Polska adaptacja i walidacja Bostońskiego Kwestionariusza Zespołu Cieśni Nadgarstka (Boston Carpal Tunnel Questionnaire)

Abstract

Wstęp: W ostatnich latach coraz częściej zarówno w badaniach naukowych i pracy klinicznej zwraca się uwagę na konieczność uzupełnienia standardowego badania klinicznego i badań obrazowych u pacjentów z ZCN o wystandaryzowane narzędzia pomiarowe (ang. Patient – Reported Outcome Measures, PROMs), służące do pomiaru subiektywnej oceny stanu zdrowia pacjenta. Jednym z najczęściej wykorzystywanych kwestionariuszy służącym do oceny stopnia nasilenia objawów i dysfunkcji w ZCN jest Boston Carpal Tunnel Questionnaire (BCTQ). Kwestionariusz podzielony jest na skalę SSS (ang. Symptom Severity Scale) zawierającą 11 pytań i skalę FSS (ang. Functionale Status Scale) zawierającą 8 pytań. Cel pracy: Celem pracy było przeprowadzenie procesu adaptacji kulturowo – językowej kwestionariusza Boston Carpal Tunnel Questionnaire (BCTQ) do warunków polskich oraz ocena jego właściwości psychometrycznych, wśród pacjentów poddanych terapii pozaustrojową falą uderzeniową. Materiał i metoda: Do badania zakwalifikowano łącznie 103 pacjentów (78 kobiet i 25 mężczyzn) ze zdiagnozowanym w stopniu lekkim lub umiarkowanym ZCN. Po wykluczeniu przeciwwskazań do terapii, każdy z pacjentów przeszedł procedurę trzykrotnego badania. Pierwsze badanie wykonane zostało podczas pierwszej wizyty fizjoterapeutycznej i obejmowało przeprowadzenie wywiadu, uzupełnienie ankiety osobowej, wypełnienie kwestionariuszy BKZCN, QuickDASH, SF-36 v. 2,0, skali bólu VAS, przeprowadzenie testów funkcjonalnych Tinela – Hoffmanna i Phalena oraz pomiar siły chwytu z wykorzystaniem dynamometru ręcznego. W odstępie 2–7 dni od badania pierwszego, przeprowadzono drugie badanie (test–retest) polegające na powtórnym wypełnieniu kwestionariusza BKZCN. Po wypełnieniu kwestionariusza pacjent został poddany pierwszemu z serii czterech zabiegów fali uderzeniowej na ZCN. Trzecie i ostatnie badanie zostało przeprowadzone po upływie 3 miesięcy od daty zakończenia serii zabiegów falą uderzeniową i obejmowało ocenę analogiczną jak w badaniu pierwszym. Wyniki: Polska wersja kwestionariusza BKZCN charakteryzuje się wysoką spójnością wewnętrzną (współczynnik  Cronbacha dla SNO wyniósł 0,861 a dla SSF 0,924) oraz doskonałą powtarzalnością pomiarów (ICC 0,9406 dla SNO i 0,9250 dla SSF, przy SEM 0,16 i 0,21 odpowiednio dla SNO i SSF oraz MDC 0,43 i 0,59 odpowiednio dla SNO i SSF). Wykazano wysoką trafność konstrukcyjną polskiej wersji kwestionariusza BKZCN, gdyż potwierdzono siedem z dziewięciu założonych a priori hipotez tj. 77,77%. Stwierdzono silne korelacje pomiędzy skalami BKZCN a ogólnym wynikiem kwestionariusza QuickDASH (R=0,70 dla SNO i QuickDASH oraz R=0,80 dla SSF i QuickDASH), silne korelacje pomiędzy skalą