Polityka i Społeczeństwo nr 1(21)/2023
URI dla tej Kolekcjihttps://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/9020
Przeglądaj
Ostatnio nadesłane materiały
Pozycja Zagrożenia hybrydowe bezpieczeństwa informacyjnego państwa(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-03) Wyrębek, HenrykAneksja Krymu oraz początki rosyjskiej agresji w Donbasie zapoczątkowały szerokie wykorzystanie w dyskursie publicystycznym i rozważaniach naukowych pojęcia zagrożenia hybrydowe, które wiąże się z takimi zagrożeniami, jak rozpowszechnianie fałszywych informacji i manipulowanie nimi w sposób podważający zaufanie społeczeństwa do władzy oraz rozpowszechnianie informacji kompromitujących polityków. Podejmując próbę osłabienia umowy społecznej, która łączy państwo i jego wyborców, podmiot prowadzący działania hybrydowe próbuje podważyć zaufanie między instytucjami państwowymi a obywatelami. W rezultacie państwo traci swoją legitymizację – która jest w dużej mierze funkcją zaufania publicznego – a co za tym idzie, traci zdolność do działania, jak stwierdził Thomas Hobbes w 1651 roku w dziele Lewiatan. W konsekwencji grupa zagrożeń hybrydowych odnoszących się do działań informacyjnych niszczy zarówno fundamenty ideowe, jak i zdolność państwa do sprawnego funkcjonowania. W artykule podjęto próbę analizy i oceny istoty zagrożeń hybrydowych mających duży wpływ na obniżenie poziomu bezpieczeństwa informacyjnego państwa.Pozycja Budowanie tożsamości chłopów w myśli politycznej i działalności Polskiego Stronnictwa Ludowego Piast(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-03) Wichmanowski, MarcinTożsamość chłopów kształtowała się przez wieki. Wpływ na nią miały doświadczenia wielu pokoleń, formułowała historia, sytuacja społeczno-gospodarcza i polityczna; zmieniała się pod wpływam warunków, w jakich żyli. Przynależność chłopów do określonej społeczności leżała u podstaw ich wartości i miała istotny wpływ we wszelkich możliwych relacjach. Tożsamość-autentyczność chłopów utrwalała się w długich i osobliwych dziejach, w nader trudnym i swoistym bytowaniu tej warstwy społecznej. Uformowała się w toku wykonywania ciężkiej pracy przez całe stulecia zamkniętej kultury i obyczajowości chłopskiej. System pańszczyźniany trwał 400 lat, 400 lat kształtowała się tożsamość chłopska. Nie należy się dziwić, że mimo zmiany warunków społecznych, wciąż trwali w okowach folwarcznej mentalności. Za niewątpliwą konsekwencję pańszczyzny uznano uformowanie pewnego typu osobowości, który utrzymywał się bardzo długo. Chłopi stanowili dla polityków Polskiego Stronnictwa Ludowego Piast fundament społeczeństwa i narodu, byli inspiracją dla koncepcji i działań politycznych. W artykule starano się udowodnić, na ile warunki życia chłopów determinowały ich tożsamość i na ile wpływ działalności PSL Piast przyczynił się do jej przemiany.Pozycja Krytyczne spojrzenie na promowanie demokracji(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-03) Waśko-Owsiejczuk, EwelinaZa jedno z najbardziej znaczących przemian w polityce światowej w XX wieku uznaje się globalne rozprzestrzenianie się demokracji. Ze względu na (jak się wydawało) silne zależności pomiędzy ustrojem demokratycznym i wolnym rynkiem promowanie demokracji zaczęło być coraz częstszym zjawiskiem, realizowanym przez coraz większą liczbę międzynarodowych aktorów. Celem niniejszego artykułu jest krytyczne spojrzenie na promowanie demokracji. Ważne jest przy tym pokazanie, jakie podmioty promują demokrację, jak również przedstawienie głównych celów im przyświecających i narzędzi wykorzystywanych, aby finalnie skupić się na krytycznej analizie zjawiska promowania demokracji, z przytoczeniem najważniejszych argumentów pojawiających się na ten temat zarówno w dyskursie naukowym, jak i politycznym. W artykule wyodrębniono kluczowe czynniki wpływające na osłabienie promowania demokracji za granicą, wskazując na: ograniczoną zdolność wpływania podmiotów międzynarodowych na proces demokratyzacji poszczególnych państw, który uzależniony jest od wielu czynników wewnętrznych; spadek wiarygodności, zaufania do promotorów demokracji (zwłaszcza do USA) oraz