Sprawozdania, raporty (KNH) / Reports (CoH)

URI dla tej Kolekcjihttp://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/63

Przeglądaj

Aktualnie wyświetlane 1 - 11 z 11

Determinants of gender and age in graves tarnobrzeg lusatian culture in the light of statistical analysis/Wyznaczniki płci i wieku w grobach tarnobrzeskiej kultury łużyckiej w świetle analiz statystycznych
(2017-05) Rajpold, Wojciech
Detailed description of the grant project (Preludiun) adopted for funding by the Narodowe Centrum Nauki: Dec-2016/23 / N / HS3 / 00666. The research objective of the presented project is making comprehensive statistical analyses in order to check whether it is possible to discover any objects which could be considered as determinants of gender and age in the cemeteries of Tarnobrzeg Lusatian culture. The primary objective of the project is to gather comprehensive information about objects found in burial places of Tarnobrzeg Lusatian culture and to contrast it with anthropological data. Of course, apart from the objects themselves we will also be interested in their form and size. Among other, the analyses are going to be made to verify whether the size of urns was affected by the age and sex of the dead. It is also necessary to verify whether the type of urn affected also the issues we are interested in. We will also analyse the bowls which were the covers of the urns, as well as any attachments placed inside and next to urns. Other approach is required for the remaining objects made of bronze, iron, bone and glass, as in such case we will be more interested in the form of objects. Another issue to be verified is if there was a correlation between the particular objects such as that bronze objects were more frequently placed next to certain types of urns. And, of course, how it correlated with age and sex of the dead. As for the methodology, the statistical analyses are going to be used as foremost. At the beginning, we are going to examine mutual connections of characteristics with age and gender as well as interactions between all the measured characteristics. In the study we are going to use the correlation theory (Spearman factor, chi^2 test for quality characteristics and contingency factor) and tests adapted to data and showing the differentiation of quantitative characteristics (e.g. vessel dimensions) by gender and age (analysis of variance or its non-parametric equivalents, Mann-Whitney tests, Median test, Kruskal-Wallis test). Then we are going to use models of regression properly matched to the type of data (e.g. logistic regression (logit function). And we are going create algorithms enabling identification of gender and age of deceased persons on the assumption that we have information about the selected features. We are going to use quantitative (e.g. size of vessels) and qualitative (e.g. types of cinerary urns) data in analyses. Among data there will also be so called data in rangable scale (how rich the burial was, how many bronze elements were there) and binary data ( e.g. gender, occurrence of adornments). Using these methods we are going also to check if there was any relation between certain objects and the richness of burial which would indicate to us their prestigious importance. We are also going to proceed with spatial analysis of necropolises using the Quantum GIS 2.18 software, and we are going to use the statistical data analysis based on selected concentration coefficients (e.g. Lorenz coefficient). Impact of the expected results on the development of science, civilization and society The value of the project is primarily the result of a new approach to the funeral sources, which has not been implemented in the proposed form in any of the local groups of the entire Lusatian cultural circle. In this context the case study of one cultural group may have a great importance for the whole cultural province of Central Europe and a part of Western Europe. Status of knowledge of funeral materials of Tarnobrzeg Lusatian culture is so advanced, that allows for a more in-depth studies using quantitative methods (in this case, developed statistics and comparative analyses). It is to be hoped that the results achieved will allow to: 1. Developing a new direction of analysing and drawing conclusions in reference to mass funeral sources of poorly drawn formal characteristics (what characterises all urn communities). 2. Testing statistical methods on large series of historical materials, together with establishing their suitability for drawing conclusions in the field of funeral features and reconstruction of a model of social relations. 3. Establishing relevant (significant) characteristics of historical material, statistically validated, important from the point of view of sex and/or age of the dead. 4. Formulating clear conclusions regarding organization of the society in the Tarnobrzeg Lusatian culture on the basis of funeral materials of micro scale (individual sites), meso scale (neighbouring necropolises) and macro scale (set of all cemeteries).
