Przeglądanie według Temat "archeologia"

Aktualnie wyświetlane 1 - 10 z 10

Bibracte – współczesna historia celtyckiego oppidum
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Skowron, Katarzyna; Bochnak, Tomasz
Bibracte – Centre Archéologique Européen to kompleks obejmujący stanowisko archeologiczne, centrum badawcze oraz muzeum, położony w Parku Regionalnym Morvan (Parc Régional du Morvan). Powodem powstania i zarazem trzonem kompleksu jest zlokalizowana na Mont Beuvray ufortyfikowana osada celtycka identyfikowana ze znanym ze źródeł pisanych oppidum Bibracte. Inauguracja Bibracte – Centre Archéologique Européen miała miejsce w 1995 r. Centrum badawcze zapewnia odpowiedni poziom prac archeologicznych na oppidum, odpowiada za przechowywanie pozyskanego materiału archeologicznego oraz umożliwia naukowe opracowanie znalezisk. Bibracte stanowi miejsce spotkań i pole współpracy dla badaczy europejskich. Na oppidum pracowali lub nadal pracują archeolodzy z Austrii, Belgii, Czech, Francji, Hiszpanii, Niemiec, Polski, Szwajcarii, Węgier, Wielkiej Brytanii, Włoch oraz Stanów Zjednoczonych. Bibracte – Centre Archéologique Européen to także ośrodek nastawiony na współpracę z placówkami uniwersyteckimi. Prowadzone tam wykopaliska stanowią dogodną okazję do organizowania praktyk terenowych dla studentów archeologii. Uzupełnieniem letnich prac wykopaliskowych są otwarte staże. Na uwagę zasługuje oferta edukacyjna kierowana do dzieci. W sezonie letnim organizowane są dwutygodniowe obozy wykopaliskowe dla nastolatków, podczas których młodzi ludzie pod opieką wykwalifikowanych archeologów prowadzą badania archeologiczne na Mont Beuvray. Muzeum Cywilizacji Celtyckiej natomiast ma na celu upowszechnianie wiedzy na temat prowadzonych na stanowisku wykopalisk. Ekspozycja, odnowiona w latach 2011–2013, jest podzielona na dwie części. Pierwsza przedstawia kulturę celtycką na terenie Europy, przy okazji prezentując metody stosowane przez archeologów, natomiast druga koncentruje się na celtyckim oppidum Bibracte.
Kilka uwag o archeologii funeralnej w Polsce
(Instytut Archeologii UR, 2012) Czopek, Sylwester
Artykuł traktuje o tzw. archeologii funeralnej. Pod tym pojęciem należy rozumieć tę część archeologii, która zajmuje się badaniem i interpretacją grobów oraz cmentarzysk. Autor dokonuje krótkiego przeglądu traktowania tego typu źródeł w polskiej archeologii. Następnie zwraca uwagę na interdyscyplinarny charakter tej subdyscypliny – archeologii funeralnej (antropologia, etnologia, religioznawstwo, historia). Zaawansowanie badań poszukujących w źródłach archeologicznych uniwersalnych treści interpretacyjnych może prowadzić do wydzielenia nowej dyscypliny – „funerologii”.
Mikroregionalne relacje kulturowe we wczesnej epoce żelaza na przykładzie cmentarzysk z Wilkowic i Wierzbowej w Polsce środkowej
(Uniwersytet Rzeszowski, 2023-05-10) Błaszczyk, Jacek
Celem pracy jest porównanie położonych obok siebie w pow. Poddębice, cmentarzysk kultury łużyckiej i pomor-skiej z Wilkowic (stan. 1 i 2) i Wierzbowej (stan. 1). Cmentarzyska kultury łużyckiej przebadane zostały w całości. W Wilkowicach odkryto 148 a w Wierzbowej 213 grobów. Na cmentarzyskach kultury pomorskiej (przebada-nych częściowo) - w Wilkowicach odkryto 50 a w Wierzbo-wej 47 grobów. Na cmentarzysku w Wilkowicach datowanym na okres HaD (VI i poł. VII w. p.n.e) większość grobów nakry-wały bruki kamienne. Obok popielnic znajdowały się liczne przystawki. Odkryto też ozdoby z brązu i żelaza, noże żelaz-ne, osełki kamienne i włócznie żelazne. Na cmentarzysku kultury łużyckiej w Wierzbowej datowanym na schyłek okresu HaC i okres HaD (VI i VII w. p. n. e) dominowały groby bez obwarowań kamiennych. Ob-ok i wewnątrz popielnic znajdowano nieliczne przystawki, naczynia miniaturowe, ozdoby z brązu (połamane lub stopio-ne).Na cmentarzyskach kultury pomorskiej (faza LtA star-szego okresu przedrzymskiego) groby nie tworzyły zwartych skupisk. W Wilkowicach częściej znajdowano groby skrzyn-kowe z pojedynczymi pochówkami popielnicowymi i bezpo-pielnicowymi. W Wierzbowej liczniejsze były groby wielo-pochówkowe. Na obydwu cmentarzyskach natrafiono na groby, w których celowo umieszczany był orsztyn. Analiza materiałów wykazała, że w okresie HaD istniały obok siebie dwie grupy stosujące odmienne zwyczaje w budowie i wypo-sażaniu grobów, a w fazie LtA zwyczaje obydwu populacji były podobne.
