Motywacje semantyczne polskich i obcojęzycznych nazw wybranych obiektów tworzących główną grań Tatr

Abstract

Tatry – od czasów plemiennych naturalna granica pomiędzy obszarami etniczno-językowymi – stanowią obszar pogranicza językowego (u ich stóp funkcjonowały obok siebie cztery języki: polski, słowacki, niemiecki i węgierski). Języki i kultury sąsiadujących ze sobą narodów przenikały się, co z kolei pozostawiło ślad również w nazewnictwie (wiele obiektów ma nazwy w czterech językach np. Hinterer Mönch, Zadni Mnich, Druhý Mních, Hátsó Barát). Celem artykułu jest przedstawienie motywacji nazewniczych ponad 260 tatrzańskich oronimów – polskich i obcojęzycznych – oraz zestawienie ich ze sobą pod kątem zawartych w nich informacji dotyczących systemu wartości nazywających oraz postrzegania przez nie świata. W celu uporządkowania nazw zastosowano dwustopniową klasyfikację opartą na motywacji członów konstytutywnych oronimów (I) oraz na motywacji ich członów dyferencyjnych (II). Warto zauważyć, że niektóre z nazw „przekroczyły granicę” i nie różnią się między sobą ani pod względem typu nominacji, ani pod względem motywacyjnym, na co w artykule również zwrócono uwagę.

Toponyms of the High Tatra Mountains are the naming tendencies from the time of the first settlers, wherein the Tatra Mountains created a natural border between different ethnic groups and languages (with four languages being dominant in the area, namely Polish, Slovakian, German, and Hungarian). The interaction between the ethnic groups led to the gradual evolution of naming trends (some objects are named in each of the languages mentioned, i.e. Hinterer Mönch, Zadni Mnich, Druhý Mních, Hátsó Barát). The primary aim of the analysis is to contrast more than 260 selected Polish and foreign oronyms in an effort to compare the system of values and perception of the world conveyed in them. The classification has two parts. The first part is based on the constitutive elements of toponyms, and the second on its distinctive components. It should be highlighted that some toponyms are universal in the sense they do not differ in terms of nomination or motives leading to the formation of a given proper name.