Mikroregionalne relacje kulturowe we wczesnej epoce żelaza na przykładzie cmentarzysk z Wilkowic i Wierzbowej w Polsce środkowej

Celem pracy jest porównanie położonych obok siebie w pow. Poddębice, cmentarzysk kultury łużyckiej i pomor-skiej z Wilkowic (stan. 1 i 2) i Wierzbowej (stan. 1). Cmentarzyska kultury łużyckiej przebadane zostały w całości. W Wilkowicach odkryto 148 a w Wierzbowej 213 grobów. Na cmentarzyskach kultury pomorskiej (przebada-nych częściowo) - w Wilkowicach odkryto 50 a w Wierzbo-wej 47 grobów. Na cmentarzysku w Wilkowicach datowanym na okres HaD (VI i poł. VII w. p.n.e) większość grobów nakry-wały bruki kamienne. Obok popielnic znajdowały się liczne przystawki. Odkryto też ozdoby z brązu i żelaza, noże żelaz-ne, osełki kamienne i włócznie żelazne. Na cmentarzysku kultury łużyckiej w Wierzbowej datowanym na schyłek okresu HaC i okres HaD (VI i VII w. p. n. e) dominowały groby bez obwarowań kamiennych. Ob-ok i wewnątrz popielnic znajdowano nieliczne przystawki, naczynia miniaturowe, ozdoby z brązu (połamane lub stopio-ne).Na cmentarzyskach kultury pomorskiej (faza LtA star-szego okresu przedrzymskiego) groby nie tworzyły zwartych skupisk. W Wilkowicach częściej znajdowano groby skrzyn-kowe z pojedynczymi pochówkami popielnicowymi i bezpo-pielnicowymi. W Wierzbowej liczniejsze były groby wielo-pochówkowe. Na obydwu cmentarzyskach natrafiono na groby, w których celowo umieszczany był orsztyn. Analiza materiałów wykazała, że w okresie HaD istniały obok siebie dwie grupy stosujące odmienne zwyczaje w budowie i wypo-sażaniu grobów, a w fazie LtA zwyczaje obydwu populacji były podobne.

This study aims to compare the neighbouring burial grounds of the Lusatian and Pomeranian cultures, located in Wilkowice (sites 1 and 2) and Wierzbowa (site 1), all within Poddębice County. The whole area of the Lusatian burial grounds was examined, revealing 148 and 213 graves in Wilkowice and Wierzbowa, respectively. In contrast, the Pomeranian burial grounds were excavated only partial-ly, exposing 50 graves in Wilkowice and 47 in Wierz-bowa. In the Lusatian burial ground in Wilkowice, which dates to the HaD period (6th and mid-7th centuries BCE), most graves were covered by stone cobbles. In addition to urns, they also contained numerous other artefacts, including bronze and iron ornaments, whet-stones, and iron knives and spears. Meanwhile, in the Lusatian burial ground in Wierzbowa, which dates to the late HaC and HaD peri-ods (6th and 7th centuries BCE), most graves had no stone surrounds. Next to and inside the urns, several artefacs were found, including miniature vessels and bronze ornaments (broken or melted). In the Pomeranian burial grounds (the LtA phase of the late pre-Roman period), the graves did not form clusters. In Wilkowice, single-box graves or graves without urns were more common, while in Wierzbowa, there were more multi-box graves. In both burial grounds, graves were discovered in which hardpan was deliberately placed. The analysis proved that during the HaD period, there were two coexisting populations that used different customs in the construction and furnishing of graves, while during the LtA phase, the customs of the two pop-ulations were similar.