Między erudycją, retoryką i świadectwem. Kilka uwag o treści i funkcjach przypisów w twórczości Adama Mickiewicza. Część I (do 1826 r.)

Abstract

Adam Mickiewicz opatrywał przypisami wiele swoich utworów poetyckich. W młodzieńczym okresie jego aktywności literackiej odsyłacze występowały m.in. w Balladach i romansach, Grażynie i Sonetach krymskich oraz kilku drobniejszych utworach (takich jak: Kartofla, Mieszko, książę Nowogródka, Do Joachima Lelewela, Popas w Upicie). W wymienionych utworach przypisy podporządkowane były głównie funkcjom erudycyjnym, stanowiły formę zjednywania czytelników oraz wpływania na sposób ich lektury, były ponadto zapisem osobistych doświadczeń poety. W odsyłaczach z tego okresu Mickiewicz porzucał wizerunki poety naiwnego i romantycznego indywidualisty, prezentował się zaś jako historyk-erudyta i publicysta polityczny, entuzjasta folkloru i wyrafinowany turysta, humorysta i satyryk, reporter i filolog. Mickiewiczowskie odsyłacze pozwalają więc ukazać jego młodzieńczą twórczość z nietypowej, oryginalnej perspektywy.

Adam Mickiewicz provided many of his poetic works with footnotes. In a youth period of his literary activity, the very footnotes appeared in among others Ballady i romanse, Grażyna and Sonety krymskie as well as several shorter texts (such as Kartofla, Mieszko, książę Nowogródka, Do Joachima Lelewela, Popas w Upicie). The footnotes in the texts under investigation were ascribed maiiny eruditive functions, and constituted a form of uniting readers and influencing their way of reading. Besides, they were a record of personal experiences of the poet. In the footnotes from this period of time Mickiewicz rejected an image of a naive and romantic individual, instead presented himself as a historian-esseist and a political columnist writer, a folklore enthusiast and sophisticated tourist, humourist and satirist, reporter and philologist. Thus, his footnotes allow for showing his youth works from a unique and original perspective.

Adam Mickiewicz dotait des annotations beaucoup de ses oeuvres poétiques. Dans la période juvénile de son activité littéraire les annotations aparaissent entre autres dans : Ballady i romanse, Grażyna et Sonety krymskie et aussi dans quelques oeuvres mineures (par exemple Kartofla, Mieszko, książę Nowogródka, Do Joachima Lelewela, Popas w Upicie). Dans les textes mentionnés les annotations véhiculent avant tout les fonctions d’érudition, elles avaient pour but de conquérir les lecteurs et d’influencer leur façon de lire, en plus elles étaient un témoignage des expériences personnelles du poète. Dans les notes de cette époque Mickiewicz abandonnait l’image d’un poète naif et d’un individualiste romantique, il se présentait comme un historien-érudit, un journaliste politique, un enthousiaste du folklore et un touriste raffiné, un humoriste et un écrivain satirique, un reporter et un filologue. Les annotations de Mickiewicz permettent de montrer sa production poétique juvénile d’une autre perspective, différente et originelle.