Żyjemy obecnie w Polsce w społeczeństwie liberalnym, o takim a nie innym poziomie podmiotowości jednostek, co przekłada się np. na wolność: słowa, sumienia i wyznania, stylu życia. Znajduje to odbicie w sferze życia rodzinnego. Funkcjonujemy w małżeństwach, związkach kohabitacyjnych, czy też jako single. Małżeństwo, niezależnie od sposobu jego rozumienia, ma niebagatelne znaczenie z perspektywy samej jednostki, jej rodziny i społeczeństwa. Jest ono nieporównywalne z doniosłością społeczną wyżej wymienionych tzw. alternatywnych form życia rodzinnego. O owej doniosłości świadczy to, że znajduje ono odbicie w regulacjach prawa świeckiego i kanonicznego, tworzących zbliżony w swej istocie, normatywnie wyznaczony wzór kulturowy do realizacji w rzeczywistości społecznej. W związku z tym omówiono istotę małżeństwa w obu tych obszarach prawa. Zarówno w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, jak też w prawie kanonicznym nupturienci zawierają małżeństwo w oparciu o umowę. Jednakże jednostki coraz częściej z różnych przyczyn nie chcą lub też nie mają na tyle silnej woli, by się z niej w ogóle wywiązać lub sprostać niektórym jej warunkom, czego dowodzi wzrost w Polsce liczby rozwodów. Stało się to inspiracją dla autorki tej publikacji do podjęcia próby analizy socjologiczno-prawnej zagadnienia odpowiedzialności do związku małżeńskiego (lub jej braku) w społeczeństwie polskim w oparciu o przesłanki rozwodowe i tzw. przeszkody zrywające jako podstaw prawnych do unieważnienia małżeństwa przyjmując za brak odpowiedzialności kryterium zawinienia, a więc złej woli partnera/rki (niekiedy obojga partnerów). Ponadto należy podkreślić, iż sam rozwód, czy też stwierdzenie nieważności małżeństwa można by uznać za nieodpowiedzialność niewywiązywanie się z wyżej wzmiankowanego konsensusu. Konieczne jest tu więc przytoczenie odwiecznej zasady prawa rzymskiego „umów należy dochowywać”.

We are currently living in Poland in a liberal society with a certain level of subjectivity of individuals, which translates, for example, into freedom of: speech, conscience and religion, lifestyle. This is reflected in the sphere of family life. We function in marriages, cohabiting relationships or as singles. Marriage, no matter how it is understood, is of considerable importance from the perspective of the individual, his family and society. It is incomparable to the social significance of the above-mentioned so-called alternative forms of family life. This significance is evidenced by the fact that it is reflected in the regulations of secular and canon law. They form an essentially similar, normatively determined cultural pattern for implementation in social reality. In this connection, the essence of marriage in both areas of law is discussed. Both in the Family and Guardianship Code and in canon law, nupturients enter into marriage on the basis of a contract. However, individuals are more and more often, for various reasons, unwilling or not strong-willed enough to fulfil it at all or to meet some of its conditions, as evidenced by the increase in the number of divorces in Poland. This has inspired the author of this publication to make an attempt to undertake a socio-legal analysis of the issue of responsibility for a marriage (or lack of it) in Polish society based on the grounds for divorce and the so-called “breaking obstacles” as legal grounds for marriage annulment, assuming as lack of responsibility the criterion of guilt, i.e. bad will of the partner (sometimes both partners). Furthermore, it should be emphasised that divorce itself or the annulment of a marriage could be considered irresponsible failure to comply with the aforementioned consensus. It is therefore necessary here to cite the age-old Roman law principle ‘contracts must be honoured’.