Stan i perspektywy rozwoju kapitału intelektualnego w Polsce

Abstract

Artykuł podejmuje dyskusję wokół endogenicznych uwarunkowań rozwoju polskiej gospodarki związanych z kapitałem intelektualnym. Jego celem jest poszukiwanie odpowiedzi na następujące pytania: Jakie są rzeczywiste zasoby kapitału intelektualnego w Polsce w porównaniu do innych krajów? Jakie tendencje charakteryzowały rozwój tego kapitału w polskiej gospodarce po 1995 roku? Jakie szanse i zagrożenia mogą towarzyszyć modernizacji polskiej gospodarki ukierunkowanej na kapitał intelektualny? Podstawą analiz i przedstawionych wniosków są wyniki pomiaru kapitału intelektualnego w 48 krajach w latach 1995–2010, dokonanego przez L. Edvinssona oraz C. Yeh-Yun Lin. Zebrane dane statystyczne wskazują na znaczny dystans, który dzieli polską gospodarkę od wyżej rozwiniętych krajów we wszystkich wymiarach kapitału intelektualnego. Największą lukę Polska notuje w zakresie kapitału relacji (rynkowego) oraz kapitału rozwoju, relatywnie najmniejszą – w obszarze kapitału ludzkiego. Pod tym względem polska gospodarka wpisuje się w charakterystyki właściwe dla krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Analizy w ujęciu dynamicznym wskazują ponadto, że w latach 1995–2010 Polska (podobnie jak Czechy oraz kraje południowo-wschodniej Azji) należała do gospodarek, w których zmiany w zakresie kapitału intelektualnego następowały relatywnie najbardziej dynamicznie. Pogłębione obserwacje wykazują jednak, że rozwój kapitału intelektualnego w polskiej gospodarce podlegał sporym wahaniom, co przełożyło się na niezadowalające tempo zmian w stosunku do zapóźnień gospodarki i jedynie nieznaczny awans na międzynarodowej mapie kapitału intelektualnego. Dodatkowe obawy budzi nierównomierny rozwój w kluczowych obszarach kapitału intelektualnego, zwłaszcza rosnący dysonans między kapitałem ludzkim oraz kapitałem rozwoju, a także kapitałem ludzkim a kapitałem społecznym. Pozytywnie zaś należy ocenić podejmowane wysiłki w kierunku stworzenia w polskiej gospodarce systemowych ram do podejmowania inwestycji w ten kapitał w latach 2014–2030.

The article discusses the determinants of endogenous development of the Polish economy related to the intellectual capital. Its goal is to seek answers for the following questions: what are the real resources of intellectual capital in Poland in comparison with other countries? What trends characterized the development of that capital in the Polish economy after 1995? What opportunities and threats may be triggered by modernization of the Polish economy focused on intellectual capital? The basis of the analyses and conclusions are measurements of intellectual capital in 48 countries between 1995 and 2010, made by L. Edvinsson and C. Yeh-Yun Lin. Collected data indicate a considerable distance between Poland and more developed countries in all aspects of intellectual capital. The biggest underdevelopment was noted in the field of market capital and renewal capital, the relatively smallest – in the area of human capital. In this regard Polish economy fits into the typical characteristics of Central and Eastern European countries. The dynamic analysis for years 1995–2010 also indicates that in Poland (like in the Czech Republic and in the countries of south-east Asia) the changes in the field of intellectual capital were relatively the most dynamic. In-depth observations show, however, that the development of intellectual capital in the Polish economy was subject to considerable fluctuations, which resulted in an unsatisfactory pace of change in the face of catching-up needs and only a slight rise on the international map of intellectual capital. Additional concern raises the uneven development in the key areas of intellectual capital, especially the growing difference between human capital and renewal capital as well as between human capital and social capital. Though, the efforts towards the creation of systemic framework for investments in the intellectual (human) capital in Poland in the years 2014–2030 should be assessed positively.