Reżim komunistyczny wobec Cerkwi prawosławnej w Polsce południowo-wschodniej (1944-1989)

Abstract

Celem niniejszej rozprawy jest ukazanie działań reżimu komunistycznego wobec Cerkwi prawosławnej w południowo-wschodniej Polsce w latach 1944-1989. Autor rozumie pod pojęciem reżimu struktury polskiej partii komunistycznej, administrację centralną wraz z podległą jej strukturą terenową, a także aparat bezpieczeństwa. To one prowadziły represyjną politykę wobec społeczeństwa. Dotyczyło to także Kościołów i związków wyznaniowych. Rozdział 1 opisuje problemy Cerkwi prawosławnej w Polsce w okresie II wojny światowej i w okresie powojennym, przedstawiono też teoretyczne założenia polityki wyznaniowej i narodowościowo-etnicznej władz komunistycznych. Autor scharakteryzował też struktury odpowiedzialne za realizowanie tej polityki. W rozdziale 2 przedstawiono sprawy związane z powstawaniem prawosławnych placówek w południowo-wschodniej Polsce w okresie międzywojennym oraz proces ich rozkładu w latach 1944-1947. W rozdziale 3 scharakteryzowano zagadnienia związane z powoływaniem parafii prawosławnych, przekazywaniem świątyń Kościołowi prawosławnemu, działalnością duszpasterską i z wiernymi. Istotną kwestią było przedstawienie problemów związanych ze wspieraniem duchowieństwa i parafii. Rozdział 4 zawiera opis konfliktów dotyczących współużytkowania świątyń, ale także sporów między władzami państwowymi a prawosławnym duchowieństwem i konfliktami wśród kapłanów.

The aim of this thesis is to show the activities of the communist regime towards the Orthodox Church in south eastern Poland in 1944 1989. The author understands the regime as the structure of the Polish communist party, central administration together with its subordinate local structures and the security apparatus. It was they who pursued a repressive policy towards the society. This also applied to churches and religious associations. Chapter 1 describes the problems of the Orthodox Church in Poland duri ng the Second World War and in the post war period, and presents the theoretical assumptions of the religious and national ethnic policy of the communist authorities. The author also characterised structures responsible for the implementation of this polic y. Chapter 2 presents matters related to the establishment of Orthodox institutions in south eastern Poland in the interwar period and the process of their disintegration in 1944 1947. Chapter 3 characterises the issues related to the establishment of Orth odox parishes, transferring churches to the Orthodox Church, pastoral activity and with the faithful. An important issue was the presentation of problems related to supporting clergy and parishes. Chapter 4 contains a description of conflicts regarding the sharing of temples, but also disputes between state authorities and the Orthodox clergy and conflicts among priests.