Wsparcie rodziny w podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) w Polsce w latach 1992–2013

Abstract

Niekorzystne trendy społeczno-demograficzne w Unii Europejskiej, a w szczególności starzenie się społeczeństwa i spadek dzietności zmuszają do zmiany polityk prorodzinnych. Jednym z elementów polityki rodzinnej jest system podatkowy, który może być wykorzystywany do wsparcia określonych zachowań w gospodarstwie domowym. Szczególnego znaczenia nabierają tu ulgi prorodzinne, które stanowić mogą istotny instrument łagodzenia poziomu fiskalnego rodziny, w obliczu zwiększonych kosztów jej funkcjonowania w przypadku posiadania dzieci. Celem artykułu jest prezentacja i próba oceny stosowanych w Polsce instrumentów wsparcia rodziny w podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT). Przeprowadzono też analizę kwot preferencji podatkowych skierowanych do rodzin w Polsce w latach 2005–2011. Autorka zauważa, iż polski system podatkowy zawiera jedynie dwa elementy konstrukcji podatkowych o charakterze prorodzinnym: ulga na dzieci jako odliczenie od podatku oraz wspólne rozliczenie osób samotnie wychowujących dziecko z dzieckiem. Kształt obecnej ulgi na dzieci jako odpis od podatku sprawia, że im więcej dzieci posiada rodzina, z tym mniejszych ulg korzysta. Paradoksalnie więc ulga na dzieci wspiera głównie rodziny o znacznych dochodach, w przypadku których aspekt podatkowy prawdopodobnie nie ma większego znaczenia przy planowaniu liczby posiadanych dzieci. Zdaniem autorki, warte rozważenia jest zmodyfikowanie istniejącej w Polsce ulgi prorodzinnej w taki sposób, aby jej część lub całość była powiązana z kosztami ponoszonymi przez rodziców na opiekę i edukację ich dzieci, a jednocześnie jej wykorzystanie uzależnić od aktywności zawodowej obojga rodziców.

Disadvantageous social & demographic trends in the European Union, in particular, ageing of the society and the decrease in the reproduction force a change in family policy. Tax system is an instrument of family policies which may be used to stimulate specific household decisions related to employment and childbearing. In this regard, family-oriented allowances, reliefs and special taxation rates are of special importance as they can significantly reduce the tax burden of a family as its overall expenditure growths along with procreation. The purpose of this article is to present and test evaluation instruments used in Poland sup-port the family in PIT. An analysis of the statistical data of the amounts of tax preferences targeted at families in Poland in 2005–2011. The author notes that the polish tax system includes only two elements of pro-family character tax structures: child relief – in form of deduction from tax and a joint settlement of tax by individual parent with a child. Form of the present child tax relief (form of deduction from tax) makes that the higher number of children in a family the lower tax relief is. Paradoxically, there-fore, relief for children supports mainly families with substantial income, where the tax aspect probably does not matter much when planning the amount of children they have. According to the author, it is worth considering in Poland to modify an existing family allowance in such a way that its part or the whole should be linked to the costs incurred by parents on the care and education of their children, and at the same time – dependent on professional activity of both parents.