konflikt celów i interesów pomiędzy nadawcami i odbiorcami.Pozycja Krajowy system ratowniczo-gaśniczy w Polsce jako integralna część organizacji bezpieczeństwa wewnętrznego państwa – podstawowe założenia organizacji i funkcjonowania(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-03) Sikorska, AgnieszkaZapewnienie poziomu bezpieczeństwa wewnętrznego państwa wymaga systemowych rozwiązań prawnych ukierunkowanych na ochronę tej wartości. Odnosi się również do ochrony innych dóbr, które mogą być zagrożone bądź w wyniku zdarzeń będących efektem zagrożeń wynikających z praw przyrody lub rozwoju cywilizacyjnego stać się przedmiotem naruszeń. Na gruncie legislacyjnym zabezpieczenie realizacji tego celu równoznaczne jest więc z obowiązkiem państwa stanowienia i stosowania prawa w obszarze organizacji systemu bezpieczeństwa wewnętrznego państwa, a w jego ramach zintegrowanego systemu ratowniczego zobowiązanego do ochrony tychże wartości i dóbr. Podejmowane rozważania mają w związku z tym na podstawie przepisów prawa wykazać podstawowe z punktu widzenia trójstopniowego podziału terytorialnego państwa założenia organizacji i funkcjonowania krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego jako jednego z elementów owej organizacji bezpieczeństwa wewnętrznego państwa i systemu ratowniczego. W powyższym zakresie pomocna staje się także ocena statusu organów publicznych wyposażonych w kompetencje i zadania, odpowiedzialnych za krajowy system ratowniczo-gaśniczy na poszczególnych poziomach, jak również jednostek systemu za działania ratownicze, skierowane na wspomnianą ochronę.Pozycja Status dyscypliny „nauki o bezpieczeństwie” a wyzwania nauczania przedmiotów metodologicznych – wstępny zarys problemu(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-03) Pogorzała, EwaW opracowaniu podjęto próbę wskazania i zdiagnozowania wyzwań związanych z nauczaniem przedmiotów metodologicznych na kierunkach studiów przypisanych do dyscypliny „nauki o bezpieczeństwie” i odpowiedź na pytanie, czy ukształtował się kanon nauczania przedmiotów metodologicznych. Opracowanie ma charakter przyczynkarski, zawiera wstępną diagnozę problemu, aczkolwiek może stać się punktem wyjścia do zaplanowania i opracowania systematycznych badań w tym zakresie. Substrat źródłowy dostarczyły m.in. dane zawarte w systemie RAD-on oraz dostępna on-line dokumentacja studiów, jak również opracowania naukowe i podręczniki odnoszące się do teorii i metodologii nauk o bezpieczeństwie oraz statusu dyscypliny „nauki o bezpieczeństwie”. Główna teza artykułu zakłada, iż na zakres i zawartość przedmiotów metodologicznych wpływ ma kilka wstępnie zidentyfikowanych czynników: ogólne (związane z genezą dyscypliny, jej rozwojem w Polsce i na świecie, stopień absorbcji dorobku anglosaskiego, opracowanie i dostępność podręczników) oraz lokalne (geneza kierunku, przypisanie danego kierunku do dyscyplin, wykształcenie kadry, profil studiów).Pozycja Polonijna, amerykańska misja braci księdza Wincentego i Jana Barzyńskich(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-03) Piątkowska-Stepaniak, WiesławaArtykuł ma zwrócić uwagę czytelnika na dokonania jednostek, którym przyszło żyć podczas jednej z największych fal migracyjnych z ziem polskich do Ameryki. Przykład działalności księdza Wincentego Barzyńskiego i jego brata Jana wskazuje na fenomen zaangażowania się w pomoc tysiącom rodaków w zaadoptowaniu się w Nowym Świecie. Obaj okazjonalnie i planowo pozyskiwali spore pieniądze. Jan Barzyński stał się człowiekiem zamożnym. Ksiądz Wincenty Barzyński – jeden z filarów zakonu zmartwychwstańców, dysponując sporymi finansami, z czasem miał też coraz większe możliwości organizacyjne, m.in. prowadzenie parafii i szkół, z wyższymi włącznie. Misja Barzyńskich miała wartość nie do przecenienia. Stworzyła podwaliny służące zjednoczeniu Polonii, zbudowaniu dobrze prosperującej organizacji samopomocowej Zjednoczenie Polskie Rzymsko-Katolickie. Jednocześnie ich działalność rozpoczęła niezwykłą historię prasy polskiej w Ameryce i wpisała do wspólnej historii obu narodów – Amerykanów i Polaków – szczególne wartości, poprzez