Naddniestrzańskie rubieże kulturowe w epoce brązu i wczesnej epoce żelaza
(Instytut Archeologii UR, 2010) Czopek, Sylwester
In dem Artikel werden die Kulturgrenzgebiete besprochen, die man im Laufe der Bronze- und Früheisenzeit am Dnjestr beobachten kann. Eine wesentliche Bedeutung in der Erforschung dieses Problems spielt das Wirken von Prof. J. Machnik, der mit seinem Team intensive Untersuchungen im oberen Dnjestr-Lauf geführt hat (Abb. 1–2). Aus der Anfangscharakteristik der natürlichen Bedingungen geht hervor, dass man dort 3 Grundzonen unterscheiden kann, die sich voneinander durch die wichtigsten die Besiedlung determinierenden Parameter unterscheiden (Abb. 3): I – der obere Flusslauf (ungefähr bis zur Höhe der heutigen Stadt Iwano-Frankiwsk), der zur geophysikalischen Landschaft der Karpaten und Hinterkarpaten gehört, und zugleich die Grenze zwischen dem Mittel- und Osteuropa in der Klassifizierung der physikalisch-geographischen Einheiten darstellt; II – Mittleres Einzugsgebiet (ungefähr bis zur Höhe von Kischinau), das zur Wald-Steppen-Zone Osteuropas gehört und in zwei Teile gegliedert ist – der Nordteil (A) mit der Podolische Platte und der Südteil (B), der deutlich anders auf dem rechten (Dnjepr- Hochebene, Moldauisches Hochland) und dem linken (Fortsetzung der Podolischen Platte) Dnjestr-Ufer ist; III – Der untere Lauf (von Kischinau bis zur Mündung) mit den Landschaften: Schwarzmeertiefland (südliche Unterzone) und den Teilen von dem moldauischen Hochland und der Podolischen Platte (nördliche Unterzone), die zur Steppenzone gehören. In dem weiteren Teil wird die kulturelle Differenziertheit jeder Zone in folgenden chronologischen Abschnitten behandelt (Abb. 4.). Als Fazit stellt der Autor fest, dass das Dnjestr-Einzugsgebiet in der Bronze- und Früheisenzeit eine ziemlich differenzierte Region darstellt, in der die kulturellen Wandlungen im ähnlichen Rhythmus verliefen (Abb. 5.). Die zwei unterschiedlichsten Zonen I und III weisen einerseits starke mitteleuropäische Bezüge (Zone I) und andererseits Anknüpfungen an die Schwarzmeer –und Steppengebiete (Zone III) auf. Diese Bereiche bilden zugleich die kulturellen Grenzgebiete mit allgemeineuropäischer Bedeutung. Eine besondere Rolle spielte vor allem die Steppenzone, die zur Pontischen Provinz (am Schwarzen Meer) gehörte, nicht nur wegen der natürlichen Bedingungen, sondern auch wegen der kulturellen Zugehörigkeit. Sie war eine Kontaktzone (ein Kommunikationsweg) zwischen den Gebieten am Schwarzen Meer und dem Donau- Einzugsgebiet. Im Vergleich zu den Zonen I und III weist das Gebiet des mittleren Dnjestr-Laufs (Zone II) eine deutliche Differenziertheit auf. Im Laufe der hier besprochenen Zeitspanne bildeten sich hier jedoch keine Kultureinheiten, und die vorkommenden Gruppierungen knüpfen mehr oder weniger an die Nachbargebiete an. Für manche von ihnen ist ein gewisser Synkretismus charakteristisch. Diese Zone des Dnjestr-Gebietes ist eben eine Region, wo sich die Einflüsse aus der Waldsteppenzone Westeuropas und aus den im Karpatenbecken, der auch das Donau-Gebiet umfasst, lokalisierten Kulturen, begegnen. Man kann hier die Unterschiede zwischen dem rechten und dem linken Dnjestr -Einzugsgebiet beobachten. Sie sind am deutlichsten in der Zone II B, wo wir scharfe Differenzen zwischen den Kulturen aus den Gebieten heutigen Moldawiens (Kischinau-Korlateni, Kzija-Saharna, Basarabi-Szodeneszti, oder die thrakisch-getische Kultur) und den auf dem rechten ukrainischen Ufer lokalisierten Kulturen beobachten können. Wenn es nicht aus dem Forschungsstand oder aus der unterschiedlichen Interpretation der archäologischen Quellen zu beiden Seiten der Staatsgrenze zwischen Moldawien und der Ukraine resultiert, dann haben wir mit einer deutlichen Grenzzone zu tun, für die Dnjestr eine wichtige Grenze bildete. Das Pruth – Dnjestr Zwischenstromgebiet tendiert während der ganzen Bronze- und Früheisenzeit zur breit verstandenen Donauzone, wobei das linke Dnjestr-Ufer den integralen Teil der osteuropäischen Waldsteppe bildet. In der Zone II A war der besprochene Fluss keine so deutliche Grenze, man kann nämlich zu beiden Seiten des Flusses vom gegenseitigen Durchdringen der ost- und mitteleuropäischen Elemente sprechen.
