Zróżnicowanie zbiorowisk roślinnych związanych z drzewostanami dębowymi nadleśnictw Bircza i Krasiczyn w kontekście wybranych czynników historycznych i środowiskowych

Abstract

Zbiorowiska widnych gajów dębowych, ukształtowanych przez tradycyjną gospodarkę rolno leśno-pasterską zanikają z krajobrazów wiejskich. Pozostałości takich fitocenoz są wciąż obecne na obszarze Nadleśnictw Bircza i Krasiczyn. Celem pracy była ekologiczna charakterystyka zbiorowisk roślinnych związanych z podgórskimi drzewostanami dębowymi, identyfikacja zachodzących w nich zmian oraz zaproponowanie odpowiednich działań ochronnych. Badania przeprowadzone na 35 powierzchniach badawczych, na których założono 140 pól badawczych wskazały na niewielkie zróżnicowanie gatunkowe w zbiorowiskach, związane z niekorzystnymi dla światło- i ciepłolubnych gatunków warunkami środowiska, głównie silnym zacienieniem wynikającym z występowania obfitego podszytu. Większość analizowanych zbiorowisk charakteryzowała się długotrwałą ciągłością pokrywy leśnej, sprzyjającą cienioznośnym gatunkom leśnym. Pozostałe zbiorowiska to lasy wtórne, powstałe na gruntach rolnych. Najcenniejsze to pozostałości sylwopastoralnych gajów dębowych z wciąż występującymi, nielicznymi gatunkami roślin nieleśnych. Fitocenozy te nie są chronione we właściwy sposób. Najlepszą metodą ochrony byłby powrót, przynajmniej w ograniczonym stopniu, do tradycyjnych metod użytkowania, na czele z wypasem

Semi-open oakwoods, traditional agro-silvo-pastoral economy, are disappearing from rural landscapes. Remains of such phytocoenoses are still present in the area of Bircza and Krasiczyn Forest Districts. The aim of the study was the ecological characteristics of the plant communities associated with sub-mountain oak stands, the identification of changes they undergo, and suggesting appropriate conservation measures. The research carried out on 35 study areas, where 140 research plots were established, showed a low species diversity in plant communities, due to disfavourable environmental conditions, caused by the overshading effect of the abundant underwood. Most of the analyzed communities were associated with the long continuity of the forest cover, favoring shade-bearing forest species. Other communities are secondary forests formed on agricultural land. The most valuable are the remains of sylopastoral oak groves with still occurring, sparce though, non-forest species. These phytocenoses are not properly protected. The best method of protection would be to return, at least to a limited extent, to traditional methods of use, mainly grazing.