsce jest rzeczywiście dobrze wyjaśnione za pomocą podejścia keynesowskiego, a szczególnie modelu wzrostu gospodarczego opracowanego przez polskiego ekonomistę Michała Kaleckiego w 1968 roku przy jego uzupełnieniu z innymi uwagami teoretycznymi opracowanych przez autorów tego samego nurtu, które opiera się na zaakcentowaniu roli popytu zagregowanego w długookresowym przekształcaniu się głównych zmiennych makroekonomicznych na terenie kraju. Duży wpływ na polepszenie jakości życia w Polsce mogą więc mieć czynniki, które na podstawie teorii keynesowskiej wpływają równocześnie na zwiększenie wzrostu gospodarczego i wydajności pracy, akumulację kapitału oraz wdrożenie i stosowanie innowacji, zwiększenie zatrudnienia i płac. W miejsce propozycji obniżania i zróżnicowania płac minimalnych, jakie można znaleźć w opracowaniach opartych na podejściach teoretycznych bazujących na dorobku autorów głównego nurtu, przedstawiona analiza danych i ich interpretacja wspierałyby więc realizację inwestycji publicznych, interwencje wsparcia dochodu w regionach słabiej rozwiniętych. Przedstawione wnioski wskazywałyby dodatkowo na większą skuteczność interwencji ostatniego rodzaju.
Historia polskiej płacy minimalnej na gruncie teorii pomiaru kapitału ludzkiego i godziwych wynagrodzeń
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Oliwkiewicz, Barbara
Współcześnie wynagrodzenie to jedna z ważniejszych kwestii społeczno-ekonomicznych. To ludzie i ich kapitał tworzą wartość jednostki gospodarczej oraz są źródłem jej sukcesu. Według teorii pomiaru kapitału ludzkiego i godziwych wynagrodzeń, kapitał ludzki to potencjalna zdolność do wykonywania pracy, praca to transfer kapitału do obiektów pracy, a wynagrodzenie to należność za wykonaną pracę zgodnie z jej wartością. Godziwe opłacenie kapitału ludzkiego jest gwarancją jego odtworzenia. Polska płaca minimalna została wprowadzona po raz pierwszy w 1956 roku. Jej rola w systemie płac w ciągu lat uległa licznym zmianom. Jednak zawsze jest i była to kategoria określająca minimalny gwarantowany przez państwo poziom wynagrodzenia za pracę. Minimalne wynagrodzenie jest z jednej strony zabezpieczeniem pracowników przed wyzyskiem ze strony pracodawcy, z drugiej strony natomiast może być przeszkodą w zwalczaniu bezrobocia. Artykuł ma na celu przedstawienie historii płacy minimalnej w Polsce od początku jej istnienia oraz zbadanie jej zgodności z wartością kapitału ludzkiego wyznaczoną na podstawie współczesnej teorii pomiaru kapitału ludzkiego i godziwych wynagrodzeń. W pierwszej części opracowania przedstawiona jest historia polskiej płacy minimalnej oraz współczesne poglądy w kwestii kapitału ludzkiego i godziwych wynagrodzeń. W dalszej części, zgodnie z teorią kapitału ludzkiego i godziwych wynagrodzeń, obliczono polską minimalną płacę godziwą oraz zbadano jej zgodność z ustawową płacą minimalną. Do realizacji celu wykorzystano metodę analityczno-opisową. Narzędziem empirycznym służącym weryfikacji były studia literatury przedmiotu oraz studia i analiza danych statystycznych.
Godziwe nierówności dochodowe a opodatkowanie wynagrodzeń
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Renkas, Jurij
Przedmiotem rozważań jest teoretycznie uzasadnione opodatkowanie wynagrodzeń za pracę. Podstawową teorią określającą wielkość wynagrodzeń jest teoria kapitału ludzkiego pracowników. W wyniku badań wykazano, że godziwe wynagrodzenie jest procentem od wartości kapitału ludzkiego pracownika. Ten procent stanowi miarę spontanicznego naturalnego ubytku kapitału ludzkiego i jest powiązany z wielkością stałej p = 0,08 [1/rok]. Godziwość wynagrodzeń jest kategorią ekonomiczną i oznacza, że dwoje pracujących otrzymujących wynagrodzenie godziwe potrafi doprowadzić dwoje swoich potomków do własnego poziomu kapitału ludzkiego. Z tych zależności wynika konkluzja, że godziwe wynagrodzenie nie powinno być pomniejszane podatkiem bezpośrednim, ponieważ nie zostaną zachowane warunki równowagi ekonomicznej. Zatem celem niniejszego opracowania jest przedstawienie propozycji konstrukcji modelu opodatkowania wynagrodzeń.
