W polu widzenia: morfem i grafem 見 jiàn ‘widzieć’ we współczesnym języku chińskim

Artykuł poświęcony jest omówieniu chińskiego monosylabicznego wyrazu i klucza semantycznego 見 jiàn ‘widzieć’ z perspektywy morfologicznej i grafemicznej. Wprowadzenie do tematu zawiera zarys relacji morfemu, sylaby i grafemu w języku chińskim. Dalej przywołany jest umotywowany historycznie kanon grafemów stanowiących indeks do organizacji haseł w słowniku chińskim i podstawowe reguły zapisu znaków pisma chińskiego. W artykule omówiony został grafem 見 jiàn jako jeden z 214 kluczy Kangxi, które mogą być samodzielnym znakiem pisma lub / i komponentem znaków. Aby zaproponować model zależności znaczeń morfemów przyporządkowanych do tego klucza, analizie poddano związek ich prototypowego (najbardziej wyrazistego) znaczenia z komponentem semantycznym 見 jiàn. Analiza konotacji grafemu 見 jiàn w roli klucza semantycznego w tradycyjnym zapisie morfemów w polu semantycznym ‘widzenie’ wykazała różny stopień przejrzystości semantycznej komponentu graficznego w zapisanych morfemach.

The paper deals with the morpho-syllabic grapheme 見 jiàn in Mandarin Chinese. It explores the monosyllabic Chinese word ‘see’ in the graphemic perspective of traditional Chinese writing as well as the contribution of the radical 見 jiàn ‘see’ to the notation of the Chinese morphemes in the semantic field of “seeing”. The introduction to the topic outlines the relationship of a morpheme, syllable and grapheme. The historical background of the Kangxi radicals is discussed to show that the canon of graphemes classifies the entries in the traditional dictionaries of Chinese characters. The morphemes assigned in the dictionary to the radical 見 jiàn were analysed in the current paper with regard to “seeing” as a semantic component. Finally, drawing on the analysis, a model for the relationship of the morphemes’ prototypical meaning has been proposed.