Instytucje społeczne stanowią podstawowe elementy organizacji życia społecznego zapewniające porządek społeczny, ustalające wzory zachowań sprzyjające rozwiązywaniu problemów egzystencjalnych. W artykule zaprezentowano przegląd rozumienia pojęcia instytucji na gruncie socjologii oraz procesy instytucjonalizacji dokonujące się w globalizującym się i transformującym społeczeństwie. Celem artykułu jest zaprezentowanie współczesnych dostosowań instytucjonalnych w wymiarze przestrzennym w skali globalnej, krajowej i lokalnej. W skali globalnej zwrócono uwagę na relacje instytucji demokratycznych w sferze polityki i instytucji rynkowych w sferze gospodarczej. W skali krajowej przedstawiono wpływ transformacji systemowej na zmianę funkcjonowania wybranych instytucji społecznych. W społecznościach lokalnych podjęto problem rozrywania związku przestrzeni społecznej z lokalizacją instytucji społecznych ze względu na otwartość środowisk lokalnych oraz przedstawiono ocenę instytucjonalizacji w sferze rolnictwa.

Social institutions constitute the fundamental elements of organizing social life, assuring social order, establishing the patterns of behaviour fostering solving existential problems. The article presents an overview of understanding a notion of institution on the ground of sociology and the institutionalization processes taking place in the society undergoing globalization and transformation. The article aims at presenting the spatial dimension of the contemporary institutional adjustments in the global, domestic and local scale. In the global scale attention was paid to the relations of the democratic institutions in the sphere of politics and the market institutions in the sphere of economy. In the domestic scale what was presented was the influence of the system transformation on the change of functioning of some selected social institutions. In the local societies what was undertaken was the problem of breaking up the relation of the social space with the localization of social institutions due to the openness of the local communities, and another presented thing was the assessment of the institutionalization in the sphere of agriculture.