Status i uzasadnienie sądów normatywnych w świetle teorii błędu naturalistycznego. Dobro jako przedmiot filozofii praktycznej

Abstract

Rozprawa stanowi próbę rozwiązania problemu błędu naturalistycznego, istotnego dla rozumienia dobra i uzasadniania sądów normatywnych. W pierwszym rozdziale krytycznie omawia poglądy George’a E. Moore’a i Davida Hume’a, proponując hipotezę, że błąd wynika z teoretycznego, zamiast praktycznego, podejścia do definiowania dobra (tzw. błąd teoretyzmu). Drugi rozdział analizuje stanowiska Arystotelesa, św. Tomasza z Akwinu oraz Immanuela Kanta, wskazując na ich ograniczenia w określaniu dobra. Trzeci rozdział omawia współczesne koncepcje Jana Woleńskiego, Johna Searle’a i Thomasa Nagela, z naciskiem na trudności w przejściu od faktów do wartości. Wskazane zostało, że propozycje Woleńskiego i Searle’a nie rozwiązują problemu, podczas gdy nagelowska perspektywa dwóch punktów widzenia stanowi inspirację do rozwoju koncepcji dwóch perspektyw: teoretycznej i praktycznej. W czwartym rozdziale przedstawiono pozytywną koncepcję dobra, opartą na idei pradecyzji, wskazując szczęście jako kryterium wartości. Sformułowano też tezę o tożsamości istnienia i wartości, a także wskazano, że przyjęcie perspektywy praktycznej umożliwia uniknięcie problemu błędu naturalistycznego.

The dissertation attempts to address the problem of the naturalistic fallacy, which is crucial for understanding the concept of good and justifying normative judgments. The first chapter critically examines the views of George E. Moore and David Hume, proposing the hypothesis that this fallacy stems from a theoretical rather than practical approach to defining the good (the so-called fallacy of theoreticism). The second chapter analyzes the positions of Aristotle, St. Thomas Aquinas, and Immanuel Kant, highlighting their limitations in defining the good. The third chapter discusses contemporary concepts by Jan Woleński, John Searle, and Thomas Nagel, with a focus on the challenges of transitioning from facts to values. It is noted that Woleński's and Searle's proposals fail to solve the problem, while Nagel's two-standpoints view provides an inspiration for developing a two-fold approach: theoretical and practical. The fourth chapter presents a positive concept of good based on the idea of pre-decision, identifying happiness as the criterion of value. The dissertation also formulates the thesis of the identity of existence and value, and indicates that adopting a practical perspective allows to avoid the problem of the naturalistic fallacy.