Polityka i Społeczeństwo nr 3(22)/2024
URI dla tej Kolekcjihttps://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/11323
Przeglądaj
Ostatnio nadesłane materiały
Pozycja Szymon Hołownia – celebrytyzacja polityka(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-09) Wroński, KamilW pracy dokonano analizy wizerunku Szymona Hołowni oraz zidentyfikowano celebryckie aspekty działalności polityka, co pozwoliło udowodnić tezę, że Szymon Hołownia jest przykładem celebryty politycznego, który korzysta z technik celebrytyzacji, aby maksymalizować polityczne zyski. W badaniu zastosowano strategię jakościową wraz z następującymi metodami badawczymi: metodą analizy zawartości dokumentacji źródłowej wraz z analizą literatury przedmiotu oraz case study, mającym pokazać celebryckie aspekty działalności Szymona Hołowni. Badanie może być wstępem do pogłębionych rozważań teoretycznych na temat postępującej celebrytyzacji polityki oraz rozważań empirycznych, pokazujących skuteczność konkretnych technik celebrytyzacji.Pozycja Kontrowersje między Komisją Europejską a rządami państw członkowskich Unii Europejskiej wokół projektu rozporządzenia w sprawie zarządzania migracją i azylem w latach 2020–2024(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-09) Węc, Janusz JózefAutor artykułu postawił sobie dwa cele badawcze. Pierwszym celem jest rekonstrukcja dynamiki sporu między Komisją Europejską a rządami państw członkowskich o ustanowienie w Unii Europejskiej stałego systemu relokacji migrantów. Spór na ten temat rozpoczął się już w 2015 r., ale w 2019 r. zakończył się niepowodzeniem Komisji Europejskiej, która w czerwcu tegoż roku wycofała projekt rozporządzenia o utworzeniu kryzysowego mechanizmu relokacji i zmieniającego rozporządzenie Dublin III [COM(2015) 450]. Powodem był sprzeciw państw Grupy Wyszehradzkiej, którym nie spodobał się zamysł Niemiec, Francji, Włoch i Grecji w sprawie narzucenia UE stałego mechanizmu relokacji. Dlatego 23 września 2020 r. Komisja zgłosiła nowy wniosek legislacyjny, czyli projekt rozporządzenia o zarządzaniu migracją i azylem, którego analiza polityczno-prawna jest drugim celem artykułu.Pozycja Wsparcie społeczne osób starszych w perspektywie funkcjonowania systemu pomocy społecznej(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-09) Rynkowska, DorotaW okresie znaczących zmian demograficznych przejawiających się znacznym wzrostem liczby osób starszych szczególnie ważne staje się pytanie o aktualne oblicze starości. Starzenie się jest procesem nieuniknionym, naturalnym, nierozerwalnie związanym z upływem czasu. Jest to okres trudny i ze względu na specyficzne potrzeby osób starszych stawia przed państwem oraz jego organami konieczność tworzenia takiej polityki, która pozwoli zapewnić tej grupie osób godne warunki życia. Zasadnicze znaczenie ma zapewnienie właściwych podstaw socjalno-ekonomicznych egzystencji seniorów przede wszystkim poprzez działania z obszaru polityki społecznej (głównie w ramach ubezpieczenia społecznego, ochrony zdrowia i pomocy społecznej). Dla seniorów bardzo ważnym elementem prawidłowego funkcjonowania jest system wsparcia. Może on przybierać formę formalną i nieformalną. Celem artykułu jest analiza i ocena formalnych form wsparcia społecznego osób starszych w perspektywie funkcjonowania systemu pomocy społecznej.Pozycja Zgromadzenie Federalne Konfederacji Szwajcarskiej – nadrzędna władza czy klasyczny parlament?(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-09) Puchała, MichałCelem poniższego artykułu jest przeanalizowanie pod względem zarówno prawnym, jak i doktrynalnym ustrojowej pozycji Zgromadzenia Federalnego. Obecny dorobek naukowy nie wykształcił konsensusu wśród badaczy i naukowców, co do realizowanej tam zasady organizacji władzy, doprowadzając tym do sporu w doktrynie. Obecnie w doktrynie postulowane są dwa poglądy na aparat ustrojowy państwa Helwetów – stanowisko o realizowaniu niespotykanej w państwach demokratycznych nadrzędności parlamentu, w opozycji do poglądu o istnieniu tam trójpodziału władzy, aczkolwiek realizowanego w specyficzny sposób. Przeanalizowana literatura wraz z dorobkiem prawnym tego państwa wskazują na słuszność drugiego poglądu.Pozycja Glokalizacja w opinii społeczności lokalnych(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-09) Puchalska, Katarzyna; Majka, AgnieszkaHomogeniczność i heterogeniczność