Spory o służebności przechodu, przejazdu i przegonu bydła w relacjach miast i wsi ze zwierzchnością dworską na terenie Galicji w XIX wieku

Abstract

Artykuł odnosi się do kwestii mobilności w kontekście funkcjonowania służebnego prawa do przemieszczania się, czyli przechodu, przejazdu i przegonu bydła przez nieruchomości dworskie. Do 1848 r. chłopi i mieszczanie galicyjscy korzystali z nich na podstawie nadań lub prawa zwyczajowego. W drugiej połowie XIX w. prawa znoszono lub regulowano. Badania archiwalne dowiodły, iż w całym stuleciu dochodziło do licznych konfliktów o służebności, co jest główną hipotezą stawianą w artykule. Konstrukcja publikacji ma klasyczną budowę składającą się z wprowadzenia zawierającego tło historyczne, hipotezę i pytania badawcze; omówienia podstawy źródłowej, metodologii i narzędzi badawczych; zasadniczej treści oraz podsumowania i ogólnych wniosków. Artykuł powstał na podstawie źródeł archiwalnych, głównie z Centralnego Państwowego Archiwum Historycznego Ukrainy we Lwowie, które zostały po raz pierwszy w nim użyte. Uzupełnienie stanowią materiały kartograficzne opracowane w oprogramowaniu QGIS.

The article deals with the question of mobility in the context of the common rights of passage, carriage and cattle drive through properties belonging to estates. Till 1848 Galician peasants and townsmen enjoyed them on the basis of charters or custom law. In the second half of the 19th century rights were abolished or regulated. Archival research proved that in the whole century there were many conflicts regarding common rights, which is the main hypothesis put forward in the present article. The arrangement of the present text is conventionally structured, i.e. historical background, hypothesis and research questions; discussion of the source base, methodology and research tools; the main body, summary and general conclusions. The article originated on the basis of archival sources, mainly from the Central State Historical Archive of Ukraine in Lviv, which were utilised for the very first time. The sources were supplemented by cartographic materials prepared by means of QGIS software.