Instytucjonalne uwarunkowania nierówności szans edukacyjnych w Polsce
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Bartak, Jakub
Celem artykułu była diagnoza rozwiązań instytucjonalnych w polskim systemie edukacji pod kątem ich znaczenia dla nierówności szans edukacyjnych. Rozważania rozpoczęły się od wskazania poziomu nierówności edukacyjnych na poziomie szkół średnich oraz uczelni wyższych w stosunku do państw OECD. Z porównań tych wynika, że największe zaniedbania w zakresie egalitaryzmu szans edukacyjnych występują w zakresie kształcenia wyższego, podczas gdy nierówności szans na poziomie szkół średnich oraz gimnazjów są relatywnie niskie. Dalszą część pracy oparto na przeglądzie literatury z zakresu instytucjonalnych uwarunkowań nierówności szans edukacyjnych. Wskazano na zalety i wady oparcia prac w tym obszarze o międzynarodowe badania kompetencji i umiejętności takich jak PISA i TIMSS. W kolejnej części zidentyfikowano i omówiono następujące czynniki nierówności szans: powszechność edukacji przedszkolnej, sposób organizacji różnicowania ścieżek kształcenia oraz sposoby finansowania edukacji na poziomie szkoły obowiązkowej i edukacji akademickiej. Omawiając polskie rozwiązania instytucjonalne w tym zakresie wskazano, że relacja między pochodzeniem a szansami zdobycia wysokiej jakości wykształcenia w Polsce pogłębiana jest poprzez niską skolaryzację przedszkolną, proces silnego różnicowania się gimnazjów w miastach, a także sposób finansowania edukacji akademickiej. Jednocześnie wskazano, że relatywnie późny podział ścieżki kształcenia oraz system finansowania edukacji na poziomie szkół podstawowych i średnich są czynnikami sprzyjającymi równości szans edukacyjnych.
Problem kompetencji innowacyjnych w kontekście systemu edukacyjnego w Polsce
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Pawnik, Wojciech
Jeszcze nie tak dawno w warunkach gospodarki europejskiej innowacyjność można byłoby nazwać zapomnianym paradygmatem zmiany społecznej (podobnie jak zaufanie lub przedsiębiorczość). Obecnie jest to jedno z najczęściej powtarzanych pojęć nie tylko w obszarze szeroko rozumianych nauk ekonomicznych, ale również socjologii, antropologii oraz psychologii. Nazywam go zapomnianym paradygmatem zmiany. W artykule stawiam tezę, iż zjawisko innowacyjności w Polsce jest uwarunkowane systemem edukacji, globalnymi konsekwencjami Internetu oraz kontekstem kulturowym.
Sto lat polskiego przemysłu samochodów osobowych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Leśniak-Moczuk, Arkadiusz D.
Stuletni okres historii przemysłu motoryzacyjnego w Polsce można podzielić na trzy fazy. Pierwsze polskie konstrukcje samochodów osobowych sięgające początku XX wieku nie zostają wdrożone do produkcji. W okresie międzywojennym zakup licencji zagranicznych zapoczątkowuje rozwój przemysłu motoryzacyjnego. W Polsce Ludowej konstrukcje samochodowe polskich inżynierów trafiające do seryjnej produkcji i kontynuacja produkcji opartej na licencjach zagranicznych wpływają na wzrost dynamiki podaży samochodów osobowych, znajdujących nabywców na rynku krajowym i w eksporcie. Transformacja systemowa otwiera rynki krajów zachodnich dla nabywców samochodów osobowych oraz pozwala na przepływ kapitału obcego uruchamiającego montownie marek zagranicznych w Polsce w miejsce rodzimego przemysłu motoryzacyjnego.
