Skóra w służbie człowiekowi – skórzane dodatki do stroju w średniowieczu

Abstract

Zagadnienia związane z rozmaitym rzemiosłem średniowiecznym, a w szczególności z interesującym nas skórnictwem, podejmowane są w badaniach wielu specjalistów, w tym również archeologów. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie wszelkich zjawisk dotyczących wytwórczości skórniczej ze szczególnym uwzględnieniem wyrobów identyfikowanych jako dodatki do strojów oraz elementy zdobnicze. Wszystkie znaleziska, o których będziemy mówić, datowane są na okres średniowiecza i zostały pozyskane podczas prac archeologicznych prowadzonych na stanowiskach znajdujących się na terenie ziem polskich. Rozważania rozpocznie krótki zarys problematyki rzemiosła skórniczego – skala wytwórczości, sposoby pozyskiwania surowca i jego przygotowania do produkcji konkretnych wyrobów. Skupimy się przede wszystkim na skórzanych dodatkach do strojów – pasach, pochewkach, obuwiu, rękawiczkach, torbach i sakiewkach, analizując ich technikę wykonania, zdobienia oraz sposób wykorzystywania przez ówczesnych ludzi. Wyroby takie łączą ze sobą walory użytkowe z estetycznymi, zatem pozwoli to na prześledzenie zarówno kwestii utylitarnych, jak również gustów i panującej mody. Przedstawione zostaną poszczególne zabytki dokumentowane na różnych stanowiskach – osadniczych, cmentarzyskach czy choćby pochodzące z tzw. znalezisk luźnych. Istotna problematyka wystąpienia to omówienie stanu badań, a także możliwości oraz trudności wiążących się z badaniem zagadnień związanych z wytwórczością przedmiotów ze skór. Przeanalizowana zostanie ilość wyrobów skórzanych odkrywanych na stanowiskach średniowiecznych oraz ich sposób zachowywania się w warstwach archeologicznych. Dodatkowo rozważania skupią się na samym rzemiośle skórniczym – jego skali, stopniu rozwoju i innowacyjności. Ponadto ważna będzie refleksja dotycząca właścicieli omawianych przedmiotów – ich statusu społecznego, płci czy wieku.