UR Journal of Humanities and Social Sciences nr 1(30)/2024
URI dla tej Kolekcjihttps://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/10423
Przeglądaj
Ostatnio nadesłane materiały
Pozycja (Nie)adekwatność polityki pieniężnej EBC w gospodarce spoza strefy euro na przykładzie Polski(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-03) Urbanowicz, ZuzannaCelem artykułu jest próba oceny stopnia nieadekwatności jednolitej polityki pieniężnej Europejskiego Banku Centralnego (EBC) do stabilizacyjnych potrzeb unijnej gospodarki, która nie jest członkiem strefy euro, na przykładzie gospodarki Polski. Artykuł jest kontynuacją wcześniej prowadzonych badań (Urbanowicz 2015; Klus, Paluszak, Urbanowicz 2019). Podjęty w pracy problem badawczy jest ważny dla kraju z tzw. derogacją Unii Gospodarczej i Walutowej. Status z derogacją oznacza bowiem formalne zobowiązanie kraju członkowskiego do przyjęcia wspólnej waluty. Każda z gospodarek krajów objętych derogacją będzie musiała wcześniej czy później stawić czoła konsekwencjom związanym z wystąpieniem zjawiska nieadekwatności jednolitej polityki pieniężnej w kontekście stabilizacji makroekonomicznej. Analiza została przeprowadzona dla przedziału czasu od 1 stycznia 1999 r. do 31 marca 2023 r. ze szczególnym uwzględnieniem współczesnego kryzysu finansowo-gospodarczego z 2007 r. oraz okresu pandemii i wojny w Ukrainie. Zaprezentowane wnioski mogą być podstawą do dyskusji nad przystąpieniem Polski do strefy euro.Pozycja Regionalne inteligentne specjalizacje a transformacja cyfrowa przedsiębiorstw w Polsce(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-03) Owczarczuk, Magdalena; Trzaska, KarolinaPodstawą rozwoju gospodarki cyfrowej jest szerokie wykorzystywanie przez podmioty technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT). Dokonująca się transformacja cyfrowa przedsiębiorstw obejmuje m.in. integrację technologii i rozwiązań cyfrowych w każdym obszarze działalności. Problemem polskiej gospodarki jest występowanie dużego zróżnicowania wykorzystania technologii informacyjnych w przedsiębiorstwach. Według wskaźnika intensywności cyfrowej w 2022 r. ponad połowa przedsiębiorstw została zaliczona do grupy o bardzo niskiej lub niskiej intensywności cyfrowej. Wysoki lub bardzo wysoki poziom intensywności wystąpił w 28,9% przedsiębiorstw. Różnice te widoczne są również na poziomie regionalnym oraz sektorowym. Celem artykułu jest ocena intensywności cyfrowej przedsiębiorstw w Polsce oraz wskazanie znaczenia regionalnych inteligentnych specjalizacji w ich kształtowaniu. Analizując czynniki wpływające na poziom cyfryzacji regionu, sformułowano hipotezę, według której stopień absorpcji transformacji cyfrowej w województwie zależy od przyjętych regionalnych inteligentnych specjalizacji. Z badań wynika, że regionem najbardziej zaawansowanym w transformacji cyfrowej jest województwo mazowieckie, które specjalizuje się w inteligentnych systemach zarządzania, nowoczesnych usługach dla biznesu i bezpiecznej żywności. Natomiast najsłabszym pod tym względem województwem jest województwo podlaskie, gdzie regionalne inteligentne specjalizacje obejmują: sektor medyczny oraz nauk o życiu, sektor rolno-spożywczy, ekoinnowacje, nauki o środowisku, przemysł metalowo-maszynowy, szkutniczy, a także sektory powiązane z nimi łańcuchem wartości. Artykuł został przygotowany na podstawie literatury przedmiotu, programów rozwojowych Polski i UE oraz ogólnodostępnych danych statystycznych. Podstawowe metody badawcze wykorzystane w artykule to: metody wnioskowania logicznego (dedukcja i indukcja) oraz metody przetwarzania danych, tj. analiza i synteza.Pozycja Cultural Change in Iran: Women's Rights and the Middle Class(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-03) Zahirinejad, MahnazThe influence of Western culture and the efforts of domestic intellectuals merely scratched the surface of pre-existing and traditional practices towards women in nineteenth-century Iran. However, they led to the rise of social movements, such as the women's rights movement. Modernisation and economic growth drove ongoing processes of industrialization and urbanization during the twentieth century in Iran. Modernization also changed the social structure by creating a new middle class. It is expected that economic growth and educational attainment would empower the new middle class to demand greater political accountability, which, in turn, would lead to women's empowerment. The