Przeglądanie według Temat "Galicja Wschodnia"

Aktualnie wyświetlane 1 - 7 z 7

Bezpieczeństwo mieszkańców Galicji Wschodniej w latach 1918–1921
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Roguski, Rafał
Tematem artykułu jest stan bezpieczeństwa ludności Galicji Wschodniej w latach 1918–1921 (od rozpoczęcia walk polsko-ukraińskich w listopadzie 1918 r. do zakończenia wojny polsko-sowieckiej w roku 1921). Autor porusza w nim zagadnienia stosunku Wojska Polskiego do ludności cywilnej regionu, dostępu do nielegalnej broni i analizuje wpływ sytuacji wewnętrznej Galicji Wschodniej na rozwój pospolitej przestępczości. Pod koniec 1918 r. i w roku 1919 Galicja Wschodnia była areną wojny polsko-ukraińskiej. W czasie kontrofensywy Armii Czerwonej latem 1920 r. Galicja Wschodnia znalazła się pod okupacją sowiecką, co w znacznym stopniu wpłynęło na postawy zamieszkującej ją ludności cywilnej. Część mieszkańców podjęła współpracę z Armią Czerwoną i bolszewikami, tworząc kolaboracyjną komunistyczną administrację. W tekście autor przedstawia wpływ toczących się w Galicji Wschodniej działań wojennych na codzienną egzystencję ludności cywilnej, życie na zapleczu frontu i migracje ludności. Skupia się przede wszystkim na wpływie stacjonujących tam jednostek wojskowych na region. Zwraca też uwagę na przypadki specyficznej przestępczości związanej z działaniami wojennymi, jaką była wzmożona działalność band rabunkowych. Autor nie opisuje przebiegu działań militarnych wojny polsko-ukraińskiej i wojny polsko-sowieckiej na obszarze Galicji Wschodniej, ponieważ do tych zagadnień istnieje obszerna literatura.
Charakter polityki agrarnej rządów polskich we wschodnich oraz południowo-wschodnich województwach II Rzeczypospolitej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Hud, Bohdan; Muravskiy, Oleg
Autorzy formułują i argumentują tezę, że polityka agrarna odrodzonego państwa polskiego na terenach „ukrainnych” (galicyjskich oraz wołyńsko-poleskich) stała się w rzeczywistości elementem jego polityki narodowościowej. Korzenie owej polityki agrarnej sięgały czasów sprzed I wojny światowej. Polscy politycy galicyjscy wprowadzili wówczas regulację stanowiącą, że z parcelacji wielkich majątków ziemskich na terenach mieszanych pod względem narodowościowym powinni korzystać przede wszystkim drobni właściciele polscy, a nie Rusini. Z upływem czasu podejście takie stało się kamieniem węgielnym polityki agrarnej II Rzeczypospolitej. Przyjęte w latach 20. XX w. ustawy wyznaczające zasady reformy rolnej były dyskryminujące dla ukraińskich chłopów mieszkających na kresach południowo-wschodnich II RP. Przede wszystkim ze względu na tzw. rację stanu przewidywały one dalsze istnienie wielkiej własności ziemskiej na tych terenach. Ponadto nawet wyznaczona aktami prawnymi górna granica „normy” – od 300 do 700 ha – niejednokrotnie była znacznie przekraczana. Dyskryminacja miejscowych chłopów w procesie parcelacji dodatkowo była pogłębiana przez państwową politykę osadnictwa wojskowego i kolonizacji cywilnej terenów z przewagą ludności „niepolskiej”. Zakładano, że tylko polski chłop może „uspokoić kresy”. Pojawienie się w zamkniętych społeczeństwach wiejskich stosunkowo dużej liczby „obcych-obcych” zaostrzało problem braku ziemi uprawnej, dawało podstawy do pogłębiania się konfliktów społecznych oraz tworzyło korzystne warunki do prowadzenia propagandy zarówno nacjonalistycznej, jak i komunistycznej. Tak więc „narodowy” charakter agrarnej polityki polskich rządów w latach międzywojnia wywarł negatywny wpływ na stosunki polsko-ukraińskie zarówno w tym okresie, jak i w czasie II wojny światowej.
Humanistic and Christian values in the philosophical concepts of Eastern Galician thinkers of the first half of the twentieth century
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Liszczyńska, Olga
The article traces two related currents of East-Galician philosophical thought of the first half of the 20th century: the secular and the religious one. Secular philosophy is presented on the basis of the works by V. Levynskiy, I. Mirchuk, M. Shlemkevych. The religious movement, represented by the leaders of Greek-Catholic clergy, was analyzed based on the works by G. Kostelnik, J. Slipyj, A. Sheptytsky. The study presents the main ideas of philosophical works such as humanistic, Christian and national values.
