Śląskie uniwersalia onimiczne na przykładzie nazw geograficznych pochodzących od nazw ptaków

Obrazek miniatury

Data

2022-12

Tytuł czasopisma

ISSN

Tytuł tomu

Wydawnictwo

Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego

Abstrakt

Przedmiotem artykułu są nazwy geograficzne Śląska pochodzące od nazw ptaków. Analizie zostały poddane polskie i niemieckie nazwy odapelatywne obiektów zamieszkanych i niezamieszkanych, a także oronimy i hydronimy. Nazwy gatunków ptaków ukazane są jako uniwersalne podstawy nazw geograficznych w obu językach. W części analitycznej opisane są poszczególne nazwy, ich lokalizacja, pierwsze zapisy, a także znaczenia realne i symboliczne ich apelatywnych podstaw nazwotwórczych. Analiza wyraźnie pokazuje, że tendencje nazewnicze w obu językach są podobne. Zdecydowana większość to nazwy topograficzne, charakteryzujące teren ze względu na występowanie na nim pewnych gatunków fauny (na przykład najczęstszymi podstawami oronimów są gatunki ptaków drapieżnych czy nocnych). Podobne są też znaczenia symboliczne poszczególnych gatunków ptaków, a także ich wartościowanie. Nazwy geograficzne pochodzące od nazw ptaków można więc uznać za uniwersalia onimiczne, które kształtują obraz rzeczywistości zarówno w języku polskim, jak i niemieckim.
The subject matter of this paper is the geographic names of Silesia derived from the names of birds. Polish and German appellative-derived names of inhabited and uninhabited buildings, as well as oronyms and hydronyms have been analysed. Names of bird species are presented as a universal bases for geographic names in both languages. The analytical part focuses on particular names, their locations, the first records, as well as the real and symbolical meanings of their appellative name-forming bases. The analysis shows a clear similarity in the name-forming trends in both languages. Topographic names describing terrain with respect to certain fauna species occurring there constitute a significant majority (for instance, the most frequent oronym bases are species of birds of prey or night birds). There are also similarities between the symbolical meanings of particular bird species, as well as their valuation. The geographic names derived from the names of birds can therefore be considered to be onimic universals shaping the image of reality in both the Polish and German languages.

Opis

Cytowanie

Słowo. Studia językoznawcze nr 13/2022, s. 192–207