współczesnego świata we wszystkich jego obszarach mocno się przenikają, pozostając w swoistej korelacji. Efekty tego działania można dostrzec w miejscu lokalizacji oraz lokalizujących się w nim podmiotów gospodarczych, a także w samym procesie globalizacji. Glokalizacja łączy przede wszystkim dwa pojęcia: globalizację i lokalizację, można je sprowadzić do wzajemnego przenikania i oddziaływania rynków globalnych i regionalnych. Glokalizacja w literaturze analizowana jest na wielu płaszczyznach, zarówno społecznej, jak i ekonomicznej czy kulturowej. Autorki opracowania stawiają kilaka zasadniczych problemów badawczych związanych z oceną globalizacji przez pryzmat rozwoju lokalnych społeczności: w jaki sposób jest ona rozumiana oraz czy możliwe jest wykorzystanie jej procesów do rozwoju lokalnych społeczności. Badanie wpływu globalizacji na ideologię lokalizmu przeprowadzono w drugim kwartale 2023 roku z wykorzystaniem kwestionariusza ankiety zawierającego łącznie 31 pytań. Badania przeprowadzono w grupie 350 osób w wieku produkcyjnym z terenu województwa podkarpackiego i małopolskiego.Pozycja Miasto wobec wyzwań wynikających ze zmian klimatu. Wnioski z analizy krakowskich strategii rozwoju(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-09) Noworól, Aleksander; Salamon, JeremiaszPrzeprowadzona analiza dokumentów strategiczno-programowych wskazuje na fundamentalne znaczenie wyzwań wynikających ze zmian klimatu dla rozwoju miast. Ceną za brak skutecznego zaadresowania tego wyzwania będą rosnące obciążenia budżetów publicznych oraz pogłębiające się kryzysy społeczne. Jak wynika z analizy dotychczas opracowanych miejskich strategii rozwoju, krakowski samorząd wydaje się w pełni świadomy tych zagrożeń. Mimo to, dopiero w opracowywanej od 2022 r. Aktualizacji Strategii Rozwoju Krakowa. „Tu chcę żyć. Kraków 2030/2050” zagadnieniu temu nadano rangę odpowiadającą jego fundamentalnemu wręcz znaczeniu dla dalszego rozwoju miasta.Pozycja Francja wobec polityki neutralności klimatycznej UE i wyzwań transformacji energetycznej w trzeciej dekadzie XXI wieku(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-09) Młynarski, TomaszCelem artykułu było ukazanie roli Francji jako aktywnego uczestnika i architekta europejskiej polityki klimatycznej. Negocjacje wokół neutralności klimatycznej UE do 2050 roku były jednym z priorytetów francuskiej prezydencji w Radzie UE w 2022 r. Analizie poddano deklaracje polityczne prezydenta Emanuela Macrona oraz założenia ustaw i programów transformacji energetyczno-klimatycznej rządu francuskiego w latach 2015–2023). Badanie wykazało, że Paryż umiejętnie „wplata” własne preferencje narodowe w europejską agendę, a adaptacja do wymogów polityki klimatycznej UE staje się instrumentem restrukturyzacji gospodarki i kołem zamachowym francuskiej transformacji energetycznej, która ma prowadzić do wzrostu gospodarczego, zatrudnienia oraz „suwerenności gospodarczej” (autonomii).Pozycja Rola nauki czytania krytyczno-twórczego dzieci w procesie weryfikacji fake newsów i innych rodzajów dezinformacji(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-09) Mazur, RafałWielość informacji, bazujących w dużej mierze na silnych emocjach, prowadzi do powstania fake newsów, postprawd i innych rodzajów dezinformacji. Chcąc dokonać weryfikacji otrzymywanych treści, należy poznać narzędzia dające możliwość odnalezienia źródeł informacji i skonfrontowania ich z rzeczywistością. Wcześniej jednak musi się pojawić chęć poszukiwania prawdy i odwaga w kwestionowaniu wiadomości. Umiejętność czytania krytyczno-twórczego pozwala wytworzyć już u dzieci w wieku przedszkolnym i uczniów klas 1–3 szkoły podstawowej imperatyw dociekliwości. Nauka zadawania pytań, poszukiwania odpowiedzi, oddzielania opinii od faktów czy weryfikacja prawdziwości informacji pozwalają dzieciom, nawet biernym społecznie, na wytworzenie przekonania, że ich zdanie ma znaczenie i mogą nie zgadzać się z tym, co widzą lub słyszą. Podejście psychologiczne w aspekcie czytania rozwija również umiejętności komunikacyjne, poznawcze, a także kreatywność. Uczenie czytania krytyczno-twórczego daje nadzieję na stworzenie w młodych ludziach odruchu weryfikowania treści i konfrontowania różnych punktów widzenia, a w rezultacie zachęci do aktywności społecznych.Pozycja Zwalczanie terroryzmu w Unii Europejskiej – aktualne trendy i