Zmiany morfologii liści wybranych gatunków rodzaju Taraxacum w trakcie sezonu wegetacyjnego

Abstract

Elementy morfologiczne niezbędne przy oznaczaniu mniszków to kwiatostany (często także owoce) i liście (różne wiosną, latem i jesienią). Rośliny można oznaczać jedynie w czasie wiosennego kwitnienia, co bardzo ogranicza prowadzenie badań. Celem pracy było opracowanie metody pomiarów liści, oszacowanie podobieństwa pomiędzy typami liści i ocena możliwości ich wykorzystania do oznaczania w innym okresach sezonu wegetacyjnego, a także dokumentacja zmian morfologii w trakcie sezonu wegetacyjnego. Pilotażowe badania zostały przeprowadzone w 2016 roku. Uprawiano wybrane gatunki mniszków, fotografowano ich liście w całym okresie wegetacyjnym oraz mierzono i określano cechy charakterystyczne w dedykowanym programie komputerowym. Na podstawie przeprowadzonych analiz stwierdzono: dużą zmienność liści mniszków (zarówno w trakcie sezonu, jak i w poszczególnych jego okresach), konieczność opracowania bardziej szczegółowej metody pomiarów oraz większe podobieństwo liści wiosennych i jesiennych niż letnich. Na tej podstawie można wnioskować, że istnieje możliwość wydłużenia okresu oznaczalności mniszków o jesień. Zmiany morfologii liści wytłumaczono jako przystosowanie do poszczególnych pór roku i wskazano na możliwość realizacji ich przez mechanizmy epigenetyczne. Do porównywania wielu dendrogramów opracowano prostą, tabelaryczną metodę.

Inflorescences (often also fruits) and leaves (different in spring, summer and autumn) are morphological elements necessary for the identicating of dandelions. Therefore, the plants can only be identify during spring flowering, which limits research. The purposes of this thesis were preparation method of leaf measurement, estimation of similarity between types of leaves and possibility to use it for identification of species during other periods of the growing season, as well as documentation of morphological changes during the growing season. Pilot studies were carried out in 2016. Selected species of dandelions were grown in pots, their leaves were photographed, and characteristics were determined in a dedicated computer program. The performed analyzes showed: high variability of dandelion leaves (both during the season and in its particular periods), necessity to develop a more detailed method of leaf measurements and greater similarity of spring and autumn leaves than the summer ones, which indicates the possibility of extending the period of identification of dandelion by autumn. Changes in leaf morphology were explained as adaptation to particular seasons and indicated the possibility of their implementation by epigenetic mechanisms. A simple, tabular method was developed for comparing many dendrograms.