Мемориальная культура и массмедиа Донецка: март–август 2014 года

Abstract

W artykule omówiono główne mechanizmy manipulacji kulturą pamięci obserwowane w donieckich środkach masowego przekazu od marca do sierpnia 2014 roku. Problem kultury pamięci rozpatrywany jest przez autorkę w powiązaniu z pojęciami i zjawiskami pozostającymi aktualnie w kręgu zainteresowania europejskiej i amerykańskiej humanistyki, takimi jak przemysł pamięci, dług pamięci, nadużycia pamięci, pułapki niepamięci, kult bohaterów i ofiar, pamięć jako narkotyk społeczny. Praca uwzględnia także związek między kulturą pamięci a – relatywnie nowym w teorii masowej komunikacji – terminem mediapolis. Przegląd materiału prasowego zamieszczonego w pismach „Donetskije novosti” („Донецкие новости”) oraz „Munitsipalnaja gazeta” („Муниципальная газета”) – wydawnictwach, tworzących od niemal 20 lat mediapolis Doniecka – wskazuje na celowe stosowanie rozmaitych mechanizmów, technik i modeli przemysłu pamięci dla formowania nastrojów, poglądów i zachowania odbiorców. Przez odwołania do wydarzeń II wojny światowej, faszystowskiej okupacji Donbasu, a także sowieckiego epizodu w historii regionu tytuły te nie pokazują grozy, tragizmu, złożoności tego okresu, ale budują kult „chwalebnej przeszłości”, jej bohaterów i triumfatorów. Odbywa się to kosztem marginalizacji pamięci o ofiarach, kombatantach wojennych, tragediach i stratach społecznych oraz osobistych czy katastrofie geopolitycznej, prowadząc do rozniecania przejaskrawionych uczuć patriotycznych wśród czytelników. To z kolei przyczyniło się do nasilenia społecznego chaosu i potrzeby militarnej konfrontacji, a w rezultacie – porzucenia myśli o pokojowym rozwiązaniu konfliktu w Donbasie.

The article discusses the main mechanisms of memory culture manipulation, observed in the Donetsk mass media from March to August 2014. The problem of the culture of remembrance is considered by the author in connection with the concepts and phenomena that are currently of interest to the European and American humanities, such as the memory industry, memory debt, memory abuse, oblivion traps, the cult of heroes and victims, memory as a drug social. The work also takes into account the relationship between the culture of memory and the term mediapolis, which is relatively new in the theory of mass communication. The review of the press material in the magazines „Donetskije novosti” („Донецкие новости”) and „Munitsipalnaja gazeta” („Муниципальная газета”) – publications, which have been creating various media, technical and various mechanisms for almost 20 years, indicate models of the memory industry for the formation of moods, views and behavior of recipients. By referring to the events of World War II, the fascist occupation of Donbas, as well as the Soviet episode in the history of the region, these titles do not show the horror, tragedy, and complexity of this period, but build the cult of the „glorious past”, its heroes and triumphs. This takes place at the cost of marginalizing the memory of the victims, war veterans, tragedies and social and personal losses, or a geopolitical catastrophe, leading to an increase in over-glaring patriotic feelings among readers. This, in turn, contributed to the intensification of social chaos and the need for military confrontation, and, as a result, abandoning the idea of a peaceful solution to the conflict in Donbas.