Wieloletnie przemiany roślinności runa lasów bukowych w polskiej części Karpat Wschodnich w związku z rozwojem drzewostanów i ich użytkowaniem

Abstract

Wieloletnie przemiany roślinności runa lasów bukowych w polskiej części Karpat Wschodnich w związku z rozwojem drzewostanów i ich użytkowaniem na przestrzeni ponad 40 lat przeanalizowano na podstawie danych fitosocjologicznych z powierzchni badawczych zlokalizowanych w Górach Sanocko-Turczańskich (lata 1970., 2000., 2010.). Informacje uzupełniono o dane z inwentaryzacji drzewostanów sporządzonych na potrzeby Planów Urządzenia Lasu. Skupiono się na przemianach jakie zaszły w roślinności runa na tle zmian w strukturze starzejących się drzewostanów. Na przestrzeni lat wzrosła lesistość, zmniejszyła się fragmentacja lasów. Wprowadzono mniej inwazyjne sposoby zagospodarowania. Zmieniła się struktura wiekowa i przestrzenna drzewostanów. W każdym okresie badawczym wyróżniono i scharakteryzowano trzy szeroko ujęte stadia rozwojowe drzewostanu: dorastania, optymalne i terminalne. W latach 2010. średnia frekwencja gatunków, bogactwo gatunkowe i różnorodność alfa była najniższa. Wśród roślin zielnych w okresie badań 2010. odnotowano mniejszy udział gatunków o strategii życiowej C, oraz większy udział gatunków o strategii S. Ogólny spadek liczby gatunków w 2010. powiązano z faktem starzenia się buczyn, większą intensywnością działań gospodarczych w drzewostanach będących w stadium terminalnym, konkurencją ze strony podrostu i podszytu oraz mniejszą wilgotnością gleby. Wyniki przedstawione w pracy wskazują na istotny wpływ etapu rozwoju drzewostanów na przemiany zachodzące w kompozycji gatunkowej i różnorodności roślinności runa lasów bukowych polskiej części Karpat Wschodnich.

The long-term changes in the vegetation of the herbaceous plants of beech forests in the Polish part of the Eastern Carpathians connected to the development of stands and their use over 40 years were analyzed based on phytosociological relevés from semi-permanent sampling plots located in the Sanocko-Turczańskie Mountains (1970s, 2000s, 2010s). The data was supplemented with data from the inventory of stands prepared for the forest management plans. The focus was on the changes in the herbaceous layer of plants against the changes in the structure of aging stands. Over the years, forest cover has increased and forest fragmentation has decreased. Less invasive methods of forest management were introduced. The age and spatial structure of the stands has changed. In each research period, three broadly defined development stages of the stand were distinguished and characterized: growing, optimum and terminal. In 2010, the average species frequency, species richness, and alpha diversity were the lowest.Among herbaceous plants, in the research period of 2010, there was a lower share of species with a plant strategy C, and a greater share of species with a strategy S. The overall decline of species in 2010s has been linked to the aging of beech forests, greater intensity of management in terminal stage of forests, competition of the shrub layer, and lower soil moisture. The results presented in the doctoral dissertation show a significant influence of the stage of development of stands on the changes taking place in the species composition and vegetation diversity of the herbaceous layer of plants of beech forests in the Polish part of the Eastern Carpathians.