Rozwój usług społecznych w województwie podkarpackim

Abstract

Potrzeby społeczne, ujawniające się w społecznościach lokalnych, stanowią impuls do rozwijania usług społecznych. Prowadzi to do wyznaczenia kierunku zmian polityki społecznej państwa. Rozwój usług społecznych – nazwany deinstytucjonalizacją – jest rozumiany jako: (1) proces rozwoju tych usług, świadczonych na poziomie społeczności lokalnych (również profilaktycznych), które mają ograniczyć konieczność skierowania osoby do instytucji zapewniających opiekę w formie pobytu całodobowego; (2) ewentualne ograniczanie miejsc w dużych instytucjach, które zapewniają wparcie; (3) zmiana sposobu realizacji usług na rzecz osoby w formie stacjonarnej, w świadczenie usług w sposób zdeinstytucjonalizowany lub mniej instytucjonalny. Proces deinstytucjonalizacji – zaplanowany w „Strategia rozwoju usług społecznych, polityka publiczna do roku 2030” (z perspektywą do 2035 roku) – obejmuje działania zmierzające do rozwoju usług społecznych w społeczności lokalnej, uwzględniających następujące założenia: (1) priorytet usług społecznych realizowanych w środowisku zamieszkania dominuje nad usługami stacjonarnymi; (2) rozwój lokalnych i zindywidualizowanych usług, w tym usług o charakterze zapobiegającym, które mają ograniczyć konieczność opieki instytucjonalnej; (3) realizowane będą działania zmierzające do wykorzystania zasobów i potencjału instytucjonalnej opieki długoterminowej na poczet rozwoju nowych usług środowiskowych w społeczności lokalnej; (4) zostaną zabezpieczone usługi stacjonarnej opieki długoterminowej, jako element systemu usług społecznych. Strategia jest realizowana w pięciu głównych obszarach (mogą pojawić się dodatkowe pola, obejmujące np. migrantów), ukierunkowanych na: osoby z niepełnosprawnościami; osoby starsze; rodziny oraz dzieci i młodzież w ramach pieczy zastępczej; osoby z problemami zdrowia psychicznego oraz osoby w kryzysie bezdomności. Priorytetowe jest zatem zaangażowanie samorządów lokalnych w planowanie, organizację i realizację procesu deinstytucjonalizacji, wymagającego zaangażowania i współpracy międzysektorowej i międzyinstytucjonalnej. Celem przygotowanej ekspertyzy jest zaprezentowanie i ocena stanu organizacji usług społecznych w województwie podkarpackim, ukazanie potrzeb i perspektyw rozwoju oraz barier, które ujawniają się w związku z procesem deinstytucjonalizacji. Sformułowano problem badawczy: jaki jest stan organizacji, potrzeby i perspektywy rozwoju usług społecznych w województwie podkarpackim oraz jakie bariery pojawiają się w tym polu? Opracowanie ekspertyzy wymagało zastosowania metody desk research.