Innowacyjność sektora MŚP w Polsce: problemy i perspektywy
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Oksanych, Oleksandr
Pośród wyzwań polskiej gospodarki szczególne miejsce zajmuje zapewnienie wysokiej dynamiki rozwoju. Jednym z najważniejszych czynników, mających wpływ na ten wzrost, jest innowacyjność gospodarki. Polska należy do krajów z umiarkowanym poziomem innowacyjności, dla których, zgodnie z wynikami przeprowadzonych badań, innowacyjność ma większy wpływ na wzrost PKB, aniżeli dla krajów-liderów innowacyjności. W szeregu determinantów innowacyjności znaczącą rolę odgrywa zaangażowanie w działalność innowacyjną małych i średnich przedsiębiorstw. W zakresie generowania innowacji, wsparcia działalności innowacyjnej, szczególnie na etapie B+R, MŚP ma określoną przewagę nad dużymi firmami. W gospodarce polskiej udział małych i średnich firm jest dość duży, jednak wykorzystanie ich potencjału dla wzrostu innowacyjności gospodarki napotyka pewne bariery. Lektura naukowej literatury i raportów z badań sondażowych skłaniają do wniosku, że są to przeważnie zewnętrzne bariery o charakterze makroekonomicznym, instytucjonalnym i administracyjno-prawnym. Z innej strony, problemem jest również kreowanie proinnowacyjnych postaw przedsiębiorców. Radykalny wzrost innowacyjności małych i średnich firm wymaga kreowania i realizacji efektywnej krajowej polityki innowacyjnej w celu stworzenia sprzyjających działalności innowacyjnej warunków oraz wprowadzenie zmian w systemie edukacji i szkolnictwa wyższego. Szczególnie ważnym czynnikiem jest poszukiwanie efektywnych form i mechanizmów wykorzystania potencjału uczelni wyższych i budowa ich współpracy z biznesem przez uruchomienie małych średnich firm z ich udziałem. Pomimo tego dla polskich małych i średnich firm priorytetowymi kierunkami wzrostu innowacyjności są: tworzenie i rozwój sieci współpracy z udziałem MŚP, rozwój systemu informacji i promocji innowacji, wsparcie infrastrukturalne; stosowanie rozwiązań platformowych.
Znaczenie wartości organizacyjnych w budowaniu kultury przedsiębiorstw
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Gitling, Maciej
Wartości, jakie promuje dana kultura organizacyjna wpływają na sposób funkcjonowania zasobów ludzkich w organizacji oraz jej kontaktów z otoczeniem zewnętrznym. Wartości organizacyjne budują kulturę organizacji i przyczyniają się do jej efektywności. Wartości organizacyjne wynikają z relacji społecznych między ludźmi, wpływają na ich kształt i przyczyniają się do satysfakcji z wykonywanej pracy. Wartości są zatem podstawą systemu społecznego każdej organizacji oraz jej tożsamości kulturowej, stanowią jej istotę i specyfikę. Badania empiryczne wskazują, że kultura organizacyjna to ważny zasób wspierający misję i strategię przedsiębiorstw, do których powinna być dostosowana. Zainteresowanie kulturą organizacyjną ma związek z jej rozległym wpływom na różne obszary funkcjonowania organizacji. Szczególną rolę w promowaniu kultur organizacyjnych przypisuje się kadrze menedżerskiej, od której zależy sprawność funkcjonowania organizacji. W zależności od profilu, rodzaju organizacji, kraju pochodzenia kapitału, możemy mieć do czynienia z różnym katalogiem i hierarchią przyjętych wartości organizacyjnych. Pomimo licznych opracowań na temat znaczenia roli zarządzania poprzez wartości, kadra menedżerska nie zawsze je promuje i respektuje. Kwestią równie ważną jak zarządzanie poprzez wartości, jest zagadnienie dopasowania wartości organizacyjnych z wartościami deklarowanymi przez samych pracowników. Chodzi zatem o takie zarządzanie pracownikami, które wypracowuje wspólną platformę współpracy i zaangażowania zarówno kadry menedżerskiej jak i samych pracowników w celu zaspokojenia interesów firmy z aspiracjami pracowników. Nie należy także zapominać, iż właściwie ukształtowana kultura organizacyjna wzmacnia sferę etyczną całej organizacji, kształtuje interakcje i stosunki między różnymi interesariuszami.