znaczne rozpowszechnienie na terytorium USA polskich parafii i wyznania katolickiego. Pieniądze, które w wyniku swej działalności zarobili, posłużyły budowaniu nowych struktur organizacyjnych i społecznych polsko-amerykańskiej diaspory.Pozycja Tolerancja zachowań związanych z szerzeniem nienawiści w internecie w grupie młodych dorosłych: analiza empiryczna(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-03) Pazderska, AgnieszkaDostępność do internetu związana jest z wieloma zagrożeniami dla młodych ludzi, w tym kontaktem z mową nienawiści czy hejtem. Powszechność tego typu wypowiedzi może obniżać wrażliwość młodych użytkowników sieci na wspomniany problem. Zdarza się, że młodzi ludzie wobec nienawiści w internecie wyrażają obojętność, a czasami nawet uznają ją za zabawną bądź atrakcyjną. Celem artykułu było wskazanie poziomu tolerancji zachowań związanych z szerzeniem nienawiści w grupie młodych dorosłych. Hipotezą badawczą było założenie, że młodzi dorośli, pomimo częstego spotykania się z hejtem oraz mową nienawiści, cechują się niskim poziomem tolerancji zachowań związanych z szerzeniem nienawiści w internecie. Weryfikując hipotezę, przeprowadzone zostały badania sondażowe. Badania empiryczne potwierdzają hipotezę. Młodzi dorośli nie tolerują aktywności, których celem jest zniewaga, zastraszanie czy obrażanie innych internautów.Pozycja Methane emissions from elements of gas distribution networks and the energy security of EU countries in time of gas wars(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-03) Narloch, Piotr; Skrzyński, TomaszThe scale of methane emissions from gas distribution systems has serious consequences for energy security, ensuring the security of natural gas transmission and reducing gas losses in transport. That is why it is important to determine the scale of such emissions from individual elements of the infrastructure. It has been confirmed that such emissions have a significant effect on the military security of EU co untries. The emission factor (EF) is affected by many other causes. The best method of calculating the EF is one that takes into account the most variables. A theoretical method of determining the EF has been developed, taking into consideration the age of the equipment as well as pressure, temperature and speed. When comparing the methods in the literature to date, one has to bear in mind that none of them describes the variables that affect the magnitude of the EF. To map an actual emission, it is crucial to have data that describe the gas infrastructure component under analysis, along with the most precise information available to characterise the operating conditions.Pozycja The impact of crises in the 21 st century on the railway transport sector in Poland in terms of economic security(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-03) Latosiewicz, Dariusz; Kozicki, Bartosz; Magniszewski, Marek; Tołwiński, MaciejThe article presents research on the impact of the financial crisis between 2007-2009 and the COVID-19 pandemic in 2020 on the freight and passenger rail transport sector. Multidimensional comparative analyses were used in the study. The data obtained for the research were grouped. They were, then, compiled on categorized line and bar charts. The research shows that during the financial crisis between 2007-2009, a decrease in the number of transported goods by 48 488 thousand tons was observed. During the COVID-19 pandemic between 2019 and 2020, a decrease in the number of goods was also visible - by 15,363 tones. However, when considering the number of passengers transported, during the financial crisis between 2007-2009 in Poland there was an increase by 1,928 people and in the period of impact of COVID-19 in 2020 compared to 2019 a decrease by 130,270 passengers. When examining the rail passenger transport sector in Poland, a decrease in the number of employees by 385 was observed in the years 2003-2021. During the financial crisis between 2007-2009, the number of employees increased by 5,745 people, while during the COVID-19 pandemic in 2020, compared to 2019, it decreased by 109. In