Działalność społeczno – kulturalna Łemków w Beskidzie Niskim po 1989 r.

Transformacja ustrojowa w Polsce, rozpoczęta czerwcowymi wyborami w 1989 r., umożliwiła odrodzenie fundamentalnych struktur demokratycznego kraju. Wraz ze zmianami społeczno - politycznymi, nastąpiła powolna, ale systematyczna praca nad przekształceniami polityki etnicznej wobec mniejszości narodowych w Polsce. Usuwanie wszelkich następstw polityki monoetnicznej w nowych warunkach systemowych kraju, wymagało pracy wielu wybitnych polityków i samych zainteresowanych. Głównym celem prezentowanej pracy jest przybliżenie działań społeczno - kulturalnych, jednej z pokrzywdzonych grup mniejszościowych, jaką są Łemkowie. Oczekiwania łemkowskich liderów w tworzących się nowych warunkach politycznych były ukierunkowane na upodmiotowienie grupy, a w rezultacie uzyskanie praw do zaspokajania potrzeb, służących utrzymaniu tożsamości etnicznej. Jak przebiegał proces odbudowy struktur poszczególnych łemkowskich organizacji? Jakie działania zostały podjęte w sferach kultury, oświaty, edukacji, określenia swojego miejsca w lokalnej społeczności? Poszukiwanie odpowiedzi na zadane pytania, stały się podstawową problematyką niniejszej pracy. Dodatkową kwestią poruszaną w problematyce badawczej, jest zawężony zasięg badań naukowych do historycznej krainy Łemków - Łemkowszczyzny. Ten celowy zabieg, ma ukazać realny obraz współczesnej działalności społeczno - kulturalnej Łemków na ich rdzennych ziemiach.

The political transformation in Poland, which started from the election in June 1989, enabled the revival of crucial democratic state structure. Along with the social and political changes, slow but systematic work on transformation of ethnic politics toward the national minorities in Poland was being done. Getting rid of every results of mono-ethnic politics in new system conditions of country required the work of not only many distinguished politicians but also the interested ones. The main aim of this thesis is to present the sociocultural activities of Lemkos, one of the most disadvantaged minorities. Expectations of Lemkos’ leaders were oriented to emancipating the group in new political conditions of Republic of Poland and obtaining the rights to fulfill the most elementary needs in order to maintain the ethnic identity. What was the process of reconstructing of the individual Lemkos’ organizations? What actions were done in the culture and education sphere and defining their place in local community? Searching the answer for such questions is the domain of this doctoral dissertation. Another issue raised in problematic aspect is the reduced range of conducted research about Lemkos to their historical land – Lemkivshchyna. This purposeful effort is made in order to show the real picture of present socio-cultural actions of Lemkos on their indigenous territory.