Materiały z epoki brązu i żelaza ze stanowiska Tarnobrzeg 5
(2017-03-28) Rajpold, Wojciech
Poster z XXXII rzeszowskiej konferencji Na stanowisku Tarnobrzeg 5 w roku 1992 badania archeologiczne przeprowadzili Jan Gurba i Marek Florek odkrywając materiały osadowe TKŁ i KT, oraz nieliczne fragmenty naczyń KPR pochodzące być może z cmentarzyska. Materiały KT nie były zbyt liczne i reprezentacyjne (186 fragmentów ceramiki) stąd nie dawały podstaw pod datowanie. Niewątpliwie najciekawszy był brązowy sierpik z guzkiem odnoszący się do III i IV okresu epoki. Warta odnotowania jest także niewielka dwuścienna siekierka z krzemienia święciechowskiego. Prócz tego z czterech obiektów które można łączyć z KT dwa prawdopodobnie miały mieszkalny charakter. Liczniejsze i bardziej reprezentacyjne były materiały TKŁ (350 fragmentów i 8 w dużym stopniu zachowanych naczyń), które niemal w całości można odnosić do jej III fazy rozwoju. Pod względem form najliczniejsze były garnki jajowate z otworkami pod krawędzią wylewu, dołkami palcowymi oraz plastycznymi listwami. Ciekawą formą była misa na pustej nóżce. Zarówno garnki jajowate jak i misa na pustej nóżce mogły dokumentować wschodnie oddziaływania kulturowe. Warto też zwrócić uwagę na dwie fragmentarycznie zachowane wazy, które jak się wydaje można datować na przełom II i III fazy wyznaczały by więc one najstarsze materiały. Mieliśmy tu także brązowe oraz żelazne szczypczyki, które mogłyby dokumentować rozpowszechnianie się żelaza. Na stanowisku tym odkryto także niewielki brązowy skręcik z jednym końcem zaostrzonym drugim zwiniętym w spiralną tarczkę. Wreszcie warto wspomnieć o 4 obiektach TKŁ które wszystkie stanowiły jamy zasobowe co pozwala przyjąć, iż rozpoznano część tej osady o gospodarczym przeznaczeniu. Materiały KPR jak wspomniano nie prezentują się specjalnie bogato mamy zaledwie 9 fragmentów ceramiki oraz trzy naczynia zachowane w nieco większym stopniu. Nie daje to podstaw pod szersze analizy niemniej w świetle obecności szczątków kostnych oraz informacji o wykopywaniu tutaj przed rokiem 1961 urn wydaje się, iż zabytki te można próbować łączyć z cmentarzyskiem KPR.
Materiały z osady kultury trzcinieckiej i cmentarzyska tarnobrzeskiej kultury łużyckiej ze stanowiska Wierzawice 4 w świetle źródeł archeologicznych i antropologicznych
(2016) Rajpold, Wojciech; Adamik-Proksa, Joanna; Burghardt, Marcin; Rogóż, Joanna
Poster prezentujący materiały z osady kultury trzcinieckiej i cmentarzyska tarnobrzeskiej kultury łużyckiej pochodzących ze stanowiska Wierzawice 4. Stanowisko to było przedmiotem badań wykopaliskowych Kazimierza Moskwy w roku 1978. Odkryto wówczas między innymi 21 pochówków ludności tarnobrzeskiej kultury łużyckiej datowanych na jej wczesną fazę rozwoju oraz materiały osadowe kultury trzcinieckiej. Jednak poza krótką wzmianką w Materiałach i Sprawozdaniach Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego za lata 1976-1979 materiały te nigdy nie zostały całościowo opracowane, stąd celem referatu jest ich przybliżenie szerszemu gronu odbiorców. W ramach wystąpienia zostaną także zaprezentowane materiały z późniejszych wykopalisk Krzysztofa Ormiana, które nigdy nie doczekały się opracowania i publikacji. Ponadto omówione będą wyniki analizy antropologicznej przepalonych ludzkich szczątków kostnych z omawianej tu nekropolii. Biorąc pod uwagę, iż dotychczasowe, raczej skrótowe opracowania dotyczące tego stanowiska, nie zawierały tego typu analiz, będzie to stanowić niewątpliwie znaczące uzupełnienie obecnego stanu wiedzy. Wreszcie poruszony zostanie krótko temat miejsca tego stanowiska w lokalnej strukturze osadniczej.
