Jubileusz 50 lat kształcenia położnych w Rzeszowie

Abstract

Zawód położnej jest jednym z najstarszych zawodów medycznych, który opisany został już w starożytności. Wówczas przy narodzinach kobietom towarzyszyły starsze, doświadczone kobiety, posiadające wiedzę o porodzie przekazywaną z pokolenia na pokolenie. Podobna sytuacja miała miejsce w dawnej Polsce. Pomimo że kobiety trudniące się przyjmowaniem porodów nie posiadały wykształcenia medycznego, wiedza i umiejętności w tym zakresie przechodziły z pokolenia na pokolenie od kobiet nazywanych „babami”, „babkami wiejskimi” lub „mądrymi”. W Polsce sytuacja zaczęła się zmieniać w XVIII wieku, z chwilą powstawania pierwszych szkół kształcących położne. Specyfika zawodu położnej, jaki w przyszłości miały wykonywać uczennice tych placówek, sprawiała, że na kursy przyjmowane były kobiety umiejące czytać i pisać. Ponadto pierwszeństwo przyjęcia miały kobiety zamężne, młode mężatki i wdowy posiadające już pewne doświadczenie intymne, by treści przekazywane podczas asystowania przy porodach nie wywoływały u nich zawstydzenia i zażenowania. Poza wiekiem wyznacznikami doboru kandydatek były: ich dobre zdrowie, nienaganne prowadzenie się i bogobojność [1]. Przyszłe położne zdobywały wiedzę w szkołach funkcjonujących przy szpitalach, a posiadając już niezbędne umiejętności, praktykowały przyjmowanie porodów pod okiem wykwalifikowanych położnych. Tego typu kształcenie zawsze kończyło się egzaminem praktycznym, po zdaniu którego uczennica uzyskiwała tytuł położnej/akuszerki, a w dowód uznania swoich praw i obowiązków składała na piśmie przyrzeczenie, uwiarygodniając je swoim podpisem [2]. Zmiany w systemie kształcenia położnych dokonywały się na przestrzeni wielu lat i wyznaczane były przez państwa, pod których panowaniem znalazła się Polska. Rzeszów wówczas znajdował się pod zaborem austriackim, który ustalał system kształcenia i warunki pracy położnych. I choć kształcenie położnych na przestrzeni tych lat różniło się w odniesieniu do czasów współczesnych, to posiadane kompetencje były podobne – samodzielność zawodowa dawała położnym uprawnienia do sprawowania opieki nad kobietą w przebiegu fizjologicznej ciąży, porodu i połogu oraz opieki nad noworodkiem. Opracowanie, które oddaję w Państwa ręce, ma charakter informacyjny, a jubileusz kształcenia położnych w Rzeszowie stał się jedynie pretekstem do przygotowania historii, która pół wieku temu została zapoczątkowana w Medycznej Szkole Zawodowej, a od 20 lat jest kontynuowana na Uniwersytecie Rzeszowskim. Nasz jubileusz dodatkowo zbiegł się z 50. rocznicą śmierci Stanisławy Leszczyńskiej, położnej z Oświęcimia (niem. Auschwitz), na której cześć w dniu jej urodzin, 8 maja, obchodzony jest w Polsce Dzień Położnej. Niniejsza monografia jest podziękowaniem dla nauczycieli rzeszowskiej szkoły położnych, którzy wkładając w swoją pracę całą energię i serce, ukształtowali pokolenia położnych. Wyrazy wdzięczności składam także Wszystkim Państwu, którzy zaangażowali się w powstanie tego opracowania i poszukiwali wraz ze mną dokumentacji fotograficznej. Dziękuję – bez Państwa pomocy ta publikacja nie byłaby możliwa.