Społeczny wymiar dyfuzji innowacji i wiedzy jako czynników zmiany i rozwoju gospodarczego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Tuziak, Arkadiusz
Autor artykułu przedstawia zagadnienie dyfuzji innowacji i wiedzy jako źródła zmiany i rozwoju gospodarczego. Charakterystyki i analizy zjawiska dyfuzji skupiają się na jego społeczno-kulturowym i ekonomicznym wymiarze. W pierwszej części opracowania, odwołując się do literatury przedmiotu, ukazano złożoność i wieloaspektowość teoretycznych ujęć procesu dyfuzji innowacji. Następnie scharakteryzowano zjawisko dyfuzji innowacji jako ważnego mechanizmu zmian społecznych i kulturowych. W tak zarysowanych ramach teoretycznych dokonano analizy uwarunkowań, dynamiki i efektywności rozprzestrzeniania się innowacji i wiedzy jako instrumentów przedsiębiorczości i rozwoju gospodarczego. Syntetyczną konkluzję teoretycznych analiz i charakterystyk przedmiotowej problematyki stanowi szkicowo nakreślony schemat powstawania i dyfuzyjnego rozprzestrzeniania się innowacji i wiedzy, który może być użyteczny z punktu widzenia polskich przemian modernizacyjnych oraz przyspieszenia rozwoju gospodarczego, zrównoważonego społecznie i terytorialnie.
Odpowiedzialność, wolność, sprawiedliwość, efektywność a przedsiębiorczość
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Famielec, Józefa
Odpowiedzialność w działalności gospodarczej – zdaniem Jana Pawła II – może się urzeczywistniać jako prawda w ustroju gospodarczym, w którym podmiotowość i wolność pracy człowieka dominuje nad kapitałem oraz własnością narzędzi produkcji i ziemi. Jest to możliwe tylko w społeczeństwie, w którym istnieją wolność pracy, przedsiębiorczość i uczestnictwo. Celem artykułu jest poznanie przedsiębiorczości w świetle kryterium wolności i odpowiedzialności. Tezą opracowania jest uznanie odpowiedzialności jednostki, podmiotu, rządu, polityki za warunek konieczny do wykorzystania wolności. Koncepcja artykułu obejmuje spojrzenie na przedsiębiorczość jako czynnik wychodzenia z zacofania krajów, przy czym wskazano na rzadko podnoszoną kwestię naturalnych (geograficznych) barier bogactwa i zacofania, jakim jest położenie krajów na mapie świata. Paradygmat odpowiedzialności w gospodarce rozszerzono na naukę, w tym zwłaszcza na filozofię, która jest świadectwem myślenia i objaśnia możliwość wychodzenia człowieka z kryzysu nadziei, o wiele poważniejszego niż kryzys finansowy. Paradygmat wolności sprowadzono do zasady sprawiedliwości, uznając niesprawiedliwość za przyczynę nędzy narodów, a sprawiedliwość za warunek wykorzystania przedsiębiorczości w podnoszeniu bogactwa. Artykuł ma charakter koncepcyjny i teoretyczny, stanowi rozwinięcie problematyki przedsiębiorczości, podejmowanej już w innych publikacjach. Wartością dodaną artykułu jest wykorzystanie teorii zacofania Gerschenkrona, teorii bogactwa i nędzy Landesa, dorobku filozofii odpowiedzialności Tischnera oraz teorii sprawiedliwości de Soto oraz konstytucji wolności Hayeka, w zakresie, na jaki pozwoliła objętość artykułu.