Ukraiński ruch ludowy w Galicji Wshodniej (1897 -1914)
(Uniwersytet Rzeszowski, 2021-05-28) Kubek, Mateusz
Autor wysunął tezę, iż pomimo formalnego zniesienia pańszczyzny ekonomiczna kondycja chłopów nie uległa poprawie. W czasach, o których traktuje praca doktorska chłopi otrzymali prawo do wolnej emigracji. Ukraińcy, otwierając się na zewnętrzny świat nabywali świadomość narodową. Kolejnym imperatywem wpływającym na charakter ukraińskiego chłopstwa była propaganda polityczna. We wsiach Galicji Wschodniej działali agitatorzy, którzy podnosili potrzeby narodowe oraz ekonomiczne chłopów. Byli nimi księża greckokatoliccy, studenci z Uniwersytetu Lwowskiego oraz Politechniki Lwowskiej, nauczyciele szkół ludowych, ale także wykładowcy szkół wyższych, jak również wójtowie oraz inni urzędnicy gminy wiejskiej. Ukraińska świadomość narodowa nie była jedyną we Wschodniej Galicji. Polski ruch narodowy również rozwijał się wśród chłopów galicyjskich. Był to proces budowania nowego narodu opartego na wszystkich warstwach społecznych. Polska szlachta dążąc do uspokojenia nastrojów społecznych faworyzowała część chłopów, obdarzając ich przywilejami ekonomicznymi, natomiast tych, którzy żądali wyższych płac za swoją pracę szlachta prześladowała. Dotyczyło to zarówno chłopów ukraińskich, jak i polskich. W przedstawionej dysertacji opisano również inne stosunki narodowościowe: ukraińsko-żydowskie, ukraińsko- „moskalofilskie”.
Ukraińskie dążenia niepodległościowe w czasie Wielkiej Wojny i po niej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Partacz, Czesław
Artykuł podejmuje problematykę ukraińskich dążeń autonomicznych, które w czasie Wielkiej Wojny miały charakter działań niepodległościowych. Nie osiągnięto jednak sukcesu, ponieważ prowadzono je na zbyt wielu kierunkach. W latach 1917–1921 nie było możliwości budowy państwa ukraińskiego na miarę wygórowanych ambicji polityków. Dążenia te napotykały ścierające się dwa nurty polityczne: autonomiczno-niepodległościowy (narodowcy) i prorosyjski (starorusini). Postanowienia traktatu wersalskiego i przegrane wojny doprowadziły do tego, iż Ukraińcy stali się negocjantami traktatu i nowego porządku politycznego.
Відображення національного руху та українсько-польських відносин у Галичині на сторінках преси українських громадівців на підросійській Україні (60-і рр. ХІХ – початок ХХ ст.)
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Райківський, Ігор
Artykuł dotyczy problemów ukraińskiego ruchu narodowego, stosunków ukraińsko-polskich oraz życia społeczno-politycznego w austriackiej Galicji w ujęciu ukrainofilskiej (powiązanej z działalnością tworzonych przez ukraińską inteligencję tzw. „gromad”) prasy Imperium Rosyjskiego od lat 60. XIX w. do początku XX w. Oparty został na analizie tekstów publikowanych na łamach petersburskiego naukowo-literackiego miesięcznika „Osnowa” („Основа”, 1861–1862), gazety „Kijowski Telegraf” („Киевский Телеграф”, 1875–1876) oraz pisma historyczno-etnograficznego i literackiego „Kijowska Starina” („Киевская Старина”, 1882–1906). Autor podnosi w nim też problem ukraińskiej jedności narodowej po obu stronach rosyjsko-austriackiej granicy i przynależności Rusinów galicyjskich do narodu ukraińskiego. Publikacje dotyczące Galicji na łamach ukraińskich periodyków w Rosji były najczęściej lakoniczne, ich treści świadczą o słabości kontaktów między przywódcami ukraińskiego ruchu w Imperium Rosyjskim i monarchii habsburskiej. Mimo silnej cenzury ze strony władz rosyjskich redakcje pism ukraińskich przychylnie komentowały działalność ukraińskich narodowców w Galicji, natomiast krytykowały zwolenników orientacji moskalofilskiej.
Українська світська інтелігенція кінця XVIII – першої половини XIX століття: походження, освіта та роль у суспільно-політичному житті (на прикладі Львівського Ставропігійського інституту)
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-09) Орлевич, Ірина
W niniejszym tekście przeprowadzono analizę udziału ukraińskiej świeckiej inteligencji końca XVIII i pierwszej połowy XIX wieku w kulturze, nauce oraz polityce Galicji. Wykazano, że do 1848 roku jedyną świecką instytucją reprezentującą inteligencję ukraińską był Lwowski Instytut Stauropigialny. Dominującą grupę wśród świeckiej inteligencji ukraińskiej stanowili urzędnicy administracji państwowej. Ze względu na pochodzenie społeczne były to głównie osoby wywodzące się z rodzin duchowieństwa greckokatolickiego, rzadziej z rodzin inteligencji. W pierwszej połowie XIX wieku wspólnie z duchowieństwem greckokatolickim kierowali ruchem narodowym Ukraińców w Galicji Wschodniej.