the case of the rail passenger transport sector in Poland, the number of employees oscillated around the arithmetic mean of 23,914 employees. Between 2003-2007, a downward trend can be observed, followed by a visible increase in 2008 and a downward trend in subsequent years.Pozycja Formy manifestacji tożsamości lokalnej mieszkańców Podkarpacia w Stanach Zjednoczonych(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-03) Kulpińska, JoannaCelem prezentowanego tekstu jest analiza form manifestacji tożsamości lokalnej migrantów z województwa podkarpackiego w Stanach Zjednoczonych na przykładzie wybranych miejscowości tego regionu. Badania oparte zostały na danych zastanych (głównie spisy powszechne, dokumenty osobiste, prasa, dane pasażerów statków z Archiwum Ellis Island) oraz wywołanych (wywiady pogłębione). Eksploracja objęła dwa sąsiednie powiaty: strzyżowski (dziewiętnaście miejscowości) oraz rzeszowski (przede wszystkim Rzeszów i Harta). Przykłady różnych sposobów demonstrowania tożsamości lokalnej w kontekście migracji, zaprezentowane w niniejszym tekście, jednoznacznie potwierdzają, jak ważnym aspektem pozostaje ona dla imigranta oraz jak istotną rolę pełni w procesie rekonstrukcji identyfikacji w kraju docelowym.Pozycja Kapitał zagraniczny na rynku prasowym w regionie podkarpackim w latach 1993–2021: próba bilansu(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-03) Kuca, PawełFirmy z udziałem kapitału zagranicznego funkcjonowały na rynku prasowym w regionie podkarpackim przez 28 lat. Początkowo jako udziałowcy mniejszościowi, a od 2005 r. jako jedyni właściciele wydawnictwa o kluczowej pozycji na rynku, które wydawało największy dziennik regionalny Gazetę Codzienną „Nowiny”. Aktywność inwestorów zagranicznych w regionie podkarpackim wykraczała poza obszar prasy regionalnej. Ich obecność miała także wpływ na rynek prasy lokalnej i rozwój mediów związanych z internetem. Kapitał zagraniczny musiał się także zmierzyć w regionie z ogólnopolskimi tendencjami, takimi jak niższa sprzedaż i malejące znaczenie prasy drukowanej. Wydaje się, że w tym aspekcie, wraz z narastającym kryzysem na rynku prasy, zagraniczni inwestorzy coraz mocniej dbali o realizację interesów ekonomicznych, kosztem jakości wydawanych tytułów.Pozycja System ochrony Polski przed bronią masowego rażenia(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-03) Koziełło, TomaszW artykule scharakteryzowano system ochrony ludności, zwierząt, środowiska naturalnego oraz infrastruktury, znajdujących się na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, przed bronią masowego rażenia (BMR), do której zalicza się broń: jądrową, radiologiczną, biologiczną i chemiczną. Tekst został podzielony na siedem części, w których zostały omówione rodzaje BMR, system ochrony przed BMR jako całość oraz jego pięć elementów składowych. W każdej z nich przedstawiono strukturę organizacyjnoprawną tego systemu i podsystemów oraz zadania przypisane każdemu z organów wchodzących w ich skład.Pozycja Stare medium w nowej szacie. Prasa w komunikacji lokalnej(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-03) Kępa-Mętrak, JolantaNa komunikację medialną na każdym poziomie wpływają zarówno czynniki społeczno-polityczne, ekonomiczne, jak i technologiczne. Prasa lokalna podlega im tak samo jak inne media, ale ze względu na swoją specyfikę, m.in. ograniczone do małych zbiorowości i bardziej bezpośrednie oddziaływanie na odbiorców, często musi się mierzyć z dodatkowymi czynnikami warunkującymi jej istnienie. Analizując celowo wybrane przykłady wydawnictw lokalnych (case study) oraz dane Polskich Badań Czytelnictwa i organizacji zrzeszających wydawców lokalnych (desk research), autorka podjęła próbę wskazania najważniejszych zmian zachodzących w ostatnim czasie w komunikacji medialnej na poziomie lokalnym. Badania potwierdziły, że zmiany dotyczą przede wszystkim jej kanałów. Prasa drukowana wzbudza coraz mniejsze zainteresowanie odbiorców. Jej dotychczasowe funkcje przejmuje Internet. Na rynku mediów lokalnych do niedawna był dodatkiem uzupełniającym tradycyjne sposoby komunikowania. Teraz zabiera odbiorców