Wpływ wybranych instrumentów Wspólnej Polityki Rolnej na umacnianie i spowalnianie procesów rozwojowych w polskim rolnictwie
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Karwat-Woźniak, Bożena
Wspólna Polityka Rolna (WPR) jest historycznie pierwszą spośród wspólnych społeczno-ekonomicznych polityk UE, która ulegała różnorodnym zmianom. Celem współczesnej WPR nie jest wyłącznie zagwarantowanie bezpieczeństwa żywnościowego konsumentom i godziwych dochodów rolnikom, ale również zapewnienie: zrównoważonego rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich, wzrostu konkurencyjności gospodarstw rolnych, ochrony środowiska i walorów krajobrazowych. Celem pracy jest analiza zmian, jakie zaszły w polskim rolnictwie po akcesji do UE z perspektywy odziaływania WPR na te zmiany. W pracy skoncentrowano się głównie na analizie wybranych działań PROW. Pracę wykonano z wykorzystaniem analizy statystyczno-opisowej dostępnych danych empirycznych z użyciem metod porównawczych. Korzystano z danych GUS, ARiMR, Eurostat, badań terenowych IERiGŻ oraz literatury przedmiotu. Z wykonanych analiz wynika, że objęcie polskiego rolnictwa WPR stworzyło dla tego sektora nową jakość rozwojową a rolnicy relatywnie dobrze ją wykorzystali. Pomimo pewnych następstw niepomyślnych, ogólny bilans polskiego rolnictwa jako członka UE jest korzystny. Konieczność dostosowania do standardów obowiązujących na unijnym rynku była barierą dla pewnej grupy rolników, ale ten przymus i dopływ środków finansowych skutkował przyśpieszeniem procesów modernizacji rolnictwa (poprawa struktury obszarowej, wzrost wyposażenia w środki mechanizacji, zwiększenie siły ekonomicznej, unowocześnienie technologiczne itp.) i wyodrębnianiem się silnych ekonomicznie, konkurencyjnych gospodarstw rolnych. To zjawisko prowokowało poprawę produkcyjności czynników wytwórczych. Sytuacja taka, rozszerzenie rynku zbytu, dopłaty bezpośrednie skutkowały wzrostem dochodów rolniczych. Oddziaływanie dopłat bezpośrednich na przemiany strukturalne było niejednoznaczne. Z jednej strony stymulowały procesy koncentracji, ponieważ wzrost powierzchni gospodarstwa wiąże się z uzyskaniem większych dopłat oraz efektami skali, z drugiej strony, powodowało wstrzymywaniem się z decyzją właścicieli małych gospodarstw.
Energetyka jądrowa. Bezpieczna technologia czy zagrożenie dla ludzkości?
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Niewiński, Grzegorz; Stępień, Michał
Celem pracy było przedstawienie kompleksowego podejścia do zagadnień bezpieczeństwa w obecnie eksploatowanych i nowo projektowanych elektrowniach z reaktorami jądrowymi. W artykule przedstawiono zasadę działania EJ oraz koncepcję „obrony w głąb”, która ma na celu zminimalizowanie ryzyka rozprzestrzenienia promieniotwórczych produktów reakcji rozszczepienia paliwa jądrowego. Przedstawiono przyczyny, przebieg oraz skutki wybranych awarii elektrowni jądrowych, które w najistotniejszym stopniu przyczyniły się do poprawy bezpieczeństwa energetyki jądrowej. Wzrost bezpieczeństwa reaktorów jądrowych zasadniczo odbywa się poprzez rozwój narzędzi i kodów obliczeniowych, różnorodności oraz zwielokrotnienia stosowanych układów bezpieczeństwa. W pracy omówiono zasadę działania wybranych układów bezpieczeństwa oraz narzędzi do symulacji przebiegów oraz skutków awarii projektowych reaktorów jądrowych. Dodatkowo w pracy przedstawiono wyniki symulacji uwolnienia materiału promieniotwórczego z reaktora jądrowego typu AP1000, zlokalizowanego na polskim wybrzeżu. Otrzymane przewidywane wielkości zachorowań oraz śmiertelności spowodowanych chorobami nowotworowymi zostały porównane z naturalnymi wielkościami występującymi w województwie pomorskim. Z przeprowadzonych rozważań wynika, że energetyka jądrowa jest jedynym źródłem wytwarzania energii elektrycznej, w którym kompleksowo rozwiązano zagadnienia bezpieczeństwa od projektowania przez eksploatację, aż do jej likwidacji. Z przeprowadzanych obliczeń wynika, że w przypadku jednej z najpoważniejszych awarii projektowych, jaka mogłaby wystąpić w EJ, zachorowalność na choroby nowotworowe wywołane uwolnieniem materiału promieniotwórczego jest mniejsze niż obecna występująca w województwie pomorskim.
