Proces emigracji i zamierzenia emigracyjne kapitału społecznego z Polski w ostatniej dekadzie

Abstract

Artykuł podejmuje problematykę pomiaru skali, kierunków i charakteru emigracji kapitału społecznego z Polski w latach 2004–2013. Przedstawiono poziom, dynamikę i kierunki polskiej emigracji, a także analizowano proces emigracji na przykładzie ludności regionu Polski południowo-wschodniej (na podstawie wyników własnych badań gospodarstw domowych). Podejście analityczne uwzględniało ponadto zamierzenia emigracyjne osób i specyfikację społeczno-ekonomiczną osób emigrujących. W celu statystycznej analizy materiału empirycznego wykorzystano metodykę stochastycznej niezależności zmiennych jakościowych, określając, jakie cechy społeczno-ekonomiczne istotnie determinują procesy emigracyjne. Wysoki poziom emigracji z Polski stanowi skutek niestabilności na rynku pracy (brak podaży pracy), co wymusiło fale tzw. emigracji zarobkowej do krajów głównie Unii Europejskiej. Szacuje się, że w 2013 r. na emigracji przebywało 2,196 tys. Polaków, co stanowi znaczny ubytek kapitału społecznego Polski. Regionalna intensywność migracji wskazuje, iż głównymi pod względem odpływu migrantów były regiony Polski wschodniej: województwo podkarpackie, świętokrzyskie, podlaskie i lubelskie. Wyniki badań własnych potwierdzają, że zamierzenia emigracyjne z regionu Polski południowo-wschodniej uwarunkowane są przynależnością do grupy społeczno-ekonomicznej, poziomem wykształcenia, wiekiem głowy gospodarstwa domowego oraz stopniem niezadowolenia z płacy. Emigracja dotyczy osób z niższych kategorii wiekowych i niższym poziomem wykształcenia. Skłonność do emigracji wyrażają niezadowoleni z wynagrodzenia za pracę, bezrobotni i z grupy społeczno-ekonomicznej – zatrudnieni u pracodawcy. Odpływ ludności aktywnej zawodowo z Polski i regionu powoduje niekorzystne skutki dla obecnej i przyszłej jakości kapitału społecznego: struktury demograficznej, zawodowej, społecznej.

The article discusses the issues of measurement scale, direction and structure of the emigration of Poland in 2004–2013. The level, dynamics and directions of the emigration process were analyzed on the example of the population of the southern-eastern Polish region (based on own survey research results). The analytical approach of ‘the intentions of emigrants’ and the socio-economic specification of a ‘typical emigrant’ was conducted. In order to statistically analyze empirical material, the method of stochastic independence of the qualitative variables was used, specifying the socio-economic characteristics, which determines the process of emigration. The high level of emigration from Poland in the past decade was the result of instability in the labor market, which caused two waves emigration to countries (mainly to the European Union). It was estimated, that by 2013 2,196 thousand Poles emigrated. The value ‘emigration intensity’ indicates the main regions of the outflow of people: Podkarpackie, Świętokrzyskie, Podlasie and Lublin provinces. The research results confirm that the emigration intentions of southeastern Polish region are related to: socio-economic group, level of education, age of household head and the degree of dissatisfaction with salary. Emigration concerns persons with lower age categories and a lower level of education. The tendency to emigrate refers to the people dissatisfied with own salary, unemployed, employed by an employer (as a socio-economic group). The outflow of the economically active population causes adverse effects on the present and future quality of social capital in Poland: the demographic, social and occupational structure.