prasie, radiu, telewizji i zmusza lokalnych nadawców do szukania w nim miejsca dla siebie.Pozycja Amendment to the act on civilian victims of war and the legal situation of children of war rape in Bosnia and Herzegovina(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-03) Czeszejko-Sochacka, KatarzynaWar rape is a phenomenon that occurs in almost every armed conflict. The circle of victims includes not only the persons directly affected by this crime, but also their next of kin. Unwanted pregnancies as a result of wartime rape result in children who, from the moment they are born, are treated as inferior persons. Apart from marginal cases, the internal laws of individual states do not grant them any protection or compensation. For some time now, however, a change in this direction has been evident on the international stage. Bosnia and Herzegovina is the first European country which has responded to these calls and has taken steps to change the status of children from war rape.Pozycja Odpowiedź Polski i Litwy na kryzys migracyjny przy granicy z Białorusią – próba porównania(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-03) Ciechanowska, Justyna; Szwed, KatarzynaCelem publikacji jest przedstawienie reakcji Litwy i Polski na kryzys migracyjny przy granicy z Białorusią, który rozpoczął się w połowie 2021 r. Oba państwa, tj. Polska i Litwa, należą do Unii Europejskiej i strefy Schengen. W sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa wewnętrznego priorytet, przed ochroną praw człowieka czy względami humanitarnymi, przyznały zabezpieczeniu granic państwowych, które są równocześnie wschodnią flanką Unii Europejskiej. W publikacji wykazano podobieństwa i różnice reakcji władz polskich i litewskich na działania reżimu białoruskiego. Szczególną uwagę poświęcono analizie zasadności wprowadzenia stanu nadzwyczajnego oraz dopuszczalności limitacji praw i wolności człowieka.Pozycja Polityka etniczna państwa polskiego po 2011 roku w opiniach Komitetu Doradczego i Komitetu Ekspertów Rady Europy(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-03) Browarek, TomaszNiniejszy artykuł ma na celu przedstawienie i zanalizowanie oceny polityki etnicznej państwa polskiego dokonanej na podstawie "Czwartej opinii w sprawie Polski Komitetu Doradczego Rady Europy ds. Konwencji Ramowej o Ochronie Mniejszości Narodowych" oraz na podstawie "Trzeciego raportu Komitet Ekspertów ds. Europejskiej Karty Języków Regionalnych lub Mniejszościowych". Główną tezą pracy jest stwierdzenie, iż mimo że polityka etniczna państwa polskiego w analizowanym okresie nie uległa zmianie, to niektóre działania władz polskich świadczą o ich pewnej nieprzychylności wobec poszerzenia praw mniejszości narodowych, a nawet w niektórych przypadkach chęci uszczuplenia tych praw. W artykule wykorzystano szereg metod badawczych. Najważniejsze z nich to analiza instytucjonalno-prawna, metoda czynnikowa i metoda porównawcza.Pozycja „Praga uważa się za „naj...” – konkurencyjność regionów w Republice Czeskiej w kontekście pragocentryzmu(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-03) Bronisz, Urszula; Kuć-Czajkowska, KatarzynaCelem artykułu było porównanie regionów poziomu NUTS3 w Republice Czeskiej w zakresie ich konkurencyjności rozumianej jako wynikowa wymiaru: gospodarczego, społecznego, innowacyjnego i środowiskowego. Badanie konkurencyjności służyło zweryfikowaniu tezy o zasadności koncentracji polityki rozwojowej (szczególnie w zakresie wydatkowania środków UE) w mieście stołecznym Praga jako regionie o najwyższym potencjale, dającym największe gwarancje ich efektywnego wykorzystania. W artykule, przy zastosowaniu metody Hellwiga (tj. względnych odległości od wzorca), dokonano empirycznej analizy konkurencyjności regionów. Występująca asymetria rozwojowa znalazła potwierdzenie w danych empirycznych. Praga jest liderem deklasującym pozostałe regiony w wymiarze gospodarczym, społecznym i innowacyjnym. W państwie z znacznymi dysproporcjami rozwojowymi jednostki w trudniejszej sytuacji nie są zdolne do konkurowania i w ten sposób stają się regionami słabiej rozwiniętymi. Pragocentryzm powoduje