Colonial expansion or vital assistance? French capital and interwar Poland
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Łazor, Jerzy
France was a major source of foreign capital for interwar Poland, both through government loans, and private investment. The French presence was particularly strong in the extraction and paper industries, in energy production, and in banking. French engagement was partly a consequence of the alliance between the two countries, and can be seen as an element of France’s security policy in the East. Poland was forced to give its ally costly concessions, including special treatment of French companies. Hence, Poland can be seen as the object of quasi-imperial expansion, and in the interwar period the left accused France of colonial policies, Nonetheless, Poland remained the initiating side of many negotiations with the French. In Polish historiography this economic foreign policy towards France is often interpreted as a series of costly mistakes. Considering the difficult situation on interwar financial markets, Polish policy can be seen, however, as successful, as it allowed the new state to achieve many of its goals. These included taking over German companies in Silesia, significant investments in infrastructure (including the harbour in Gdynia and the coal trunk line), and outfitting the Polish army. The high cost of French capital was a consequence of the asymmetry of power, and the large needs of the new state.
Proces polonizacji przemysłu górnośląskiego w latach 1922–1939
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Danowska-Prokop, Barbara
Stosunki własnościowe determinują w sensie pozytywnym, jak i negatywnym życie ekonomiczno-społeczne i polityczne państwa. W przypadku górnośląskiej części autonomicznego województwa śląskiego determinacja negatywna dominowała nad pozytywną. Uwzględniając powyższe okoliczności polskie sfery rządowe oraz przemysłowe inicjowały liczne działania zmierzające do przebudowy stosunków własnościowych w przemyśle górnośląskim. Powyższym działaniom przyświecały dwa cele: zwiększenie stanu posiadania kapitału polskiego i promowanie polskich specjalistów.
Poglądy ekonomiczne przedstawicieli szkoły krakowskiej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Zagóra-Jonszta, Urszula
Mianem szkoły krakowskiej określano ekonomistów, którzy związani byli ze środowiskiem ekonomicznym Krakowa. Przewodniczył im profesor Adam Krzyżanowski z Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1921 r. założyli oni Towarzystwo Ekonomiczne, które miało propagować wiedzę ekonomiczną w społeczeństwie oraz walczyć z nadmierną ingerencją państwa w życie gospodarcze. Poglądy szkoły krakowskiej w dużym stopniu kształtowały opinię publiczną, a jej przedstawiciele cieszyli się dużym autorytetem w społeczeństwie. W artykule podjęto próbę syntetycznego przedstawienia stanowiska krakowskich ekonomistów wobec najważniejszych zagadnień dotyczących: etatyzmu, polityki monetarnej oraz podatkowej. Zwrócono uwagę na ich ocenę z punktu widzenia założeń liberalizmu ekonomicznego. Przegląd publikacji krakowskich ekonomistów wyraźnie wskazuje na konserwatywne, neoklasyczne podejście do zagadnień gospodarczych. Zgodnie z duchem liberalnym przedstawiciele szkoły krakowskiej krytykowali szkodliwość rzekomo zbyt daleko posuniętego etatyzmu, zbyt wysokie podatki, które jednak nie skutkowały wzrostem dochodu fiskalnego oraz politykę monetarną rządu, prowadzącą do inflacji, a następnie do hiperinflacji markowej. Nie zgadzali się również z polityką Władysława Grabskiego, premiera i ministra skarbu, który dokonał reformy walutowej bez pomocy zagranicy i nie czekając na zrównoważenie budżetu. Uważali, że należało najpierw doprowadzić do równowagi w budżecie, a następnie zaciągnąć pożyczkę stabilizacyjną na umocnienie złotego. Krytycznie odnosili się do polityki deflacyjnej w latach wielkiego kryzysu gospodarczego, chociaż początkowo ją akceptowali. Stosując metodę analizy źródeł uzupełnioną metodą opisu i porównawczą, wykorzystano oryginalne teksty krakowskich ekonomistów.