bólu VAS a SNO (R=0,73) i słabe korelacje pomiędzy VAS a SSF (R=0,47). Siła chwytu dynamometrem nie była w istotny sposób skorelowana z skalami SNO i SSF. Korelacje pomiędzy skalami BKZCN a oceną jakości życia w skali SF-36 były co najwyżej przeciętnej mocy, przy czym najmocniejsze korelacje dotyczyły podskali „dolegliwości bólowe” w dziedzinie fizycznej SF-36 i SSF (R=-0,56) oraz SNO (R=-0,52). Zależności pomiędzy BKZCN a testami funkcjonalnymi w istotny statystycznie sposób dotyczyły jedynie testu Phalena i skali SSF (p=0,0195*). Wyniki analizy czynnikowej dla skali SNO wykazały pewną rozbieżność pomiędzy odpowiedziami na pytania. Skorelowane były ze sobą oceny dokonane w pytaniach numer 1,2,6,8,9 i 10 dotyczące dolegliwości nocnych bezpośrednio niezwiązanych z czynnościami codziennymi oraz pytania numer 3,4,5,7 i 11, dotyczące objawów dziennych powiązanych z funkcjonalnością. Analiza czynnikowa przeprowadzona dla skali SSF wykazała jej jednowymiarową strukturę. Ocenie poddano wewnętrzną i zewnętrzną wrażliwość kwestionariusza na zmiany kliniczne w stanie zdrowia pacjentów po zastosowanej terapii falą uderzeniową. Średni spadek nasilenia objawów w skali SNO wynosił 1,04pkt, a stan funkcjonalny oceniany w skali SSF poprawił się średnio o 0,77pkt. Wartość ES dla skali SNO wynosiła 1,62 a dla SSF 0,99 przy SRM 1,35 dla SNO i 1,01 dla SSF, co świadczy o wysokiej wrażliwości na zmiany BKZCN. W wyniku przeprowadzonej terapii uzyskano znamienną statystycznie poprawę stanu pacjentów ocenianą VAS, siłą chwytu dynamometrem i kwestionariuszem QuickDASH (poprawa odpowiednio o średnio -3,1pkt, 7,7pkt oraz -23,2pkt). Zmiany wyników VAS i QuickDASH były istotnie skorelowane ze skalami BKZCN, odpowiednio SNO i VAS (R=0,70), SNO i QuickDASH (R=0,76) oraz SSF i VAS (R=0,46) i SSF i QuickDASH (R=0,77). Dla SNO i pomiaru siły chwytu dynamometrem korelacja była słaba (R=-0,36), a dla SSF nie odnotowano korelacji z pomiarem siły chwytu. Korelacje pomiędzy SF-36 a BKZCN były słabej siły. Jedynie w podskali „dolegliwości bólowe” z dziedziny fizycznej SF-36 i SNO korelacje te uzyskały przeciętną moc (R=-0,52). Poprawa wyników testu Phalena była istotnie statystycznie powiązana z poprawą wyników SNO (p=0,0007***) i SSF (p=0,0000***), a poprawa wyników w teście Tinela-Hoffmanna była w istotny statystycznie sposób powiązana jedynie z SNO (p=0,0132*). Wnioski: Polska wersja BKZCN jest powtarzalnym narzędziem do subiektywnej oceny stanu zdrowia pacjentów z ZCN, charakteryzującym się wysoką spójnością wewnętrzną. Polska wersja BKZCN charakteryzuje się wysoką trafnością w pomiarach nasilenia objawów i dysfunkcji typowych u pacjentów z ZCN. Polska wersja BKZCN jest narzędziem zdolnym do wykrywania zmian, jakie zaszły w subiektywnej ocenie stanu zdrowia pacjentów z ZCN po zastosowanej fizjoterapii.

