Przeglądanie według Temat "19th century"

Aktualnie wyświetlane 1 - 12 z 12

A Double Child Coffin from the Southern Crypt of the Holy Trinity Church in Radzyń Podlaski (19th Century)
(the Authors, 2022-12) Dabralet, Igor; Michalik, Jakub; Grupa, Małgorzata; Gałka, Barbara
The lives of children in the past were both ephemeral and fragile. The birth of a child, although expected and prayed for, was inevitably connected with the fear of death of both the mother and child, and every childbirth was a kind of a challenge. Unfortunately, in many cases, it finished with death during the delivery or just after. Surviving childhood safely was a constant struggle for the smaller members of a community. This information is evidenced during archaeological explorations of churches and burial grounds. No matter whether they were rich or poor, death took its toll on every social group. There was only the difference in the way of burial ceremony and accessories attributed to it. Some of the child burials were comparable with the richest burials of adults. One of them, a burial in a double coffin, attracted archaeologists’ attention at the very beginning of exploration in Radzyń Podlaski. A child burial in a double coffin can be classified as a unique find, not only in the area of Poland but also in Europe.
Codzienne problemy mieszkańców Galicji na przykładzie społeczności ziemi tarnowskiej w świetle pisma „Orzeł”
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Pachowicz, Anna
W II połowie XIX w., od 1882 do 1883 r., w Tarnowie ukazywał się dwutygodnik o charakterze ekonomiczno-społecznym „Orzeł”. Jego założycielem był Jan Karol Włodarski. Czasopismo wydawano w drukarniach Anastazego Rusinowskiego, Józefa Styrny, Józefa Fischera i Mojżesza Deutschera w Krakowie, w nakładzie 500 egzemplarzy, każdego 1. i 15. dnia miesiąca. Pismo miało charakter ekonomiczno-społeczny, dlatego zamieszczano w nim różnorodne artykuły z tych dziedzin w stałych działach, m.in.: „Od Redakcyi i Wydawnictwa”, „Sprawy gminne i powiatowe”, „Kronika miejscowa i zamiejscowa”, „Stowarzyszenia”, „To i owo”, „Nadesłane”, „Spóźnione”, „Zapiski bibliograficzne”, „Pytania i odpowiedzi”, „Nowości”, „Rozmaitości”, „Korespondencje”, „Urywek z dziejów”, „Pytania i odpowiedzi”. Na łamach pisma publikowano także powieść w odcinkach, poezje oraz humoreski. Różnorodność tematyczna tekstów prasowych pozwala na odtworzenie obrazu miasta Tarnowa z końca XIX w. Celem niniejszego artykułu jest zwrócenie uwagi na różne problemy mieszkańców Tarnowa opisywane regularnie w poszczególnych działach w czasopiśmie „Orzeł”. Wśród tych problemów były kwestie dotyczące powszednich, zwykłych, ale także wyjątkowych zdarzeń, z którymi stykała się społeczność miasta, takich jak np. poprawa jakości życia, bezpieczeństwo i praca w mieście, wygląd i estetyka miasta, nekropolia tarnowska, klęski żywiołowe w regionie tarnowskim, wypadki komunikacyjne, troska o zwierzęta czy też wypoczynek i rekreacja.
