Determinanty wyborów finansowych w gospodarstwach domowych o niskich dochodach

Abstract

Finanse gospodarstw domowych, szczególnie po ostatnim kryzysie finansowym, stają się coraz dynamiczniej rozwijającą się subdyscypliną nauk o finansach. G. Akerlof i R. Shiller nazywają współczesność „czasami niepewności finansów gospodarstw domowych” (ang. personal financial insecurity). Problem niepewności finansów jest szczególnie widoczny w wyborach finansowych gospodarstw domowych o niskich dochodach. Dla tych gospodarstw i jej członków, każdy nieskuteczny wybór finansowy może stanowić zagrożenie dla stabilności finansowej, dużo częściej aniżeli w gospodarstwach lepiej sytuowanych finansowo. Życie finansowe gospodarstw domowych o niskich dochodach, wypełnia bowiem ciągły problem niestabilności finansowej. Gospodarstwa domowe o niskich dochodach, płacą najwyższą cenę za nieskuteczne wybory finansowe. Wynika to z tego, że każdy niespodziewany wydatek finansowy przy niskich dochodach jest potencjalnym źródłem wstrząsu finansowego gospodarstwa domowego. Ponadto, jeśli obecny poziom konsumpcji jest minimalny, to nie ma możliwości jej dalszej redukcji, a jedyny sposób jej zaspokojenia wymaga albo korzystania z obcych źródeł finansowania, albo rezygnacji z potrzeb podstawowych. W obliczu rosnącej roli wyborów finansowych, szczególnie wśród gospodarstw domowych o niskich dochodach, istotne staje się poszukiwanie teorii i koncepcji, które w sposób najbardziej adekwatny opiszą wybory finansowe tych gospodarstw, a także określą zestaw determinant mających wpływ na te wybory. Głównym celem książki było, po pierwsze, wyodrębnienie i identyfikacja ekonomicznych, indywidualnych i zewnętrznych determinant wyborów finansowych w gospodarstwach domowych o niskich dochodach, po drugie, opracowanie koncepcji modelu dokonywania wyborów finansowych w tych gospodarstwach, po trzecie, empiryczna weryfikacja zaproponowanej koncepcji modelu. Cel został osiągnięty poprzez przeprowadzenie badań własnych. Podstawą badań empirycznych był krytyczny przegląd literatury oparty o dorobek koncepcji możliwości wyboru (ang. Capability Approach) i teorii wyboru, w szczególności racjonalności adaptacyjnej (ang. ecological rationality).