(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Zegar, Józef Stanisław
W ostatnim ćwierćwieczu nastąpiły dwa ogromnej wagi wydarzenia, inicjujące i określające w znacznej mierze przebieg trajektorii rozwoju polskiego rolnictwa, a mianowicie transformacja ustrojowa oraz przystąpienie Polski do Unii Europejskiej. Wydarzenia te wywarły znaczący wpływ na rolnictwo. Terapia szokowa początku lat 90. XX w., jako sposób przyspieszonej transformacji, wytworzyła niekorzystne dla rolnictwa uwarunkowania wyznaczane przez niekorzystne nożyce cen rolnych, powrót do gospodarstw kilkusettysięcznej rzeszy pracowników zwolnionych z pracy w przedsiębiorstwach poza rolnictwem, spadek wsparcia budżetowego, likwidację PGR i inne czynniki, co spowodowało zapaść dochodową rolnictwa i regres w produkcji rolnej. Natomiast akcesja do UE dała silny impuls dla rozwoju rolnictwa poprzez objęcie rolnictwa mechanizmami WPR – osłabienie bariery niedostatku kapitału, stworzenie możliwości zdjęcia części nadwyżek rolniczych zasobów pracy poprzez emigrację, a także dostęp do ogromnego rynku zbytu. Celem artykułu jest przedstawienie ważniejszych przemian w rolnictwie pod wpływem wyróżnionych wydarzeń. Rzecz idzie o ubytek potencjału przyrodniczego rolnictwa, procesy koncentracji ziemi, specjalizacji i zwiększania skali produkcji rolniczej (upraw i chowu zwierząt gospodarskich), intensyfikacji nakładowej, syntetyczne efekty produkcyjne, przeobrażenia struktury społeczno-ekonomicznej oraz postęp w zrównoważeniu rolnictwa. W analizie wykorzystano dane GUS, zwłaszcza spisów rolnych i badań strukturalnych, co pozwoliło wykazać regres i zastój w rozwoju rolnictwa w ostatniej dekadzie XX w. i pierwszych latach I dekady XXI w. oraz wyraźne przełamanie zjawisk stagnacyjnych po akcesji Polski do UE.