Prezentacja materiałów z cmentarzysk tarnobrzeskiej kultury łużyckiej i przyczynek do ich statystycznych analiz mających pomóc we wskazaniu wyznaczników wieku i płci.
(2017-05-23) Rajpold, Wojciech; Zaręba, Lech
Prezentacja wygłoszona 23.05.2017 na seminarium matematyczno/analitycznym na wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Rzeszowskiego. Jest to prezentacja materiałów tarnobrzeskiej kultury łużyckiej pod kątem ich wykorzystania w analizach statystycznych mających na celu wskazanie archeologicznych wyznaczników wieku i płci. Prezentuje tu również potencjalne problemy badawcze:: kwestia gender, obrzędów przejścia, różnice regionalne i chronologiczne. Wreszcie jest tu też część wyników które już udało się osiągnąć. Przede wszystkim związek wielkości popielnicy z wiekiem. Brak przełożenia głębokości pochówku na wiek i płeć. Związek obecności brązów z wiekiem oraz związek niektórych naczyń. Oraz tym podobne zależności.
„Stamtąd czekaj szczęśliwości, gdzie twych przodków leżą kości…”, czyli rzecz o archeologicznym podłożu tożsamości współczesnych narodów
(Koło Naukowe Studentów Muzeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Kolebuk, Ewelina
Niniejszy artykuł stanowi próbę przybliżenia problemu wkładu archeologii w kreowanie narodowej tożsamości. Autorka postanowiła nie poświęcać zbyt dużej uwagi z reguły dobrze poznanym kwestiom kształtowania nacjonalizmów XIX i początku XX w., orientując tym samym swoje rozważania na przykłady bardziej współczesne. Taki dobór materiału badawczego pozwolił na uchwycenie dynamiki opisywanych procesów z uwzględnieniem oporów i trudności hamujących, a często blokujących tworzenie mitów narodowotwórczych. Przegląd wielu przypadków z różnych części świata prowadzi do stwierdzenia, że przeszłość i spuścizna materialna odgrywają ważną rolę w kształtowaniu samoświadomości obywateli. Jest to czynnik na tyle istotny, że bardzo często podlega manipulacjom czy wręcz fałszerstwom celem stworzenia fundamentu pod rodzące się odrębne byty państwowe.
Stan badań archeologicznych nad zagadnieniem etnogenezy Słowian w Polsce oraz w krajach Europy Wschodniej
(Uniwersytet Rzeszowski, 2024-06-06) Jędrzejewska, Sylwia
Celem rozprawy było zbadanie: – jak kształtowała się w archeologii wiedza na temat najstarszej wczesnośredniowiecznej kultury Słowian i w jaki sposób jej rozwój wpływał na poglądy formułowane w sprawie słowiańskiej etnogenezy; – na jakie pytania starano się odpowiedzieć, poruszając problem pochodzenia Słowian, – na jakich podstawach i z użyciem jakich metod budowano poszczególne koncepcje; – czy i w jakim zakresie sięgano po ustalenia innych dyscyplin. Tytułowy stan badań obejmuje okres od połowy XX w. po czasy współczesne. Uwzględniono dorobek archeologów z Polski i krajów wschodniej Europy, a dokładnie z Ukrainy, Mołdawii, Białorusi i Rosji. W efekcie podjęto próbę usystematyzowania głoszonych poglądów. Wskazano główne koncepcje, a w obrębie nich warianty różniące się m.in. zakresem chronologicznym i terytorialnym rozważań, stosowanymi przez badaczy metodami wnioskowania, doborem i hierarchią źródeł archeologicznych, interpretacją szczegółowych wątków dyskusji czy stopniem wykorzystania przesłanek spoza własnej dyscypliny. Następnie podjęto próbę oceny dorobku polskiej i wschodnioeuropejskiej archeologii w zakresie badań nad etnogenezą Słowian, jak też wskazano potrzeby i perspektywy badawcze.
