Polityczna pogoń za rentą jako zagrożenie dla spójności społecznej i modernizacji (część II: Ilustracje i rekomendacje)

Abstract

Problem politycznych uwarunkowań procesów modernizacyjnych i spójnego rozwoju społecznego jest analizowany za pomocą teorii kosztów transakcyjnych. Autor twierdzi, że istotne ograniczenie dla efektywnej modernizacji, jak i budowania spójności społecznej stanowią bariery polityczne wywołane przez polityczną pogoń za rentą. Rozbudowana pogoń za rentą stając się nieformalną instytucją, istotnie podnosi koszty transakcyjne wprowadzania pożądanych reform, obniżając tym samym skłonność polityków do podejmowania decyzji odpowiadających wyzwaniom rozwojowym. Artykuł przedstawia najnowsze przejawy pogoni za rentą w Polsce empirycznie ilustrując rozważania teoretyczne z pierwszej części tekstu. Analizowane są niepowodzenia prób odbiurokratyzowania gospodarki i przedstawiona jest hipoteza, iż źródłem niepowodzeń są wysokie, ale przez polskie nauki społeczne słabo rozpoznane, polityczne koszty transakcyjne reform. Rozważona jest – słabo rozpoznana przez badaczy – zależność między dużą skalą pogoni za rentą a niskim poziomem kapitału społecznego zaufania w Polsce. Artykuł wskazuje, że jedną z przyczyn słabego zaangażowania badaczy w rozpoznawanie mechanizmów pogoni za rentą są wysokie koszty transakcyjne prowadzenia badań w tym zakresie. Tekst kończą rekomendacje badawcze i praktyczne.

The paper continues exploration of the problem of political conditions of modernization processes and coherent social development using notions of transaction costs theory. Political rent-seeking is recognized as the main obstacle for efficient modernization and social cohesion. In post-1989 Poland ramified, extended rent-seeking has became an informal institution which has substantially increased transaction costs of reforms aiming at deregulation of economy, therefore getting in the way of modernization processes. Recent cases of political rent-seeking in Poland are considered in order to illustrate the broad picture outlined in the first part of the paper. Unsuccessful attempts of various governments aiming at deregulation of the economy are explained by reference to high political transaction costs of political reforms. The costs are increased by the fact that in the Polish society the level of social capital is very low. It is assumed that the scope of political rent-seeking is negatively correlated with the level of social capital. This relationship is barely explored by the Polish social sciences. The paper claims that the reason for this are high transaction costs of carrying out scholarly research into intricacies of the hidden coalitions of politicians with businessmen. A number of recommendations, both for scholars and politicians are offered.