Polityczna pogoń za rentą: peryferyjna czy strukturalna patologia polskiej transformacji?

Abstract

Analiza prowadzona jest za pomocą narzędzi używanych w ramach dwóch obszarów teorii wyboru publicznego: teorii pogoni za rentą oraz ekonomicznej teorii grup interesów. Celem tekstu jest uzasadnienie następującej hipotezy: Państwo polskie nie jest w stanie prowadzić konsekwentnie prowzrostowej, służącej rozwojowi zrównoważonemu polityki gospodarczej, bez podjęcia otwartej konfrontacji z grupami interesów, które polityczną pogoń za rentą realizują korzystając m.in. z zasobów specyficznych dla dwóch ważnych instytucji państwa: służb specjalnych oraz sądownictwa. Przezwyciężenie istotnych ograniczeń polskiego potencjału rozwojowego nie jest możliwe zatem bez działań stricte politycznych polegających na odsłonięciu i przezwyciężeniu konfliktu w obrębie szeroko rozumianej maszynerii państwa. Ponieważ konflikt ten dotyczy rdzeniowych instytucji państwa, można mówić, że wchodzące w grę patologie mają charakter strukturalny, a nie jedynie peryferyjny dla dynamiki systemu.

Analysis is conducted with tools used in two spheres of public choice theory: theory of rentseeking and economic models of interest groups. The aim of this paper is to justify the following hypothesis: the Polish state is unable to enforce a consistent growth inducing, serving a balanced development economic policy without undertaking an outright confrontation with interest groups, which carry out their political rent-seeking activities through resources specific for two crucial state institutions: the intelligence services and the judiciary. Substantial reduction of political rentseeking is impossible without strictly political actions aiming at uncovering and overcoming a conflict inside the broadly understood machinery of the state. Since this conflict involves the core institutions of the state, the pathologically high scope of political rent-seeking we observe in postCommunist Poland is rather of a structural than peripheral import for the dynamics of the state.