Religious motifs in the artwork of Zofia Stryjeńska, “the princess of Polish painting”

Zofia Stryjeńska (1891–1976) to jedna z najpopularniejszych, a zarazem najbardziej skandalizujących artystek polskich okresu dwudziestolecia międzywojennego. Znana jest w powszechnej opinii przede wszystkim jako znakomita ilustratorka, chociaż wypowiadała się również z powodzeniem m.in. w malarstwie sztalugowym i monumentalnym. Kompozycje artystki zachwycały wszechobecnym ruchem i dynamiką, soczystymi kolorami i wyrazistymi postaciami ludzi i zwierząt, wykazującymi pod względem tematycznym czytelny związek z polskim folklorem, jego tradycją i obrzędami, a także z piastowską przeszłością. Ale w tej pozornie całkowicie świeckiej twórczości, bardzo istotne miejsce zajmowały kompozycje o tematyce religijnej. W latach 1917–1918 artystka namalowała gwaszem i akwarelą pięć obrazów tworzących cykl Pascha, wielokrotnie pokazywany w kraju i za granicą. W 1922 roku powstał kolejny cykl, Sakramenty, tym razem złożony z siedmiu kompozycji wykonanych w technice gwaszu. Cykle Pascha i Sakramenty były z pewnością czymś niezwykłym w bogatym i różnorodnym dorobku Zofii Stryjeńskiej do 1939 roku. Artystka rezerwowała bowiem wówczas wątki religijne wyłącznie dla kompozycji ważnych i wyjątkowych. Po 1946 roku, gdy udała się na dobrowolną emigrację, a jej sytuacja materialna była więcej niż zła, zaczęła malować coraz częściej na sprzedaż obrazy przedstawiające Matkę Boską, Chrystusa, poszczególnych świętych, a także sceny ze Starego i Nowego Testamentu. Niestety, nie miały one już tej samej siły wyrazu co kompozycje z cyklu Pascha i Sakramenty.

Zofia Stryjeńska (1891–1976) is one of the most popular and at the same time most scandalous Polish artists of the interwar period. She is commonly known as an outstanding illustrator, although she successfully expressed herself among others in easel and monumental painting. The artist’s compositions impressed viewers with their ever-present movement and dynamics, vivid colours and well-defined figures of people and animals that were clearly related thematically to Polish folklore, its traditions and rites and also to the Piast past. But in this apparently completely secular creation, religious compositions occupied an important place. Between 1917 and 1918 the artist painted in gouache and water-colour five paintings forming the cycle Passover, frequently exhibited both in Poland and abroad. In 1922 the artist completed another cycle, The Sacraments, this time consisting of seven compositions in gouache. Passover and The Sacraments cycles were undoubtedly something extraordinary in the rich and diverse artistic output of Zofia Stryjeńska since 1939. The artist reserved religious motifs only for important and exceptional compositions. After 1946, when the artist chose to emigrate and her financial situation became very bad, she began to paint for sale pictures depicting St Mary, Christ, saints and scenes from the Old and New Testament. Unfortunately they did not have the same expression as the compositions from Passover and The Sacraments cycles.