new middle class participated in the 1979 revolution, the outcome of which was to accelerate the rise of religious leadership. The revolutionary government renewed traditional Shiʿite practices, including traditional norms concerning women. Since the revolution, despite the imposition of Islamic law, the level of literacy and access to higher education, particularly for women, has escalated. This has led to women's awareness of their rights and their struggles to realize them in practice. However, unexpectedly, the new middle class hesitated in turning revolutionary and in joining the protestors. This research assumes that education enables women to confront their traditional roles in the family. Nevertheless, changing women's position is a process of cultural change that is coherent with both socio-economic development and the rise of a strong middle class.Pozycja Akcenty i maksymy polskiej szkoły badań mieszkaniowo-osadniczych – 1920–2022(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-03) Cesarski, MaciejW artykule naszkicowano myśl oraz osiągnięcia polskiej szkoły badań mieszkaniowo-osadniczych w latach 1920–2022. Celem opracowania jest sformułowanie oraz zarysowanie treści maksym i akcentów poszukiwań tej szkoły metodą analizy jej prac i syntezy. Rozpatrywane są akcenty i maksymy dotyczące: idei oraz cech budownictwa i osiedla społecznego; założeń mieszkania społecznie najpotrzebniejszego; kwestii mieszkaniowej w II Rzeczypospolitej; definicji oraz zakresu polityki i gospodarki mieszkaniowej; pojęcia, przedmiotu i zakresu sytuacji mieszkaniowej oraz czynników ją kształtujących; problemu mieszkaniowego w PRL; koncepcji, zakresu i dostępności infrastruktury osadniczej; kryzysu procesów osadniczych w PRL; zagrożeń, pożądanych kanonów i paradoksów polityki mieszkaniowej w III Rzeczypospolitej; kwestii mieszkaniowej w III Rzeczypospolitej; rysowania się sfery osadnictwa wyznaczającej przedmiot polityki osadniczej jako pochodnej polityki przestrzennej i społecznej; wyodrębnienia przestrzeni zamieszkanej stanowiącej rdzeń przestrzeni zamieszkiwania; potrzeby proosadniczej orientacji trwałego rozwoju w kierunku równoważenia przestrzeni zamieszkiwania. Wyniki zastosowanej metody wskazują, że odczytane w sposób zbiorczy maksymy i akcenty badawcze układają się w ciąg prospołecznego myślenia naukowego o wartościach uniwersalnych. Stanowią ewoluującą ostrzegawczą odpowiedź na realia sfery mieszkaniowo-osadniczej dane Polsce, lecz związane z rozwojem cywilizacji zachodniej i tendencją do narastania globalnych strukturalnych komplikacji w tym zakresie.Pozycja Przedsiębiorstwo „Centrala Rybna” w latach 1945–1989. Przyczynek do badań(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-03) Kubicki, MateuszOdzyskanie przez Polskę po zakończeniu II wojny światowej swobodnego dostępu do Morza Bałtyckiego dawało możliwości eksploatacji łowisk na tym akwenie. W tym celu od 1945 r. komunistyczne władze dynamicznie rozwijały rybołówstwo, przetwórstwo oraz dystrybucję ryb i przetworów rybnych. Jednym z elementów tego systemu były struktury wielozadaniowego, monopolistycznego przedsiębiorstwa „Centrala Rybna” omówione na łamach niniejszego artykułu w formie przyczynku do badań. Tekst składa się z dwóch części. W pierwszej traktuje o historii powołania i zmianach strukturalnych „Centrali”. Obok prezentacji struktury scharakteryzowano zakres terytorialny działalności przedsiębiorstwa, co uwidoczniło się zwłaszcza po reformie terytorialnej z 1975 r. Omówiono też inwestycje, których głównym celem było rozszerzenie działalności podmiotu lub wymiana zdekompletowanego majątku trwałego. Pierwszą część zamyka opis procesu prywatyzacji przedsiębiorstwa. Druga partia tekstu podejmuje zagadnienia związane z rzeczywistą efektywnością. Ukazuje wielkość produkcji na tle całości dostaw rynkowych, wpływ „Centrali” na wzrost spożycia ryb i organizmów morskich, asortyment poszczególnych wyrobów ze szczególnym uwzględnieniem najbardziej zaawansowanej technologicznie produkcji konserw rybnych.Pozycja Teoria „wychowania” TW – analiza założeń(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-03) Wójcik, BogusławW 1984 r. wykładowcy z Zakładu Teorii Pracy Operacyjnej Departamentu Szkolenia i Doskonalenia Zawodowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych opublikowali cztery opracowania dotyczące szkolenia, wychowania, organizacji pracy i kontroli tajnych współpracowników. W publikacjach tych, przeznaczonych