wyzwania(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-09) Machniak, ArkadiuszWspółczesny terroryzm w sposób istotny zagraża UE. Dawno już przestał być postrzegany jako problem regionalny i stał się zjawiskiem globalnym występującym we wszystkich regionach świata. Europa od kilku dekad podejmuje szereg działań mających na celu zwalczanie terroryzmu. Metody te, podobnie jak samo zjawisko, ewoluują i zmieniają się w zależności od skomplikowanych uwarunkowań. Pomimo tych starań terroryzm jest nadal problemem, który destabilizuje ład i porządek światowy, sieje strach i przerażenie, a terroryści, korzystając z nowoczesnych środków pola walki i działając w asymetrycznej formie, są w stanie przeprowadzać skuteczne i efektywne zamachy.Pozycja Suwerenność w aktualnych wypowiedziach liderów politycznych a poglądy współczesnego społeczeństwa polskiego(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-09) Łabędź, KrzysztofW artykule zostały przedstawione wybrane wypowiedzi liderów ugrupowań prawicowych dotyczące zagrożeń dla suwerenności Polski w kontekście członkostwa w EU i podjęta została próba odpowiedzi na pytania o intencje ich autorów (funkcje oczekiwane tego przekazu) oraz o skutki, jakie wywierają w świadomości społeczeństwa, możliwe do określenia w na podstawie wyników badań opinii publicznej. W odpowiedzi na pierwsze z tych pytań stwierdzono, że zasadniczą funkcją było zmniejszenie poparcia społeczeństwa dla członkostwa w UE (obok ataku na przeciwników politycznych czy budowy własnej tożsamości), a jeśli chodzi o odpowiedź na drugie pytanie, stwierdzenie niewielkiej skuteczności tych wypowiedzi.Pozycja Raport i debata o stanie gminy jako narzędzie rozliczalności władz lokalnych(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-09) Kotarba, BogusławW artykule podjęto problematykę rozliczalności władz samorządowych. Na tle założeń teoretycznych odwołujących się do rozliczalności władz publicznych sprawdzono, czy wprowadzony w 2018 r. w polskim ustawodawstwie mechanizm – na który składa się sporządzenie raportu o stanie jednostki samorządu terytorialnego, debata nad nim oraz udzielenie bądź nieudzielenie organowi wykonawczemu wotum zaufania – wypełnia warunki rozliczalności. Przeprowadzona analiza pozwoliła potwierdzić przyjętą tezę, że pod względem normatywnym przyjęte rozwiązanie czyni zadość teoretycznym ustaleniom.Pozycja Funkcjonalność osiedli miejskich. Punkty użyteczności (POI) w zakresie potrzeb zakupowych mieszkańców Rzeszowa(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-09) Kołomycew, Anna; Kubejko-Polańska, EwaW artykule zostały omówione wybrane czynniki funkcjonalności osiedli miejskich ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb zakupowych mieszkańców Rzeszowa. Wybrane czynniki determinują funkcjonalność osiedli, a w konsekwencji wpływają na jakość życia mieszkańców miasta. Celem prowadzonych badań było określenie poziomu funkcjonalności osiedli miejskich, biorąc pod uwagę aktywność mieszkańców miasta, jaką są codzienne zakupy. Na podstawie danych dotyczących czterech rodzajów punktów użyteczności miejskiej (point of interest – POI) obliczono wskaźniki i określono rangi umożliwiające porównanie 33 rzeszowskich osiedli. Z przeprowadzonych badań wynika, że największą funkcjonalność pod względem wybranych POI cechują się osiedla zlokalizowane w centrum miasta. Najmniej funkcjonalne okazały się osiedla nowe, przyłączone do miasta stosunkowo niedawno, które nie wykształciły jeszcze funkcji miejskich.Pozycja Restoring liberal democracy in Poland(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-09) Jureńczyk, ŁukaszWhen analyzing the specificity of the exercise of power by Law and Justice and the circumstances of its loss, the following questions should be answered: how did PiS try to consolidate power and ensure impunity? Why was PiS removed from power? How does the current government hold PiS accountable? Does the current government have a chance to prevent PiS from returning to power? During the period in power, PiS primarily tried to take control of the media and the justice system, and public support was to be ensured by extensive social programs. However, PiS failed to take full control over these institutions, and by pushing a conservative national-Catholic agenda it alienated moderate voters and lost its coalition ability. The opposition took advantage of this, adapting its tactics to the