Osada z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w Tarnobrzegu
(2017-03-13) Rajpold, Wojciech
Prezentacja wygłoszona na konferencji (w Lublinie) pt. Epoka brązu i wczesna epoka żelaza w środkowej i wschodniej Polsce- Osady osadnictwo oraz elementy gospodarki w kulturach epoki brązu i wczesnej epoki żelaza. Zaprezentowano materiały osadnicze TKŁ i KT pochodzące ze stanowiska Tarnobrzeg 5. Co do materiałów KT najciekawszy był brązowy sierpik z guzkiem datowany w obrębie III okresu epoki brązu. Prócz tego mieliśmy tam 186 fragmentów ceramiki w tym wylewy o pogrubionych brzegach, fragmenty wazek i miseczek stożkowatych. Materiały TKŁ reprezentowało 350 fragmentów ceramiki, 8 naczyń oraz zabytki brązowe (skręcik i szczypczyki) i żelazne (szczypczyki) całość materiałów TKŁ mieściła się w III fazie jej rozwoju.
Prezentacja materiałów z cmentarzysk tarnobrzeskiej kultury łużyckiej i przyczynek do ich statystycznych analiz mających pomóc we wskazaniu wyznaczników wieku i płci.
(2017-05-23) Rajpold, Wojciech; Zaręba, Lech
Prezentacja wygłoszona 23.05.2017 na seminarium matematyczno/analitycznym na wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Rzeszowskiego. Jest to prezentacja materiałów tarnobrzeskiej kultury łużyckiej pod kątem ich wykorzystania w analizach statystycznych mających na celu wskazanie archeologicznych wyznaczników wieku i płci. Prezentuje tu również potencjalne problemy badawcze:: kwestia gender, obrzędów przejścia, różnice regionalne i chronologiczne. Wreszcie jest tu też część wyników które już udało się osiągnąć. Przede wszystkim związek wielkości popielnicy z wiekiem. Brak przełożenia głębokości pochówku na wiek i płeć. Związek obecności brązów z wiekiem oraz związek niektórych naczyń. Oraz tym podobne zależności.
Próba określenia liczby cmentarzysk tarnobrzeskiej kultury łużyckiej oraz liczby osób na nich pochowanych
(2017-03-28) Rajpold, Wojciech
Poster z XXXIII rzeszowskiej konferencji sprawozdawczej Niewątpliwie jednymi z najlepiej rozpoznanych stanowisk archeologicznych tarnobrzeskiej kultury łużyckiej są jej cmentarzyska. Materiały te dają nam bezpośredni kontakt z ludźmi, których dotyczą nasze badania. Pozwalały także wniknąć w sferę duchową człowieka w pradziejach. Wreszcie w porównaniu do badań na osadach tutaj interpretacja jest znacznie łatwiejsza, a materiały prezentują często dużo lepszy stan zachowania. Nie powinno, więc dziwić, że to właśnie tego typu stanowiska są najlepiej rozpoznane. Jednak warto zastanowić się jak wiele cmentarzysk mogło istnieć oraz ile osób było na nich pochowanych i jak przekłada się to na obecny stan wiedzy. Tematem poniższego posteru będzie właśnie próba przedstawienia tych kwestii. W tym celu spróbowano ustalić potencjalną liczbę ludności TKŁ w jej I rozwoju. Tutaj przyjęto ustalenia z lepiej rozpoznanych regionów TKŁ dla których średnia liczba ludności wynosiła ok. 0,4 osoby na km2 ten wynik przemnożono przez obszar zajmowany przez TKŁ w jej I fazie rozwoju. Tak otrzymana liczba stanowiła dane wyjściowe. Dalej zakładając przyrost naturalny na około 1‰, a czas wymiany pokoleniowej na około 30 lat i dodatkowo biorąc poprawkę na gwałtowny wzrost liczby ludności w III fazie rozwoju by może spowodowany napływem nowych osób można było określić dynamikę przemian demograficznych TKŁ. To także pozwalało nam na stwierdzenie ile potencjalnie osób zmarło w czasie rozwoju TKŁ. Tu należało określić średnią liczbę pochówków na cmentarzyskach TKŁ. I w ten sposób udało się nam określić potencjalną liczbę nekropolii