Stefan Starzyński. Polityka gospodarcza w świetle etosu niepodległościowego: niezależna gospodarka, silne państwo i rządy pracy
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Szulczewski, Grzegorz
W artykule przedstawiono losy życiowe Stefana Starzyńskiego w kontekście wypracowanej przezeń koncepcji polityki gospodarczej. Starzyński był wielkim patriotą, w czasie zaborów zaangażowanym w działalność konspiracyjną, najpierw samokształceniową, a potem – wojskową. W trakcie obrony niepodległości i kształtowania granic państwa pracował w administracji wojskowej, a od 1920 roku jako oficer uczestniczył również w walkach z Armią Czerwoną. Następnie zajmował wysokie stanowiska w rządzie II RP, w tym w Ministerstwie Skarbu. Ten okres życia Stefana Starzyńskiego wpłynął na skrystalizowanie się jego poglądów na politykę gospodarczą, które określa się mianem etatyzmu. W artykule przedstawiony został program tej koncepcji, opracowany pod kierownictwem Starzyńskiego przez liczną grupę polityków, ekonomistów i działaczy społecznych, zwaną Pierwszą Brygadą Gospodarczą. Istota etatyzmu odnosiła się do silnej roli państwa w gospodarce w wymiarze regulacyjnym, inwestycyjnym, walutowym, podatkowym, celnym i kredytowym. W artykule wskazano również, że same poglądy Starzyńskiego na gospodarkę i rolę państwa kształtowały się nie tylko pod wpływem pracy w Ministerstwie Skarbu, lecz także w ramach polemik z liberałami i reprezentantami przemysłu i handlu. W podsumowaniu zwrócono uwagę na aktualność wielu elementów programu polityki gospodarczej Starzyńskiego w czasie dekompozycji światowego porządku gospodarczego. Wskazano też, że powierzone zadania wykonywał zawsze w sposób sumienny i nie brak mu było inwencji. W ostatecznej konkluzji przedstawionej w artykule autor dochodzi do wniosku, że była to postać wielkiego formatu, potrafiąca szlachetnie, sprawnie i efektywnie działać dla dobra RP. Dowodzi tego oryginalna koncepcja polityki gospodarczej, jaką po sobie pozostawił.
Konkurencyjność technologiczna polskiej gospodarki. Stan obecny i perspektywy zmian
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Wosiek, Roman
Ważnym współczesnym problemem ekonomii międzynarodowej – w kontekście zmniejszania dystansu pomiędzy gospodarkami rozwijającymi się a gospodarkami rozwiniętymi – jest identyfikacja filarów czy obszarów determinujących międzynarodową konkurencyjność gospodarki. Może to stanowić istotną przesłankę do wprowadzenia zmian w krajowej polityce i stosowanych w jej ramach instrumentów. Celem artykułu jest próba identyfikacji technologicznych czynników konkurencyjności pobudzających i hamujących rozwój polskiej gospodarki w drugiej dekadzie XXI w. oraz ocena dystansu Polski do państw Unii Europejskiej w zakresie potencjału technologicznego. W badaniu wykorzystane zostaną metody statystycznej analizy wielowymiarowej – metody taksonomiczne, takie jak: syntetyczny wskaźnik, podobieństwo obiektów do wzorca rozwoju oraz dystans między obiektami (państwami). Procedura taksonomiczna, która pozwoli skonstruować rankingi konkurencyjności technologicznej państw Unii Europejskiej, odwołuje się do wartości cech diagnostycznych charakteryzujących dany obiekt, tzn. gospodarkę państwa w kontekście zmian technologicznych. Badanie empiryczne opiera się na autorskim modelu, tj. zintegrowanym modelu konkurencyjności technologicznej, którego walory poznawcze odnoszą się m.in. do możliwości poznania źródeł, jak i sposobów wzrostu potencjału technologicznego, a także jego wykorzystania w kreowaniu konkurencyjności międzynarodowej gospodarki, wzrostu gospodarczego i rozwoju społeczno-ekonomicznego. Na podstawie przeprowadzonych analiz sformułowane zostaną rekomendacje dla polityki państwa i wnioski dotyczące strategii budowania technologicznej zdolności, ze szczególnym uwzględnieniem zagrożeń i wyzwań, jakie stoją przed gospodarką Polski w przyszłości.