Z archeologią na ty!, czyli o ochronie dziedzictwa kulturowego przez edukację
(Koło Naukowe Studentów Muzeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Olbrot, Jadwiga; Zając, Barbara; Wacławik, Maciej
Od roku 2013 studenci i doktoranci Instytutu Archeologii UJ prowadzą projekt Z archeologią na ty!, którego celem jest popularyzacja wśród dzieci i młodzieży dyscypliny, jaką jest archeologia. Zauważalnym problemem wśród społeczeństwa jest niska świadomość dotycząca ochrony dziedzictwa kulturowego. Zadaniem projektu jest przybliżenie nie tylko tejże tematyki, lecz również warsztatu i pracy archeologa, a także innych związanych z tym aspektów. Zajęcia składają się z dwóch aktywizujących słuchaczy części, przede wszystkim z prezentacji omawiającej metodykę pracy archeologa z podkreśleniem interdyscyplinarnego charakteru badań oraz pokazującej eksplorowane przez krakowskich archeologów stanowiska w Polsce i na świecie. Kolejna część ma charakter warsztatowy i skupia się na pracy z zabytkiem i podstawach dokumentacji opisowej. Poruszane są również zagadnienia dotyczące aspektów prawnych, a także pokazujące konkretne epoki w dziejach z perspektywy archeologa. Dotychczas zajęcia przeprowadzono w ponad 20 szkołach na terenie Polski. Pokazały one, że istnieje spore zainteresowanie prezentowaną tematyką wśród dzieci i młodzieży. Kształtowanie od najwcześniejszych lat świadomości społecznej dotyczącej zagadnień historii i kultury jest jednym z ważniejszych elementów procesu wychowawczego mającego na celu ochronę dziedzictwa.
Znaleziska belemnitów z wczesnośredniowiecznego Kałdusa. Antropologia kulturowa i jej znaczenie w interpretowaniu i zastosowaniu metod badawczych w archeologii
(Koło Naukowe Studentów Muzeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Banasiak, Patryk
Belemnity są paleontologii znane od lat, lecz ich rola i znaczenie jako kategorii zabytków archeologicznych rzadko funkcjonuje w świadomości współczesnych badaczy. Studia etnologiczne i archeologiczne nad znaczeniem kulturowym belemnitów jednoznacznie wskazują na ważną rolę, jaką pełniły w kulturze duchowej dawnych społeczności. Dlatego też autor chciałby spróbować odpowiedzieć na kilka zasadniczych pytań wyznaczających zakres podejmowanej problematyki badawczej. Obejmuje ona stan badań historyczno-etnologicznych i ich wpływ na metodykę i próby interpretacji archeologicznych znalezisk belemnitów. Swoje studia autor opiera na znaleziskach z kompleksu osadniczego w Kałdusie. Kluczowym elementem jest część poświęcona próbie interpretacji badanego materiału źródłowego. W wyniku tej próby autor chciałby omówić aspekt przejawów kultury duchowej Słowian. Przedstawiany problem stanowi równocześnie przyczynek do rozważań nad rolą, znaczeniem i miejscem antropologii kulturowej we współczesnej archeologii.
ПОПЕРЕДНІ РЕЗУЛЬТАТИ АРХЕОЛОГІЧНИХ ДОСЛІДЖЕНЬ (РОЗКОПОК) У БАСЕЙНІ РІЧКИ ВИШНЯ В 2014–2015 РОКАХ
(ISSN 2078–6093. Археологічні дослідження Львівського університету. 2015. Випуск 19. С. 118–141 Lviv University Archaeology Studies. 2015. Issue 19. P. 118–141, 2015) ВОЙЦЕЩУК, Наталія; ОСАУЛЬЧУК, Олег; ПАВЛІВ, Дмитро; ЧОПЕК, Сильвестр; ТРИБАЛА-ЗАВІСЛЯК, Катажина; БОБАК, Даріуш