„Ostatnia wielka amnestia”. Bunty w więzieniach na Pomorzu Zachodnim w 1989 roku

Ładowanie...
Obrazek miniatury
Data
2023-06-21
Autorzy
Chadaś, Jarosław Norbert
Tytuł czasopisma
ISSN
Tytuł tomu
Wydawnictwo
Uniwersytet Rzeszowski
Abstrakt
Przemiany wynikające z upadku komunizmu w Polsce dotykały także więziennictwo. Protesty o charakterze socjalno-bytowym zdominowały pierwsze półrocze 1989r. w większości jednostek penitencjarnych. Najwięcej strajków wybuchało w zakładach północno-zachodniej Polski, zwłaszcza w ZK w Goleniowie i ZK w Nowogardzie. Kiedy na początku września pojawiała się informacja o pracach nad aktem amnestii, wszelkie inne tematy zeszły na bok. W więzieniach zaczęła się presja na uchwalenie jak najszerszego wymiaru amnestii. Lobbowali za tym więźniowie, opozycjoniści, media oraz część parlamentarzystów. W tym czasie w więzieniach całej Polski nasiliły się do strajki połączone z okupacją pawilonów mieszkalnych oraz hal produkcyjnych. Rygor więzienny praktycznie nie istniał. Centralne władze więziennictwa zmieniały naczelników i dyrektorów okręgowych. W zakładach karnych do głosu dochodzili osadzeni, którzy poprzez komitety strajkowe wpływali na decyzje administracji więzień. Rozwiązaniem pogarszającej się sytuacji było szybkie zakończenie prac nad amnestią. 7 grudnia 1989 sejm uchwalił akt amnestii, która nie objęła recydywistów, stanowiących większość populacji ZK w Goleniowie i ZK w Nowogardzie. W obu zakładach skazani opanowali pawilony mieszkalne, a później zaczęli je demolować i palić. Po kilkudziesięciu godzinach buntownicy poddali się pod groźbą użycia siły przez jednostki antyterrorystyczne. W wyniku buntu jedna osoba straciła życie oraz spłonęły trzy budynki w Nowogardzie i dwa w Goleniowie.
The changes resulting from the fall of communism in Poland also affected the prison system. Protests concerning living conditions and social issues dominated the first half of 1989 in most prisons. The highest number of incidents broke out in penal institutions in north-western Poland, especially in Goleniów and Nowogard. In early September 1989, the spread of information about ongoing proceedings on an act of amnesty put aside all other considerations. Inside the prison system pressure was exerted to enact the widest possible scope of amnesty. Prisoners, oppositionists, the media, and some parliamentarians lobbied for it. At the same time, protests intensified in all Polish prisons. Those included such actions as the occupation of residential pavilions and production halls. The usual prison regime became practically non-existent. The central penal system authorities reacted by replacing wardens and district directors. In penitentiary institutions, inmates gained greater say through strike committees which influenced the decisions of the prison administration. The solution to the deteriorating situation was the quick completion of work on the amnesty legislation. On December 7, 1989, the Polish parliament passed an act of amnesty, which excluded recidivists, who constituted the majority of Goleniów and Nowogard prison inmates. In both prisons, the convicts took over residential pavilions and later began to demolish and burn them. After several dozen hours, the rebels surrendered under the threat of force by anti-terrorist units. As a result of the rebellion, one person lost his life, and three buildings in Nowogard and two in Goleniów were burned down.
Opis
Promotor: dr hab. Jolanta Kamińska-Kwak, prof. UR - 437 s.
Słowa kluczowe
bunty , więzienia , amnestia , riots , prisons , amnesty
Cytowanie