TKŁ oraz liczbę osób na nich pochowanych, oczywiście tylko przy założeniu, że każda osoba była chowana na cmentarzysku. Porównanie tych danych z tym co wiemy o cmentarzyskach pokazało iż wiemy o aż 60% z potencjalnie istniejących cmentarzysk TKŁ. Jednak już stan rozpoznania tych cmentarzysk jest bardzo niski gdyż okazuje się, że wiemy o 4,6% pochówków co w dodatku przy braku opracowania materiałów chociażby z Tarnobrzega-Machowa 20, Piganach czy Wierzawic 18 pokazuje, iż dalsze badania mogą nam tu przynieść jeszcze bardzo dużo wiadomości. Warto jednak podkreślić, iż i tak stan rozpoznania cmentarzysk TKŁ prezentuje się relatywnie dobrze zwłaszcza w porównaniu z nekropolami na Lubelszczyźnie.
Przemiany osadnicze w epoce brązu i wczesnej epoce żelaza nad środkową Wisłą
(2013) Rajpold, Wojciech
Prezentacja wyników pracy magisterskiej autora, prezentującej przemiany osadnicze od początków epoki brązu do wczesnej epoki żelaza. Która została została opublikowana w serii COLLECTIO ARCHAEOLOGICA RESSOVIENSIS http://www.archeologia.ur.edu.pl/2016/03/03/przemiany-osadnicze-nad-dolnym-odcinkiem-wisly-w-epoce-brazu-i-wczesnej-epoce-zelaza/. Prezentacja była wygłoszona na XXIX rzeszowskiej konferencji sprawozdawczej która odbyła się w dniu 23-24 kwietnia 2013 roku
Szpile w tarnobrzeskiej kulturze łużyckiej. Przyczynek do badań nad ich związkiem z wiekiem i płcią oraz rozważania na temat pojawienia się żelaza
(Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego 35-016 Rzeszów, ul. Hoffmanowej 8 tel. 17 872 15 81, 2017-12-27) Rajpold, Wojciech
Celem poniższego tekstu jest próba zaprezentowania zmian w rozmieszczeniu brązowych i żelaznych szpil na obszarze zajmowanym przez ludność TKŁ. Na podstawie tych zmian autor będzie się zastanawiał nad zmianami w sposobie podejścia do żelaza. Zasadniczo dokładniejsze spojrzenie na szpile może dać tu bardzo interesujące wyniki, gdyż jest to jedyny przedmiot w TKŁ który był na szerszą skalę wykonywany zarówno z brązu i jak żelaza. Stąd rozpatrzenie tego nie wątpliwie ważnego przedmiotu pod kątem archeologii osadnictwa, jak również spojrzenie na jego kulturowe uwarunkowania, może dać ciekawe informacje odnośnie zmian jakie wprowadzało pojawienie się żelaza. Do tego autor dokona tutaj podziału szpil na poszczególne podgrupy. Zastanowi się też czy nie istniał związek między typem szpili oraz jej wielkością a wiekiem i płcią osoby zmarłej. Zostaną tu więc poruszone zarówno kwestie zmian jakie wprowadzało pojawienie się żelaza jak i związek samych szpil z wiekiem oraz płcią ich użytkowników. The purpose of the text below is an attempt to present changes in the distribution of bronze and iron pins in the area occupied by the population of the Tarnobrzeg Lusatian culture. Based on these changes, an issue of iron will be investigated. Pins are the only objects in the Tarnobrzeg Lusatian culture TLC, which were made on a larger scale from both bronze and iron. Therefore, considering this issue in terms of settlement archaeology, as well as a view at its cultural conditions, it may provide interesting information about the changes introduced by the appearance of iron. In the course of the research the division of pins into individual subgroups was made and the relationship between the type of these pins together with their size in the light of age and gender of the deceased was analyzed. The article will discuss both the issues of changes that were caused by the appearance of iron, and the relationship of the pins with age and the gender of their users.