prevailing social and political climate, which enabled it to regain power. Currently, it is implementing decisive settlements with its predecessors, the main goal of which is to ensure that PiS does not return to power.Pozycja From classic to TikTok propaganda. Russian aggression in Ukraine and new media perspective(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-09) Jakubowski, Jakub; Zinichenko, VladyslavThe ongoing armed conflict in Ukraine has become a highly relevant example of war in the age of social media, demonstrating how the tools and mechanisms of propaganda have transformed alongside recent developments in media. Using qualitative methods, we analyzed 600 videos and 63 screenshots from TikTok and identified changes in the practice of creating propaganda. We considered the most important of them: social media architecture (1), propaganda techniques (2) and content producers (3). The conclusions from the analysis confront the assumptions of the most important theories on propaganda, including war propaganda (Lasswell, Chakhotin, Herman, Chomsky). According to our findings, changes in the media require a revision of theoretical assumptions, which in the future will allow the creation of a new theory of propaganda.Pozycja Kapitał ludzki w organizacji a rozwój nowoczesnych technologii(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-09) Gitling, MaciejW artykule podjęto aktualną obecnie – zarówno w literaturze przedmiotu, jak i w praktyce przedsiębiorstw – problematykę zarządzania kapitałem ludzkim z uwzględnieniem rozwoju wiedzy w kontekście nowoczesnych technologii. Współcześnie kapitał ludzki traktowany jest w organizacji jako źródło przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstw. Ważne zatem stają się na płaszczyźnie organizacyjnej inwestycje w kapitał ludzki m.in.: poprzez rozwój wiedzy, rozszerzania i zdobywania nowych kompetencji zawodowych oraz monitorowanie zmian, jakie następują pod wpływem nowoczesnych technologii, w tym sztucznej inteligencji. Celem artykułu jest identyfikacja działań umożliwiających kształtowanie i zarządzanie organizacją, która działa elastycznie w dynamicznym otoczeniu, w której członkowie mają zdolność myślenia strategicznego. Autor, odwołując się do koncepcji zarządzania zasobami ludzkimi w kontekście rozwoju kapitału ludzkiego, formułuje tezę, że rozwój wiedzy jest istotnym narzędziem przewagi konkurencyjnej współczesnych przedsiębiorstw. Urzeczywistnienie wskazanych przesłanek autor warunkuje doskonaleniem kompetencji pracowniczych.Pozycja Perspektywy renesansu Trójkąta Weimarskiego i jego działalność po agresji Rosji na Ukrainę(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-09) Fiszer, Józef M.Niniejszy artykuł poświęcony jest tzw. Trójkątowi Weimarskiemu utworzonemu w 1991 roku, czyli nieformalnej grupie państw, którą tworzą Polska, Niemcy i Francja. Ukazuje genezę, sukcesy i niepowodzenia oraz jego działalność i perspektywy renesansu po agresji Rosji na Ukrainę 24 lutego 2022 roku. Trójkąt Weimarski powstał w trudnym momencie dla Polski i Europy, tzn. po zjednoczeniu Niemiec 3 października 1990 roku, ale przed rozpadem Związku Sowieckiego w grudniu 1991 roku, który miał negatywny stosunek do transformacji ustrojowej w Polsce rozpoczętej w czerwcu 1989 roku i jej euroatlantyckich aspiracji. Podobny, wrogi stosunek do euroatlantyckich aspiracji Ukrainy ma Federacja Rosyjska pod rządami Władimira Putina, który m.in. po to zaatakował ten suwerenny kraj, aby udaremnić mu akcesję do Unii Europejskiej i NATO. W artykule tym staram się zweryfikować hipotezę, że Trójkąt Weimarski to jeden z największych sukcesów polityki zagranicznej Polski po 1989 roku, której głównym celem była akcesja do struktur euroatlantyckich, aby w ten sposób zapewnić suwerenność i umocnić nasze bezpieczeństwo. Stwierdzam, że Trójkąt Weimarski spełnił tu swoją rolę. Ponadto uważam, że może on odegrać podobną rolę w przypadku starań Ukrainy o członkostwo w strukturach euroatlantyckich. W związku z tym niezbędny jest jego renesans, a akceleratorem tego procesu jest tocząca się od ponad dwóch lat wojna w Ukrainie. Poza tym stwierdzam, że biorąc pod uwagę komplikującą się dziś sytuację międzynarodową, Trójkąt Weimarski powinien aktywniej działać i odgrywać większą rolę w polityce zagranicznej Polski, Niemiec i Francji oraz Unii Europejskiej. Powinien też podejmować