Koryfeusz poezji. Monografia twórczości Ignacego Szydłowskiego

Abstract

Dysertacja stanowi pierwszą próbę zaprezentowania sylwetki twórczej Ignacego Szydłowskiego (1793–1846) – literata uznanego w swoim czasie za wileńskiego „koryfeusza poezji”, obecnie zaś postaci zapomnianej, której działalność nie doczekała się jeszcze monograficznego opracowania. W rozdziale I skoncentrowano się na skorygowaniu i poszerzeniu wiedzy na temat życiorysu pisarza, utrwalonej w poświęconych mu dotąd (nielicznych) notach biograficznych. W dalszych rozdziałach, składających się na zasadniczą część rozprawy, scharakteryzowano dorobek Szydłowskiego w obszarach: twórczości poetyckiej i translatorskiej (rozdział II), pracy redakcyjno-edytorskiej nad periodykami „Tygodnik Wileński” i „Wizerunki i Roztrząsania Naukowe” oraz wydawnictwami podręcznikowymi poświęconymi poezji i wymowie (rozdział III), działalności krytycznoliterackiej i cenzorskiej (rozdział IV), a w końcu – pracy nauczycielskiej jako profesora wymowy, poezji i literatury polskiej (rozdział V). Ogląd ten prowadzi do zrewidowania dotychczasowych opinii o jego przeciętnym talencie literackim, wstecznictwie oraz niechęci do piszącej młodzieży, zwłaszcza zaś zwolenników prądu romantycznego. Pracę dopełnia podwójny aneks, zawierający nieznane utwory Szydłowskiego, odnalezione przez autorkę rozprawy w formie rękopiśmiennej, oraz kompletną bibliografię jego prac wraz z ich przedrukami i wersjami brulionowymi.

The dissertation is the first attempt to present the creative profile of Ignacy Szydłowski (1793–1846). Hailed in his time as the “coryphaeus of poetry” of Vilnius, nowadays this poet holds the status of a forgotten figure, and his work has not yet been presented in a monograph. The first chapter aims to broaden and correct the knowledge of Szydlowski’s biography established in previous biographical notes. Each of the four following chapters provides an overview of various area of Szydłowski’s activity in the cultural life of Lithuania: as a poet and poetry translator (chapter II), an editor in chief of periodicals “Tygodnik Wileński” and “Wizerunki i Roztrząsania Naukowe”, as well as handbook publications devoted to poetry and speech (chapter III), a literary critic and censor (chapter IV), a school professor of Polish pronunciation, poetry and literature (chapter V). This investigation contributes to evaluation opinions about his average literary talent, reactionary attitudes, and hostility toward young writers, especially adherents of the Romanticism. The dissertation is complemented by a two-part annex. Part one contains Szydłowski’s unknown texts, functioning only in handwritten form. Part two consists of a complete extensive bibliography of his works, including their first and subsequent editions, reprints, and manuscripts.