Wielkość popielnic z cmentarzysk tarnobrzeskiej kultury łużyckiej a wiek i płeć osób w nich pochowanych
(2015) Rajpold, Wojciech
Tematem wystąpienia była próba zastanowienia się czy istniała relacja pomiędzy wielkością popielnicy a wiekiem oraz płcią osoby w niej pochowanej. Bez wątpienia popielnica jest jednym z najważniejszych elementów wyposarzenia. Nie tylko w przypadku tarnobrzeskiej kultury łużyckiej, ale w każdej kulturze z kręgu kultur pół popielnicowych. Jest, więc rzeczą oczywistą, że naczynie, w którym znajdowały się szczątki zmarłego musiało mieć duże znaczenie dla osób przygotowujących obrządek pogrzebowy. Trudno przyjąć by jakikolwiek element tego naczynia był przypadkowy. Jasnym jest, że liczyło się zdobienie i forma jednak człowiek miał także wpływ na wielkość popielnicy wydaje się, że i to nie mogło być przypadkowe. W przypadku tarnobrzeskiej kultury łużyckiej kwestia popielnicy jeszcze bardziej zyskuje na znaczeniu, ponieważ pochówki w tej kulturze były bardzo ubogie. Najczęściej ograniczały się tylko do popielnicy ewentualnie dodawano jeden dwa przedmioty. To tym bardziej każe zająć się popielnicą, jako tym najważniejszym elementem pochówku. Jak już wspomniano zajęto się tutaj tylko jednym elementem to jest wielkością popielnicy. Ornamentykę czy formę pominięto niemniej należy zdawać sobie sprawę, że te elementy się ze sobą łączyły i w dalszej perspektywie należałoby postarać się połączyć te cechy, aby wskazać czy rzeczywiście istniały pomiędzy nimi jakieś relacje. Co do samego wystąpienia przede wszystkim zostaną zaprezentowane wyniki pomiarów objętości naczyń z cmentarzysk w Kłyżowie, Pysznicy i Bachorzu Chodorówce. Wyniki te wyraźnie wskazują, że wraz z wiekiem ludzi wielkość ich popielnic stopniowo rośnie, aż do okresu adultus. Od tego okresu naczynia zaczynają utrzymywać stałą wielkość. Zważywszy, że to właśnie do tego okresu człowiek rośnie trudno nie łączyć tych faktów. Jeżeli rzeczywiście istnieje taka korelacja należałoby się zastanowić czy niezwiązane to było z wyglądem danej osoby. Jeżeli była duża otrzymywała by dużą popielnicę, jeżeli niewielka niewielką. To tłumaczyłoby, dlaczego dzieci otrzymywały niewielkie popielnice a więksi od nich dorośli większe. Dodatkowo pomiary objętości wskazują nam także, że to mężczyźni częściej trafiali do bardzo dużych popielnic kobiety o wiele rzadziej. I ponownie mężczyźni są z natury więksi stąd to oni częściej trafiali do dużych popielnic, kobiety, jako mniejsze otrzymywałyby mniejsze. Ciekawie prezentuje się także korelacja pomiędzy sąsiadującymi ze sobą grobami gdzie często nawet, jeżeli mamy do czynienia z większą dziecięcą popielnicą otaczają ją większe popielnice dorosłych. Jeszcze jednym elementem, na który należy zwrócić uwagę. Jest to relacja pomiędzy wielkością popielnicy, a ilością szczątków. Można było dostrzec, że najczęściej niewielkie popielnice zawierały małą ilość szczątków, a większe dużą. Można by, więc przyjąć, że