Dramatopisarstwo kobiet w pierwszej połowie XIX wieku w Polsce. Gatunki, tematy, konwencje fabularne, kreacje postaci
(Uniwesytet Rzeszowski, 2019-09-17) Sołczyk, Beata
Celem rozprawy doktorskiej jest ukazanie, w jaki sposób teksty dramatów napisanych przez kobiety wpisują się w dzieje literatury polskiej I połowy XIX wieku. W pierwszym z czterech rozdziałów przedstawiam kwestię wychowania i edukacji kobiet pierwszej połowy XIX wieku. Prezentuję w nim autokrytyczne spojrzenie kobiet na swoją twórczość i stan wiedzy o teorii dramatu. Analizuję także elementy delimitacyjne dramatów. W rozdziale drugim porównuję strukturę czterech tragedii historycznych, mówiących o losach polskich władczyń. Zwracam uwagę na budowę intrygi dramatycznej, kreacje tytułowych bohaterek oraz omawiam kształt fabularny poszczególnych utworów podejmujących tę problematykę. W rozdziale III analizuję schematy fabularne dramatów pseudohistorycznych oraz fikcyjne intrygi dramatyczne. Przyglądam się tu także gotowym na śmierć z miłości bohaterkom oraz wyidealizowanym wizerunkom władców. W rozdziale IV interpretuję dramaty o tematyce mieszczańskiej. Zwracam tu uwagę na dylematy młodych kobiet w tym okresie, a mianowicie na motywacje ich decyzji o małżeństwie. Omawiam tu także schematy fabularne, którymi posługiwały się utwory reprezentujące ten gatunek dramatyczny. Przeprowadzone analizy pokazują, że autorki pierwszej połowy XIX wieku wykorzystywały powszechnie znane motywy, ale dążyły też do samodzielności twórczej. Wybierały różnorodne gatunki dramatyczne, a w kreacjach literackich postaci zawarły ostrożną polemikę z stereotypowym spojrzeniem na kobietę.
Kilka uwag na temat inicjatywy „biblioteki syberyjskiej” w lwowskim Ossolineum
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Michalska-Bracha, Lidia
Problematyka artykułu koncentruje się wokół inicjatywy zorganizowania w lwowskim Ossolineum odrębnego działu gromadzącego pamiętniki i wspomnienia dotyczące dziejów Polaków na Syberii w XIX w. Z postulatem tym wystąpił jeszcze w okresie I wojny światowej Zygmunt Librowicz (1855–1921), badacz dziejów polskiej zsyłki na Syberii, autor klasycznej już dziś monografii pt. „Polacy w Syberii” (Kraków 1884). O wyborze Ossolineum na miejsce „biblioteki syberyjskiej” zadecydowało wiele czynników: rola samego Lwowa – „opiekuna Sybiraków” w upamiętnianiu polskiej zsyłki i funkcja miasta jako znaczącego ośrodka wydawniczego pamiętników z zesłania oraz centrum badań historycznych nad dziejami polskiej zsyłki w XIX w, przede wszystkim jednak pozycja lwowskiej książnicy w dokumentowaniu polskiego dziedzictwa narodowego i polskiej kultury w dobie niewoli narodowej. Inicjatywa ta przypadła na trudny okres w dziejach lwowskiego Ossolineum. Z uwagi na brak dostatecznego potwierdzenia źródłowego trudno jest jednoznacznie stwierdzić, w jakim stopniu do pomysłu Librowicza powrócono w latach międzywojennych.
Koryfeusz poezji. Monografia twórczości Ignacego Szydłowskiego
(Uniwersytet Rzeszowski, 2023-11-07) Podolska, Paulina
Dysertacja stanowi pierwszą próbę zaprezentowania sylwetki twórczej Ignacego Szydłowskiego (1793–1846) – literata uznanego w swoim czasie za wileńskiego „koryfeusza poezji”, obecnie zaś postaci zapomnianej, której działalność nie doczekała się jeszcze monograficznego opracowania. W rozdziale I skoncentrowano się na skorygowaniu i poszerzeniu wiedzy na temat życiorysu pisarza, utrwalonej w poświęconych mu dotąd (nielicznych) notach biograficznych. W dalszych rozdziałach, składających się na zasadniczą część rozprawy, scharakteryzowano dorobek Szydłowskiego w obszarach: twórczości poetyckiej i translatorskiej (rozdział II), pracy redakcyjno-edytorskiej nad periodykami „Tygodnik Wileński” i „Wizerunki i Roztrząsania Naukowe” oraz wydawnictwami podręcznikowymi poświęconymi poezji i wymowie (rozdział III), działalności krytycznoliterackiej i cenzorskiej (rozdział IV), a w końcu – pracy nauczycielskiej jako profesora wymowy, poezji i literatury polskiej (rozdział V). Ogląd ten prowadzi do zrewidowania dotychczasowych opinii o jego przeciętnym talencie literackim, wstecznictwie oraz niechęci do piszącej młodzieży, zwłaszcza zaś zwolenników prądu romantycznego. Pracę dopełnia podwójny aneks, zawierający nieznane utwory Szydłowskiego, odnalezione przez autorkę rozprawy w formie rękopiśmiennej, oraz kompletną bibliografię jego prac wraz z ich przedrukami i wersjami brulionowymi.