„Nowa ekonomia strukturalna” – czy nowy paradygmat polskiej polityki rozwoju?
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Rogoda, Adam
Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie czy polityka rozwoju zgodna z teoretycznymi postulatami tzw. nowej ekonomii strukturalnej (new structural economics), autorskiej koncepcji chińskiego ekonomisty J.Y. Lina, byłaby zerwaniem z polską polityką rozwoju okresu transformacji (1989–2015) zarówno w ujęciu praktycznym, jak i doktrynalnym. Twierdzenia o głębokiej zmianie w polityce gospodarczej w Polsce po 2015 r., szczególnie w odniesieniu do roli państwa w procesach rozwoju gospodarczego, występują dość często zarówno w literaturze przedmiotu, jak i dyskursie publicznym. Jednak wbrew potocznym opiniom, a także deklaracjom zawartym w Strategii na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju (SOR), politykę zgodną z NSE trudno uznać za zerwanie z wcześniejszą praktyką polityki rozwoju. Obie doktryny polityki rozwoju są głęboko osadzone w paradygmacie ekonomii neoklasycznej, wychodzą z podobnych założeń oraz stosują podobne narzędzia i metody analizy. Różnią się głównie oceną znaczenia różnych kategorii zawodności rynku i zawodności państwa. Czasy transformacji charakteryzowały się szczególnie silną wiarą w sprawność mechanizmu rynkowego. NSE można traktować bardziej jako pragmatyczną redefinicję metod implementacji polityk opartych o tzw. konsensus waszyngtoński niż zerwanie z jego założeniami. Domniemanie radykalnych różnic wynika z błędnego i prostego utożsamiania całej ekonomii neoklasycznej z ideologią neoliberalną i leseferystyczną polityką gospodarczą. Tymczasem ekonomia neoklasyczna pozwala na dużo aktywniejszą rolę państwa niż zwykło się przyznawać. Dlatego też NSE trudno uznać za potencjalnie nowy paradygmat polskiej polityki rozwoju, a raczej za pewną rekonfigurację w ramach dotychczasowego paradygmatu.
Czy gospodarce polskiej grozi dewastacja budżetu i katastrofa finansowa?
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Mielcarek, Jarosław
Celem artykułu było rozwiązanie problemów, sformułowanych w postaci pytania: czy polskiej gospodarce grozi katastrofa finansowa i dewastacja budżetu w wyniku uruchomienia w 2016 r. przez rząd dodatkowych wydatków na program Rodzina 500+, czyli poddanie analizie naukowej głównych elementów krytyki wobec programu gospodarczego rządu. Zaprezentowane wyniki badań powstały dzięki posłużeniu się rezultatami rozbudowy teorii J.M. Keynesa o koncepcję dodatkowego bodźca fiskalnego. Uruchomienie go nie naruszyło warunku stabilności fiskalnej systemu i tym samym nie groziło katastrofą finansową. Sukces eksperymentu gospodarczego polegającego na uruchomieniu dodatkowego bodźca fiskalnego w warunkach deficytu budżetowego został osiągnięty dlatego, że w gospodarce polskiej dominują keynesowskie gospodarstwa domowe i w związku z tym mnożnik fiskalny jest większy od jeden. Mechanizm mnożnikowy wywołuje wówczas znaczący efekt podatkowy. W rezultacie niedobór finansowania okazał się mniejszy od 50% wartości bodźca fiskalnego. Również spadek zrealizowanego deficytu budżetu w porównaniu z jego wielkością planowaną w ustawie budżetowej na 2016 r. nie potwierdził poglądu, że polityka gospodarcza obecnego rządu doprowadzi do dewastacji budżetu.

Przeglądaj

Ostatnio nadesłane materiały