Rozwój i przestrzenne zróżnicowanie upowszechnienia infrastruktury wodociągowo-kanalizacyjnej w Polsce w latach 1995–2014

Abstract

Infrastruktura komunalna ma istotny wpływ na funkcjonowanie i rozwój systemu osadniczego kraju, zarówno na ilościowy i jakościowy rozwój miast, jak i obszarów wiejskich. Celem artykułu jest przedstawienie zmian poziomu infrastruktury wodociągowej kanalizacyjnej, z wykazaniem dynamiki procesów w skali kraju, poszczególnych województw oraz porównaniem efektów realizacji zadań na obszarach miast i terenach wiejskich. Zakres czasowy badania obejmuje ostatnich 20 lat, tj. lata 1995–2014. Przeprowadzone badania wykazały, że w skali całego i poszczególnych województw notowano znaczące efekty inwestycyjne. W pierwszych latach samorządności główny nacisk położono na inwestycyjne wodociągowe, po pewnym czasie rozpoczęto realizację komplementarnych projektów kanalizacyjnych. Duże efekty inwestycyjne notowano zwłaszcza w regionach Polski wschodniej i centralnej. W znacznym stopniu było to możliwe dzięki programom wsparcia finansowanym ze środków krajowych i dotacji unijnych. W układzie przestrzennym zwrócić należy uwagę na znacznie dysproporcje odsetka korzystających z sieci pomiędzy regionami Polski wschodniej oraz zachodniej i północnej. W części wynika to nadal z uwarunkowań historycznych oraz nierównomiernej alokacji nakładów inwestycyjnych także w okresie powojennym. Mimo wykazanych znaczących efektów rzeczowych inwestycji skala potrzeb występujących w poszczególnych regionach kraju jest nadal duża. Oznacza to, że w najbliższych latach koniecznym będzie wygospodarowanie w budżetach gmin dalszych środków na rozbudowę infrastruktury wodociągowo-kanalizacyjnej. Jest to jeden z warunków kształtowania wzrostu konkurencyjności jednostek terytorialnych oraz możliwości ich wielofunkcyjnego, zrównoważonego rozwoju.

Municipal infrastructure has an impact on the functioning and development of the settlement system of the country, the development of cities and rural areas. The aim of the article is to present changes in the level of water supply and sewage infrastructure, showing the dynamics of the processes in the country, the various provinces and comparing the effects of the implementation of tasks in urban areas and rural areas. The time range of the study covers the last 20 years, ie. the years 1995–2014. The study showed significant effects of investment. In the first years of self-realized investment concerned all water supply, then complementary projects for sewer were launched. Large investment effects were noted especially in the regions of eastern and central Poland. To a large extent this was possible thanks to the support programs funded by national and EU subsidies. In terms of the spatial layout much attention should be paid to the disproportion percentage on the network between Polish eastern and western and northern regions. In part this is due to continuing with the historical conditions and the uneven allocation of investment in the post-war period. Despite reported significant improvements in property investment the scale of the needs in the various regions of the country it is still high. This means that in the coming years it will be necessary to economise in the budgets of municipalities further funds for development of infrastructure of water and sewage. This is one of the conditions shaping the growth of competitiveness of territorial units and the possibility of multi-functional, sustainable development. ¬