Analiza wybranych społeczno – politycznych czynników warunkujących kreowanie korzystnych postaw gospodarczych

Celem niniejszego opracowania jest analiza wybranych czynników o charakterze społeczno – politycznym, które warunkują taką strukturę przymiotów obywatelskich, iż stanowią one solidny fundament pod zrównoważony rozwój gospodarczy. Analiza rozpoczyna się od zaprezentowania stanowisk wybranych autorów, którzy próbowali odpowiedzieć na pytanie, o relację poszczególnych cech konkretnych społeczeństw (np. kolektywnego systemu wartości, kultury pracy, zdolności do generowania elit władzy), a ich wpływem na kształtowanie się warunków ekonomicznych. Niniejszy artykuł ma za zadanie wskazanie i zanalizowanie tych determinantów, które - zdaniem autora - mają kluczowe znaczenie dla formułowania się społeczno – politycznych podwalin pod zrównoważony rozwój gospodarczy. Szczególny nacisk został położony na kwestię socjalizacji politycznej i ekonomicznej oraz konsekwencji, jakie niesie ze sobą socjalizacja (pierwotna i wtórna) dla kreowania aktywnych i pasywnych postaw w życiu społeczno – gospodarczym. Szczególny nacisk położony został na zagadnienie tzw. ukrytej socjalizacji politycznej, która wywiera swój wpływ na postawy polityczne na każdym etapie rozwoju poznawczego jednostki. Polega na przekazywaniu (przez i w ramach takich instytucji jak szkoła, rodzina i inne), często nieświadomym, wzorców niepolitycznych, które modyfikują postawy wobec odpowiednich ról i obiektów w systemie politycznym. Swoją rolę do odegrania mają tutaj ośrodki edukacyjne – jednak, zarówno szkoła, jak i inne tradycyjne instytucje socjalizacji politycznej ustępują miejsca mediom, głównie masowym mediom elektronicznym. W swej warstwie teoretycznej, artykuł zajmuje się również korelacjami zachodzącymi w drugą stronę, to znaczy tzw. ekonomizacją i komercjalizacją polityki oraz wzajemnym warunkowaniem się socjalizacji politycznej i ekonomicznej. Socjalizacja polityczna może stanowić formę ukrytej socjalizacji ekonomicznej i vice versa. Np. wyuczona racjonalność zachowań konsumenckich, bardzo łatwo może być przeniesiona na grunt polityczny i objawić się w postaci racjonalności wyborczej. Lub inny przykład: pasywność jako dominująca postawa w sferze stosunków społeczno – politycznych, bardzo łatwo ekstrapolować na brak inicjatywy gospodarczej i podobną postawę na gruncie ekonomicznym. Rodzi to pewne potencjalne zagrożenie ponieważ relatywnie wysokiemu poziomowi poinformowania politycznego i wiedzy obywatelskiej towarzyszy niepokojąco niska aktywność obywatelska i społeczno – polityczna. Analiza została wzbogacone o kontekst międzynarodowy. Dzięki badaniom przeprowadzonym przez Centrum Badania Opinii Społecznej, jego partnerów zagranicznych, jak również dzięki danym pochodzącym z European Social Survey dysponujemy materiałem empirycznym przydatnym do analizy porównawczej, która jest częścią tego opracowania. W podsumowaniu autor umieszcza wnioski dotyczące jakościowych aspektów wpływu socjalizacji politycznej i gospodarczej, która poprzez etap internalizacji i eksternalizacji wywiera na polityczne postawy jednostki, jak również na jej podstawowe kompetencje obywatelskie, które przekładają się następnie również na jej kompetencje, jako uczestnika stosunków gospodarczych. Socjalizacja polityczna, w tym jej ukryta forma, spełniają swoją rolę w kreowaniu bardziej pasywnych form „obywatelskości” – co przejawia się np. w bardzo dobrych wynikach z zakresu wiedzy politycznej i obywatelskiej polskich nastolatków, i jednocześnie przynosi skutek w postaci pasywnych postaw politycznych i obywatelskich - co z kolei ujawniają cytowane badania. W podsumowaniu autor odnosi się do rosnącej roli mediów, jako czynnika socjalizacji, szczególnie w formie ukrytej (hidden curricula). Media kreują specyficzne formy wzorów cnót obywatelskich i przedsiębiorczych. Jednak generalna konkluzja na temat eksternalizowanych wzorów zachowań politycznych nakazuje sformułować obawy o ich wpływ (jako środka ukrytej formy socjalizacji) na wzory zachowań na gruncie ekonomicznym.

The objective of the presented analysis is to discuss the selected social – political factors, determining such a structure of citizens’ qualities that form a solid fundament for sustainable development. The analysis starts with presenting chosen authors, who have made the attempt to answer the question on the relations between specific characteristics of concrete societies (for example: collective system of values, culture of work) and their influence on shaping the economic conditions. This article’s ambition is to point and analyze those determinants, which – in the author’s opinion – have key importance for formulating socio – political fundaments under economic development. Special attention has been paid to the issue of political and economical socialization as well as the consequences that socialization (primary and secondary) brings for generating active and passive attitudes in socio – economic life. The author puts special emphasis on the question of so called hidden political socialization (hidden curricula), that is influencing the political attitudes on every stage of individual’ s cognitive development process. It works by passing (through such institutions as school, family and others) – very often in an unaware way – models of behavior, that are not connected with politics, but in result modify the political actions and attitudes. In this situation especially educational institutions seem to be of vital importance, however this and other traditional means of political socialization give the floor to media, mainly electronic mass media. The articles covers also the correlations oriented to opposite direction, meaning economization of politics, its commercialization, and interconditioning of political and economic socialization. Political socialization may act as hidden form of economic socialization. The analysis is enriched with international context. Thanks to the research conducted by CBOS and its foreign partners, as well as data sourced from European Social Survey, we dispose empirical material that is useful for comparative method, which is also a part of the presented investigations. In the summary, the author presents conclusions connected with qualitative features of political and economic socialization, which – through the phase of internalization and externalization - influences the individual’s attitudes and basic citizen’s competences. Those are consequently transformed to competences of the same individual taking part in economic life. Political socialization – and its hidden form – plays its role also in generating more passive political and civic patterns. Those are also forwarded more and more effectively by media – the dominating socialization mean. The general conclusion on the externalized models of political behavior forces the author to be skeptical about the impact they may have (as a hidden form of socialization) on patterns of behavior on economic ground.