konkretne działania na rzecz zakończenia wojny rosyjsko-ukraińskiej i akcesji Ukrainy do Unii Europejskiej i NATO.Pozycja Czy na pewno profrekwencyjne? Spostrzeżenia w sprawie dwóch nowelizacji kodeksu wyborczego(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-09) Buczkowski, ŁukaszNiedostateczny poziom frekwencji wyborczej stanowi od dawna wyzwanie w procesie budowy społeczeństwa obywatelskiego, dlatego też z aprobatą należy przyjmować ustawodawcze próby stymulowania udziału obywateli w głosowaniu. Przedmiotem artykułu uczyniono analizę i ocenę dwóch zmian Kodeks wyborczego, mających w założeniu ich autorów wpłynąć na zwiększenie frekwencji w wyborach. Celem badawczym stało się ustalenie, czy wprowadzone zmiany w istocie mają charakter profrekwencyjny, w równym stopniu uwzględniający interesy wszystkich wyborców, niezależnie od ich poglądów politycznych, oraz czy techniczna implementacja określonych instrumentów prawnych do systemu wyborczego, oderwana od działań ukierunkowanych na aktywizację biernego elektoratu, jest rozwiązaniem problemu niewystarczającej partycypacji wyborczej. Opierając się na analizie przebiegu procesu ustawodawczego towarzyszącego obydwu nowelizacjom oraz na przeglądzie stanowiska doktryny, na obydwa pytania udzielono odpowiedzi negatywnej.Pozycja Wybrane aspekty zjawiska dyskryminacji i wykluczenia społecznego na przykładzie mniejszości romskiej w Rzeczypospolitej Polskiej(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-09) Biernacka, MagdalenaArtykuł koncentruje się na problematyce dyskryminacji i wykluczenia społecznego, z czym boryka się mniejszość romska w Polsce. Przeprowadzona analiza ukazuje wieloaspektowy charakter marginalizacji Romów, zwracając uwagę na głęboko zakorzenione stereotypy, systemowe bariery w dostępie do edukacji, trudności w znalezieniu zatrudnienia oraz problemy dotyczące warunków mieszkaniowych. Omówiono również kwestie związane zarówno z populacją mniejszości romskiej w XXI wieku, jak i mniejszością romską w kontekście narodu, podkreślając tym samym jej unikatową tożsamość kulturową. W artykule przedstawiono również konkretne przykłady zjawiska dyskryminacji, z jakimi mniejszość romska mierzy się na co dzień.Pozycja Strukturalna (holistyczna) koncepcja definiowania bezpieczeństwa informacyjnego(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-09) Białoskórski, RobertW artykule przedstawiono strukturalną (holistyczną) koncepcję metody definiowania bezpieczeństwa informacyjnego opartą na strukturze bazowej złożonej z relacji trzech składowych determinantów: społeczeństwa informacyjnego, przestrzeni informacyjno-komunikacyjnej (infosfery) oraz zagrożeń bezpieczeństwa informacyjnego. Te trzy składowe rozpatrywane są w relacyjnym aspekcie zasobów informacyjnych i wartości informacyjnych (ludzi, infrastruktury, technologii, wiedzy i etyki). Zaproponowana w konkluzjach definicja bezpieczeństwa informacyjnego doprowadziła do opracowania relacyjnych kategorii bezpieczeństwa informacyjnego skorelowanych w fizycznej i wirtualnej sferze przestrzeni informacyjno-komunikacyjnej (infosferze). Wyniki badań pokazały, że strukturalne (holistyczne) podejście do definiowania bezpieczeństwa informacyjnego wyróżnia się ścisłą logiczną relacją w porównaniu do innych „rozproszonych” wieloautorskich paradygmatów metodologicznych.Pozycja Procedural solutions, authorities and infrastructure applied in the execution of protection for a crown witness(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-09) Bajda, KarolThe essence of the procedural institution of a crown witness is the scope of their protection. Alongside protection in the sensu stricto and sensu largo, one can point to procedural mechanisms, authorities, and infrastructure operating in the relevant sphere, which the author analyses in this study. These include the mechanism of excluding the public nature of the trial involving a crown witness, the organization of the court building's functioning, as well as the use of appropriate technical means during the performance of procedural activities. In the further part of the article, the sphere of international cooperation during the application of protection is discussed, along with the characteristics of the Crown Witness Protection Office, which is responsible for its implementation. The author cites available literature and statistical data in the text.