Teatr w poezji Zbigniewa Herberta

Abstract

Celem rozprawy Teatr w poezji Zbigniewa Herberta jest odsłonięcie związków twórczości lirycznej autora Raportu z oblężonego Miasta z teatrem. Przez słowo to rozumieć należy nie tylko rodzaj sztuki widowiskowej, ale również to wszystko, co pojęcie to sobą konotuje: budynek teatralny z jego sceną, przestrzeń pozasceniczną, wreszcie dzieło literackie, w oparciu o które reżyser wspólnie z trupą aktorów i innymi pracownikami teatru tworzy spektakl i wystawia przed publicznością, poddając go najpierw intersemiotycznemu przekładowi. Rozprawa składa się z pięciu rozdziałów: dwóch teoretycznych i trzech badawczych. Rozdział pierwszy przedstawienia stan badań nad dramatyczno-teatralnymi aspektami twórczości lirycznej Herberta. W rozdziale drugim ukazano wieloznaczny i relatywny charakter takich kategorii jak: dramatyczność, dramaturgiczność i teatralność, którymi dotychczas posługiwano się, a następnie podjęto się ich uporządkowania. Zdefiniowane na nowo kategorie, stały się narzędziami badawczymi, którymi posłużono się w dalszej części pracy. W rozdziale trzecim pokazano, w jaki sposób struktura dramatu, rozumianego jako rodzaj literacki, objawia się w niektórych tekstach lirycznych poety. W rozdziale czwartym przedstawiono te wiersze, które w wyraźny sposób zbliżają się do gatunków dramatycznych (tragedii, misterium, moralitetu, dramatu romantycznego i monodramu), stanowiących świadectwo dramatyczności. W rozdziale piątym odsłonięto z kolei związki i zależności pomiędzy utworami lirycznymi poety a teatrem.

The aim of the thesis Theatre in Zbigniew Herbert’s poetry is to uncover links between the lyrical works of the author of Report from the Besieged City and theatre. The word theatre should be understood not only as a type of performing art, but also as everything that this term implies: a theatre building with its stage, space outside the stage, and finally a literary work based on which a director, together with a troupe of actors and other theatre workers, creates a performance and stages it in front of viewers, first subjecting it to an intersemiotic translation. The dissertation consists of five chapters: two theoretical and three research chapters. The first of them presents the state of research into the dramatic and theatrical aspects of Herbert's lyrical works. The second chapter reveals the ambiguous and relative character of such categories as dramatic, dramaturgicality, and theatricality, which have been used so far, and then one undertakes to put them in order. The redefined categories became the research tools used in the next parts of the thesis. Chapter three depicts how the structure of drama, understood as a literary genre, manifests itself in some of Herbert's lyric texts. The fourth chapter presents those poems that resemble dramatic genres (tragedy, mystery, morality play, romantic drama, and monodrama) that bear witness to dramatic. Chapter five, in turn, unveils the connections and relationships between Herbert’s lyrical works and theatre.