W poszukiwaniu symbolicznej tożsamości czarnoleskiej lipy. Zagadnienia interpretacyjne fraszek Na lipę Jana Kochanowskiego w kontekście praktyki analiz szkolnych

Abstract

Tematem artykułu jest interpretacja trzech fraszek „Na Lipę” (II 6; III 6; III 7) ze zbioru „Fraszki” Jana Kochanowskiego. Analiza została przeprowadzona w kontekście praktyki analiz tych tekstów na lekcjach języka polskiego. Celem analizy było odejście od schematycznego traktowania fraszek i ukazanie ich jako utworów o wymowie symbolicznej. Punktem wyjścia były ustalenia Jacka Sokolskiego na temat symboliki Lipy – bohaterki utworów Kochanowskiego. W artykule ukazano odejście od dosłownego traktowania drzewa i jego walorów oraz scenerii, w której występuje, na rzecz symbolicznej wymowy. Lipa to symbol poezji, sił twórczych. Jej tożsamość jest przede wszystkim symboliczna. W tekście artykułu zinterpretowano również topos poety-pszczoły, przywołując bogatą tradycję europejską i polską tej metafory. Zaproponowano także interpretację słowika i szpaka jako ptaków symbolizujących natchnienie i naśladowanie. Fraszki „Na Lipę” Jana Kochanowskiego to utwory związane ze sferą literacką. Posiadają charakter metapoetycki.

This paper covers interpretations of three Na lipę epigrams from Epigrams by Jan Kochanowski. Their analysis was carried out in context of interpretations presented to pupils during school education Polish literature classes. The main goal of analysis was to depart from treating Kochanowski’s epigrams in a schematic way and to focus on the epigrams’ symbolical meaning. As the starting point of interpretations, Jacek Sokolski’s findings about the symbolic meaning of linden (Kochanowski’s literary works hero) were set. This paper covers a departure from the literal understanding of linden, its attributes and whole scenery in favour of the symbolic meaning: linden as a symbol of poetry and creative forces. Linden’s identity is mainly symbolic. This paper also covers the topos of poet-bee, recalling rich Polish and European traditions of this metaphor. The author also proposes how to interpret the symbolical meanings of nightingale and starling: as inspiration and imitation, respectively. Na lipę epigrams by Jan Kochanowski are works associated with literary classes. They have metapoetic character.