to za tym stała ta korelacja i to z tym wiązała się wielkość popielnicy. Co jednak dosyć oczywiste dzieci, jako mniejsze pozostawiają mniej szczątków stąd nie dziwne, że to z niewielkimi popielnicami, w których chowano dzieci wiąże się także niewielka ilość szczątków. Zwłaszcza, że niekiedy nawet przy niewielkiej ilości szczątków występowała duża popielnica. Stąd ten prosty wzór o ilości szczątków a wielkości popielnicy nie powinien mieć większego znaczenia. Zresztą nawet, jeżeli rzeczywiście istniałoby tu powiązanie to i w takim przypadku w pewnym sensie wielkość popielnicy rzeczywiście była uzależniona od wieku i wyglądu. Ponieważ starsza i większa osoba pozostawi więcej szczątków niż młodsza i mniejsza a to da mu większą popielnicę. Jednak najważniejszym wnioskiem wypływającym z powyższych założeń jest kwestia grobów symbolicznych. Najczęściej w grobach tych znajdują się niewielkie naczynia, co każe je wiązać z dziećmi. Jeżeli do tego dołożymy, że dzieci, zostawiają dużo mniej szczątków niż dorośli rola grobów symbolicznych, jako grobów dziecięcych staje się jasna. Jest to tym ważniejsze, że w przypadku tarnobrzeskiej kultury łużyckiej liczba dzieci pochowanych na cmentarzyskach jest znacznie niższa (niekiedy nawet o 50%) niż wskazywałyby na to ustalenia antropologiczne. Doszacowanie do tej liczby grobów symbolicznych pozwalałoby na rozwiązanie tego problemu.
Wyznaczniki pochówków dziecięcych w tarnobrzeskiej kulturze łużyckiej w świetle analiz statystycznych
(2017-11-17) Rajpold, Wojciech;
Referat wygłoszony podczas konferencji pt. Epoka brązu i wczesna epoka żelaza w Karpatach która odbyła się w 16 i 17 listopada 2017 r w krośnie. W każdej społeczności człowiek manifestował swój wiek na rozmaite sposoby. Nie można wykluczyć, że i w obrządku pogrzebowym starano się to zamanifestować. Liczność znalezisk funeralnych w połączeniu z dobrym stanem rozpoznania antropologicznego daje nam możliwość wykorzystania przy poszukiwaniu tych wyznaczników szeregu analiz statystycznych. Analizy te mogą nam pomóc przy stworzeniu modelowego typu pochówku dziecięcego. Wykrycie wyznaczników grobów dorosłych i dzieci da nam także podstawy pod szersze analizy dotyczące kwestii inicjacji. Gdyż jedną z przyczyn odnajdywania przedmiotów charakterystycznych dla dorosłych w pochówkach dziecięcych byłoby przejście procesu inicjacji i traktowanie tej osoby, jako dorosłej. To może stanowić dobry przyczynek do dalszych rozważań na temat wieku biologicznego i kulturowego w społecznościach pradziejowych.
Zabytki brązowe a archeologia osadnictwa na przykładzie Polski południowo-wschodniej
(2014) Rajpold, Wojciech
Prezentacja prezentująca wykorzystanie zabytków z brązu w archeologii osadnictwa. Wygłoszona na konferencji pt. "Import oraz rodzima wytwórczość metalurgiczna w czasach kultury łużyckiej" w dniu 17 marca 2014 roku w Lublinie

Przeglądaj

Przeglądanie Sprawozdania, raporty (KNH) / Reports (CoH) według Autor "Rajpold, Wojciech"