dla funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa, wychowanie zostało zdefiniowane jako „świadoma, celowa i systematyczna działalność pracownika operacyjnego, która kształtuje (zaszczepia) oraz utrwala określone pozytywne postawy i cechy osobnicze [TW] niezbędne – w danej sytuacji polityczno-operacyjnej – do skutecznej współpracy z SB”. W prezentowanym tekście omawiam założenia tej koncepcji.Pozycja The History of the Birth of Traditions and Conflicts over the Nabi Samuel Shrine (Israel/Palestine)(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-03) Briks, PiotrDuring the Crusades, the almost forgotten small Byzantine monastery of St. Samuel (4th-c.) became a key place on the map of Holy Land pilgrimages. Initially important only to Christians, the shrine quickly became a pilgrimage destination for Jews and later for Muslims. Each of these communities left an indelible mark on the traditions and customs of this holy place. During some periods, they managed to celebrate the memory of Samuel in unison, but largely the shrine was a source of conflicts or even bloody battles. In 1967, the area around Nabi Samuel was incorporated into the Israeli-Occupied Territories. Due to the rich tradition associated with the cult of the OT prophet, but even more the significance of Nabi Samuel (identified as the ancient Mizpah), the Israeli authorities have tried to make this site a memorial to Israel’s ancient history, and at the same time a tourist attraction. Since then, the actions of the authorities have provoked constant protests and unrest. As has recently been revealed, the motivations of the Israeli administration are not only religious, historical, and political, but also business-related, although this is shamefully hidden behind lofty slogans.Pozycja Edward S. Curtis and the Complex Legacy of The North American Indian Project(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-03) Rokosz, ElżbietaIn 1907 Edward S. Curtis published the first volume of The North American Indian – the 20-volume series which was his life achievement, completed in 1930. During thirty years he took probably about 40,000 photographs of Native Americans belonging to various tribes. These included both portraits and depictions of everyday life of the peoples his generation believed were vanishing. During the field work he also collected textual material documenting the tribes’ histories, legends, rituals as well as biographies of individual people. The project, in its immensity, exhausted the resources and did bring Curtis the recognition he hoped for. His works were rediscovered in 1972 and since then photographs have been either criticised for being staged and not depicting the Native tribes’ life as it really was, or appreciated both for their aesthetic quality and documentary value. The article provides an overview of the project, discusses the controversies surrounding it and its significance from today’s perspective. It also refers to the legacy of Curtis’s work and the way contemporary artists remain in a dialogue with it.Pozycja Podstawy ideowe władzy kościelnej i władzy świeckiej w myśli Grzegorza VII – analiza wybranych fragmentów pism z papieskiego regestru(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-03) Zdziech, KarolWiek XI był czasem przełomowym w historii Kościoła łacińskiego. Wewnętrzna potrzeba reform i moralnej naprawy doprowadziła do wielu zmian w strukturach Kościoła i jego hierarchii. Ponieważ główną siłą, która przeprowadzała reformy wewnątrzkościelne, było papiestwo, a także kręgi duchowieństwa z nim związane, jego pozycja w relacjach z innymi biskupstwami znacznie się wzmocniła. Mimo że okres religijnych reform i wzrostu znaczenia Stolicy Apostolskiej trwał od pontyfikatu Leona IX, to Grzegorz VII jest uważany za najwybitniejszego przedstawiciela tego czasu w historii Kościoła. Właśnie od jego imienia okres zmian został nazwany „reformą gregoriańską”. Dzięki szczęśliwemu przetrwaniu do naszych czasów regestru tegoż papieża w dużej mierze można poznać jego pogląd na kwestię podstaw ideowych władzy duchowej i świeckiej. Najbardziej klarownym źródłem do ich poznania jest notatka Dictatus pape, którą uzupełniają wybrane listy Grzegorza VII wysłane do świeckich monarchów. Poglądy papieża na charakter władzy biskupa Rzymu można uznać za radykalne – widział on swój urząd jako nadrzędną władzę nie tylko nad całym duchowieństwem, ale także nad władcami świeckimi.