Czy potrzebne są nowe formy ochrony zabytków? Wybrane uwagi w kontekście utworzenia Listy Skarbów Dziedzictwa

Abstract

Analizując zmiany polskiego prawa na przestrzeni lat, można zauważyć tendencję do ustanawiania coraz to nowszych form ochrony zabytków. Potwierdzeniem tej tezy jest niedawne utworzenie Listy Skarbów Dziedzictwa, która w założeniu zapewnić ma objęcie najcenniejszych zabytków ruchomych szczególną ochroną. Celem referatu jest ukazanie samej istoty Listy Skarbów Dziedzictwa poprzez porównanie jej z innymi instrumentami prawnymi służącymi ochronie dziedzictwa. Rozważaniom poddano także znaczenie, jakie wpis na Listę mógłby mieć dla dóbr kultury będących potencjalnymi „kandydatami” do takowego wpisu. Zwrócono uwagę na rolę tej nowej formy w zakresie poszerzania świadomości społeczeństwa dotyczącej zabytków i konieczności ich ochrony. W dużym stopniu referat skupia się także na prawnych aspektach utworzenia Listy Skarbów Dziedzictwa, w tym na budzącym najwięcej kontrowersji pod kątem zgodności z Konstytucją RP aspekcie silnej ingerencji w prawo własności prywatnej (spór w tym temacie zakończony został ostatecznie rozstrzygnięciem Trybunału Konstytucyjnego). Podjęto się także próby odpowiedzi na pytanie, czy możliwe jest, że kwestia Listy Skarbów Dziedzictwa stanie się przyczynkiem do dyskusji o ewentualnych innych nowych formach ochrony określonych kategorii zabytków.