zatem narastanie dysproporcji rozwojowych w Republice Czeskiej, a zjawisko to będzie się nasilać, niezależnie od prowadzonej polityki regionalnej.Pozycja Blogi – elektroniczne pamiętniki – nowoczesną formą utrwalania obrazu życia codziennego polskich emigrantów(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-03) Bierzyńska-Sudoł, MagdalenaArtykuł zawiera genezę elektronicznych pamiętników – blogów, które stały się nowoczesną i popularną formą utrwalania obrazu życia codziennego polskich emigrantów. Głównym celem artykułu, obok problemów definicyjnych, było ukazanie blogów emigracyjnych jako specyficznej formy dokumentów osobistych, które poza funkcją informacyjną, stanowią narzędzie służące do wypowiadania się, kreowania własnego wizerunku, komunikacji z innymi emigrantami. Uwaga badawcza skupiona została także na strukturze blogów, ich podziałach i klasyfikacjach, charakterystycznych cechach determinowanych głównie przez zawartość merytoryczną upowszechnianą w sieci. Na przedstawionych przykładach potwierdzono, że blogi, jako zapiski osobiste, stanowią ważny element życia codziennego emigracyjnych pamiętnikarzy, jak i szerokiego grona czytelników. Spełniają one także funkcję integracyjną i terapeutyczną, odgrywają ważną rolę w podtrzymywaniu tożsamości narodowej. Wraz z rozwojem technologii zmieniły one dotychczasową formę, stając się w większości wideoblogami, ale nie zatraciły swojego pierwotnego pamiętnikarskiego oblicza.Pozycja Umowa o partnerstwie gospodarczym nowym rozdziałem w stosunkach Unii Europejskiej z Japonią(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-03) Barczak, Bogdan; Drążewski, MateuszOstatnie lata upłynęły pod znakiem umacniania relacji Unii Europejskiej z Japonią. Jednym z rezultatów jest umowa o partnerstwie gospodarczym stanowiąca przedmiot artykułu. To porozumienie jest istotnym tematem dzisiejszych stosunków międzynarodowych i kształtuje ich obraz. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie najważniejszych założeń umowy handlowej, jej zbadanie z uwzględnieniem różnych perspektyw, jak historii wzajemnych kontaktów, skutków prezentowanych posunięć, a także ocena funkcjonowania, jej szanse na przyszłość i potencjalny wpływ na inne obszary obustronnych relacji. Cel publikacji realizowany był poprzez analizę treści dokumentów.Pozycja Społeczeństwo młodych zagrożone suicydogennie(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-03) Araucz - Boruc, AgnieszkaW literaturze przedmiotu samobójstwo rozpatrywane jest jako specyficzny fenomen społeczny – jedno z zachowań dewiacyjnych, będące jednocześnie wskaźnikiem dezintegracji społecznej. Z uwagi na to, iż skutki samobójstwa mają charakter społeczny, samobójstwo zaliczane jest do patologii społecznej, określanej jako choroba społeczna. Cel: Wskazanie, że samobójstwa są ważnym problemem społecznym, wykazującym tendencję wzrostową. Hipoteza: Wiek młodzieńczy jest okresem, w którym istnieje znaczne ryzyko podjęcia zamachu samobójczego. Metody: W opracowaniu wykorzystano metodę analizy i syntezy literatury fachowej, metodę monograficzno-opisową oraz analizę danych statystycznych. Wnioski: Analiza i synteza materiałów źródłowych pozwala stwierdzić, iż wśród dzieci poniżej 12 roku życia odnotowuje się niewiele zamachów samobójczych zakończonych zgonem. Inaczej jest w przypadku młodzieży w wieku 13–18 lat, u której pojawia się już poczucie własnej śmiertelności. Młodzież staje się zdolna, aby intelektualnie przyswoić fizjologiczne, metafizyczne, a także biologiczne aspekty śmierci. Implikacje dla teorii i praktyki: Dlatego też, zachowania suicydalne, rzadkie wśród dzieci oraz w okresie wczesnej adolescencji, stają się coraz bardziej rozpowszechnione wśród młodzieży. Ponadto, występowanie myśli samobójczych przed okresem dojrzewania koreluje z późniejszymi próbami samobójczymi, u młodzieży (częściej niż u dorosłych) dochodzi do ponawiania prób samobójczych. Oryginalność i wartość: W artykule podjęto próbę usystematyzowania determinantów zachowań suicydalnych wśród młodzieży oraz ukazania zamachu samobójczego jako problemu osobistego i społecznego, w kategorii zagrożeń.