O wolności, która ma granice – czyli o problemie wytyczania granic wolności w piśmiennictwie polskim okresu międzypowstaniowego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-12) Dworak, Anna
Celem artykułu jest pokazanie na przykładach XIX-wiecznych tekstów, że poza oczywistą w tamtym czasie afirmacją wolności, pisarze, poeci, publicyści mieli świadomość ograniczeń, którym wolność podlega albo podlegać powinna. W kolejnych częściach podjęta zostaje próba zdefiniowania pojęcia wolności, omówione zostają także ograniczenia wolności dotyczące różnych sfer: politycznej, społecznej, osobistej, a w końcu również wolności druku.
Panegiryk z epidemią w tle. Ignacego Szydłowskiego „Oda na pamiątkę urodzin doktora Jennera, wynalazcy wakcyny, obchodzoną przez Cesarskie Towarzystwo Medyczne w Wilnie d. 6 maja 1820”
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Podolska, Paulina
The text concerns the “Ode in Memory of Doctor Jenner, the Inventor of the Vaccine, Celebrated by the Medical Association in Vilnius…” [pol. „Oda na pamiątkę urodzin doktora Jennera, wynalazcy wakcyny, obchodzoną przez Cesarskie Towarzystwo Medyczne w Wilnie…”], written in 1820 by forgotten Lithuanian poet, Ignacy Szydlowski. This poem, delivered in front of the Medical Association in Vilnius and reprinted at least fourfold, was dedicated to the memory of the English doctor and originator of vaccination against smallpox. Therefore, it belongs to the post-partition poetry devoted to works of famous personalities of the world of science. The article includes analysis and interpretation of Szydłowski’s poem in the light of Polish and European encomiastic tradition. The primary aim of this consideration is to show the real implication that panegiryc poetic have on literary image of epidemic.
Polskie Towarzystwo Pedagogiczne we Lwowie (materiały z lwowskiego Archiwum Historycznego)
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Przeniosło, Małgorzata
Polskie Towarzystwo Pedagogiczne we Lwowie założono w 1868 r. Organizacja była reprezentantem środowiska nauczycielskiego w Galicji, do 1906 r. działała pod nazwą Towarzystwo Pedagogiczne. Zajmowała się rozwojem szkolnictwa galicyjskiego (szczególnie ludowego), sprawami bytowymi nauczycieli, także ich samokształceniem i doskonaleniem zawodowym. Centrala Towarzystwa mieściła się we Lwowie, na terenie całej Galicji stworzono sieć oddziałów terenowych, w 1896 r. było ich 69, potem liczba ta zmniejszyła się. W publikacji zamieszczone zostały trzy obszerne dokumenty przechowywane w Centralnym Państwowym Archiwum Historycznym Ukrainy we Lwowie. Materiały pochodzą z zespołu Polskie Towarzystwo Pedagogiczne (fond 445). Są to dwa protokoły z posiedzeń Zarządu Głównego organizacji (z grudnia 1905 i czerwca 1907 r.) oraz protokół z X Walnego Zjazdu Delegatów Towarzystwa, który zorganizowano we Lwowie w kwietniu 1912 r.