Introduction: Currently, both scientific studies and clinical work have paid more and more attention to the need to supplement standard clinical examination and imaging tests in patients with Carpal Tunnel Syndrome (CTS) with Patient-Reported Outcome Measures (PROMs) applied to measure subjective assessment of the patient's health. One of the questionnaires most frequently used to assess the severity of symptoms and dysfunctions in CTS is the Boston Carpal Tunnel Questionnaire (BCTQ). The questionnaire is divided into the SSS (Symptom Severity Scale) including 11 items and the FSS (Functional Status Scale) with 8 items. Aim of the study: The aim of the study was to adapt the Boston Carpal Tunnel Questionnaire (BCTQ) culturally and linguistically to Polish conditions and to assess its psychometric properties among patients undergoing extracorporeal shock wave therapy. Material and methods: A total of 103 patients (78 women and 25 men) diagnosed with mild or moderate CTS were enrolled in the study. After excluding contraindications to therapy, each patient was tested three times. Test 1 was performed during the first physiotherapeutic appointment and included taking medical history, completing a personal questionnaire, completing BCTQ, QuickDASH, SF-36 v. 2,0 questionnaires, the VAS pain scale, Tinel-Hoffmann and Phalen functional tests were performed, and grip strength was measured using a hand dynamometer. During test 2 (test - retest) carried out at the interval of 2 - 7 days from test 1, BCTQ completed again. After completing the questionnaire, the patient underwent the first of a series of four shockwave treatments on CTS. Test 3 was the last examination and was carried out 3 months after the end of the shock wave treatment series and included the same assessment as in test 1. Results: The Polish version of BCTQ questionnaire is characterized by high internal consistency (Cronbach's alpha coefficient for SSS was 0.861 and for FSS 0.924) and excellent repeatability (ICC 0.9406 for SSS and 0.9250 for FSS, with SEM 0.16 and 0.21 for SSS and FSS, respectively, and MDC 0.43 and 0.59 for SSS and FSS, respectively).High construction validity of the Polish version of BCTQ questionnaire was demonstrated, as seven out of nine a priori adopted hypotheses were confirmed i.e. 77.77%. Strong correlations were found between BCTQ and the general score of QuickDASH questionnaire (R = 0.70 for SSS and QuickDASH and R = 0.80 for FSS and QuickDASH), strong correlations between the VAS pain scale and SSS (R = 0.73) and weak correlations between VAS and FSS (R = 0.47). Grip strength tested with a dynamometer was not significantly correlated with SSS and FSS scales. The correlations between the BCTQ scales and the quality of life assessed with the SF-36 scale were of average strength, with the strongest correlations relating to the "bodily pain" subscale in the physical domain of SF-36 and FSS (R = -0.56) and SSS (R = -0.52). The relationships between BCTQ and functional tests were statistically significant only for the Phalen test and the FSS scale (p = 0.0195*). The results of the factor analysis for the SSS scale showed some discrepancy between the answers to the questions. The assessments made in questions 1, 2, 6, 8, 9 and 10, concerning nocturnal symptoms not directly related to activities of daily living, and questions 3, 4, 5, 7 and 11, concerning daytime symptoms related to functionality, were correlated. The factor analysis performed for the FSS scale showed its one-dimensional structure. The internal and external sensitivity of the questionnaire to clinical changes in the health condition of patients after the applied shock wave therapy was assessed. The mean decrease in the severity of symptoms on the SSS scale was 1.04 points, and the functional status assessed on the FSS scale improved by an average of 0.77 points. The ES value for the SSS scale was 1.62 and for FSS 0.99, SRM 1.35 for SSS and 1.01 for FSS, which proves a high sensitivity to changes in BCTQ. As a result of the therapy, a statistically significant improvement was achieved in the patients' condition as assessed with VAS, grip strength tested with a dynamometer and the QuickDASH questionnaire (improvement by an average of -3.1 points, 7.7 points and -23.2 points, respectively). Changes in the VAS and QuickDASH scores were significantly correlated with the BCTQ scales, respectively SSS and VAS (R = 0.70), SSS and QuickDASH (R = 0.76) and FSS and VAS (R = 0.46) and FSS and QuickDASH (R = 0.77). For SSS and grip force measured with a dynamometer, the correlation was weak (R = -0.36), and for FSS no correlation with the grip strength measurement was found. The correlations between SF-36 and BCTQ were weak, these correlations were however of average power (R = -0.52) only in the "bodily pain" subscale in the physical domain of SF-36 and SSS. The improvement in the Phalen test results was statistically significantly associated with the improvement in SSS (p = 0.0007***) and FSS (p = 0.0000***) results, and the improvement in the Tinel-Hoffmann test results was statistically significantly associated only with SSS (p = 0.0132*). Conclusions: The Polish version of BCTQ is a repeatable tool for the subjective assessment of the health of patients with CTS, characterized by high internal consistency. The Polish version of BCTQ is highly specific in measuring the severity of symptoms and dysfunctions typical for the patients with CTS. The Polish version of BCTQ is a tool capable of detecting changes that have occurred in the subjective assessment of the health condition of patients with CTS after applied physiotherapy.