Die rhetorische Frage in den politischen Reden

Abstract

Niniejsza rozprawa doktorska poświęcona jest zjawisku pytania retorycznego w przemówieniach politycznych. Istotnym celem pracy jest zbadanie potencjału illokucyjnego pytań retorycznych, ukazanie, na ile możliwe jest wykorzystanie ich potencjału w oddziaływaniu na odbiorcę w przemówieniach, a także wykazanie różnic w formach realizacji pytań retorycznych. Głównym celem pracy jest przeprowadzenie klasyfikacji pytań retorycznych na podstawie relacji między językową realizacją pytań a zawartą w nich intencją nadawcy, a w tym sensie ukrytym tu znaczeniem pytania retorycznego. Punktem wyjścia dla zaproponowanej w pracy klasyfikacji są typologie Meibauera (1986) oraz Bąka (2012). Po zaprezentowaniu wyników analizy podsumowany zostaje również osiągnięty cel pracy i tym samym udzielona odpowiedź na pytanie, czy intencja autora pytania retorycznego –niezależnie od tego, czy jest jawna, czy niejawna –zmierza do bezpośredniego lub pośredniego oddziaływania na odbiorcę. W rezultacie uzasadniono, iż stosowanie pytań retorycznych, a tym samym ich potencjał illokucyjny, ma wpływ na odbiorcę w zależności od intencji oraz założeń nadawcy i opisanych tu uwarunkowań kontekstowych i tzw. wyznaczników retoryczności. Na podstawie zebranego materiału przedstawione zostały różnorakie funkcje, jakie spełniają pytania retoryczne realizowane przez mówców. Są to np. funkcja sterowania emocjami, sugerowanie, potęgowanie znaczenia sensu wyrazów, instruowanie, manipulowanie zdaniem odbiorcy oraz inne.

This PhD dissertation addresses the phenomenon of rhetorical questions in political speeches. The essential purpose of the paper is to examine the illocutionary potential of rhetorical questioning, to show how it is possible to use their potential to affect the audience in speeches, and to demonstrate differences in the forms and realization of rhetorical questions. The main purpose of the dissertation is to classify rhetorical questions based on the relationship between linguistic realization of such questions and the speaker’s intention, i.e. hidden meaning of rhetorical questions. Meibauer's (1986) and Bąk's (2012) typologies are the starting point for the classification proposed in the paper. Following the presentation of the analysis results, a brief summary of how the objective was investigated is provided, and thus the question is answered whether the intention of a person asking rhetorical question – regardless of whether it is clear or secret –is going to directly or indirectly affect the audience. As a result, it was proved that the use of rhetorical questions, and thus their illocutionary potential, has an impact on the audience depending on the speaker's motifs, intentions as well as contextual factors and the so-called rhetorical determinants described herein. Based in the collected material, various functions of rhetorical questions were presented. These functions include, for example, controlling emotions, making suggestions, increasing the meaning of words, instructing, manipulating the audience, and others.