Podmiotowość prawna organizacji ekologicznej i organizacji społecznej w procesie inwestycyjno-budowlanym – wybrane zagadnienia

Niniejszy artykuł przedstawia problematykę statusu prawnego dwóch podmiotów na prawach strony, tj. organizacji społecznej w rozumieniu k.p.a. i organizacji ekologicznej w rozumieniu ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 1112), przy czym analizą objęto pozycję prawną tych podmiotów w wybranych, najczęściej prowadzonych rodzajach postępowań administracyjnych z zakresu procesu inwestycyjno-budowlanego. Do katalogu tych postępowań w ramach niniejszej publikacji zaliczono postępowania w sprawie: 1) wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, 2) wydania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu lub decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego, 3) wydania decyzji o pozwoleniu na budowę, 4) uzyskania zgód wodnoprawnych. W każdym z tych postępowań sytuacja prawna obu ww. podmiotów zarysowuje się inaczej w zależności od konkretnych okoliczności danego przypadku. W jednych postępowaniach udział będą mogły wziąć zarówno organizacje ekologiczne jak i organizacje społeczne, w innych tylko jedna z nich a jeszcze w innych udział podmiotu reprezentującego czynnik społeczny będzie w zupełności wykluczony. W każdym z tych postępowań dana organizacja będzie dysponować określonym katalogiem uprawnień jak i ciążyć będą na niej określone obowiązki, przy czym zakres tych uprawnień i obowiązków również będzie zależny od danego rodzaju postępowania. Analiza pozycji prawnych tych organizacji ukaże zatem skalę ich różnorodności w polskim systemie prawa.

This article presents the issue of the legal status of two entities with the rights of a party, i.e. a social organization within the meaning of the Code of Administrative Procedure and an ecological organization within the meaning of the Environmental Protection Act, and the analysis covers the legal position of these entities in selected, most frequently conducted types of administrative proceedings in the scope of the investment and construction process. The catalogue of these proceedings in this publication includes proceedings concerning: 1) issuing a decision on environmental conditions, 2) issuing a decision on the conditions of development and land development or a decision on the location of a public purpose investment, 3) issuing a decision on a building permit, 4) obtaining water law approvals. In each of these proceedings, the legal situation of both of the above entities is outlined differently depending on the specific circumstances of the given case. In some proceedings, both ecological organizations and social organizations will be able to participate, in others only one of them, and in still others the participation of an entity representing a social factor will be completely excluded. In each of these proceedings, a given organization will have a specific catalog of rights and will be burdened with specific obligations, and the scope of these rights and obligations will also depend on the type of proceedings. An analysis of the legal positions of these organizations will therefore show the scale of their diversity in the Polish legal system.