Popularyzacja wiedzy rolniczej w Galicji
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Wnęk, Jan
W latach 1795–1918 dokonał się w Galicji wyraźny postęp wiedzy rolniczej. Prowadzone badania i doświadczenia wpływały na produkcję roślinną i zwierzęcą. Ówczesna myśl z zakresu teorii i praktyki rolniczej była systematycznie popularyzowana. Na łamach wydawnictw poruszano spektrum zagadnień rolniczych. Upowszechniano wiadomości na temat mechanizacji, melioracji, nawożenia, uprawy zbóż, roślin okopowych, motylkowych, ogrodnictwa, hodowli koni, bydła, owiec, trzody chlewnej, drobiu, ryb, pszczół oraz weterynarii. Literatura fachowa (w tym poradniki rolnicze) stanowiąca podstawowe źródło badań daje wgląd w główne problemy rozwoju produkcji rolniczej w Galicji w dobie autonomicznej. Ukazuje ówczesny stan wiedzy i praktyki rolniczej. Pozwala prześledzić tendencje modernizacyjne w rolnictwie i zmiany w kulturze agrarnej chłopów.
„Prometeusz wasz polski”. O doświadczeniu wolności i niewoli w pismach Waleriana Łukasińskiego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-12) Ziołowicz, Agnieszka
Artykuł zawiera interpretację pism Waleriana Łukasińskiego, które powstały podczas jego pobytu w więzieniu w Szlisselburgu. W centrum rozważań znajduje sie kluczowe dla autora doświadczenie wolności i niewoli. Jest ono rozpatrywane w kontekście biografii Łukasińskiego, dziewiętnastowiecznej literatury więziennej (Silvio Pellico), a także przez pryzmat ówczesnych losów polskiej zbiorowości i sposobów ich rozumienia (czasy napoleońskie, Kongres Wiedeński, funkcjonowanie Królestwa Polskiego, powstanie listopadowe, powstanie styczniowe, stosunki polsko-rosyjskie). Ważnym punktem odniesienia jest postrzeganie wolności w wieku XIX, zwłaszcza w dwóch aspektach: wolności politycznej (niepodległość narodowa, wolność społeczna, wolność obywatelska, wolność osobista) i wolności pozapolitycznej, wewnetrznej (przede wszystkim chrześcijańska wolność duchowa). W świetle przedstawionych analiz bohater artykułu okazuje się postacią o cechach prometejskich.
Між позитивізмом та класичним історизмом: історичні погляди Ксаверія Ліске
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Глушик, Ірина
Ksawery Liske (1838–1891), badacz dziejów XVI w., wydawca źródeł, organizator życia naukowego we Lwowie i wychowawca kolejnych pokoleń badaczy, dał się poznać jako propagator osiągnięć niemieckiej nauki historycznej. Studia we Wrocławiu, Berlinie i Lipsku uczyniły z niego znawcę zasad krytycznej historiografii, które umiejętnie zaszczepiał na Uniwersytecie Lwowskim. Dorobek naukowy Liskego wyróżnia konstruowanie szerokiego tła historycznego, dobra znajomość literatury przedmiotu i oryginalność wniosków opartych na gruntownych badaniach źródłowych. Na podstawie analizy dorobku naukowego Liskego, tj. rozpraw monograficznych, recenzji, przedmów do publikacji źródłowych oraz udziału w toczonych dyskusjach naukowych, można wnioskować, że jego zapatrywania teoretyczne na historię i sposób postrzegania procesu dziejowego wpisują go w nurt klasycznego historyzmu jako modelu badawczego.
Часопис Національної бібліотеки імені Оссолінських у Львові в XIX столітті
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Лазурко, Лідія
W artykule przedstawiono działalność wydawniczą Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie – czasopismo, które pod różnymi nazwami i z przerwami ukazywało się od 1828 do 1869 r.: od 1828 do 1830 r. jako „Czasopism Naukowy Księgozbioru Publicznego imienia Ossolińskich”, od 1831 do 1834 r., a także w r. 1841 jako „Czasopismo Naukowe. Od Zakładu Narodowego imienia Ossolińskich wydawane”, od 18432 do 1844 r. i od 1847 do 1848 r. jako „Biblioteka Naukowego Zakładu imienia Ossolińskich”, a w latach 1862–1869 pod nazwą „Biblioteka Ossolińskich”. Głównym celem działalności wymienionego pisma była popularyzacja nauki i kultury w społeczeństwie polskim pod zaborami.