Colonial expansion or vital assistance? French capital and interwar Poland

Abstract

France was a major source of foreign capital for interwar Poland, both through government loans, and private investment. The French presence was particularly strong in the extraction and paper industries, in energy production, and in banking. French engagement was partly a consequence of the alliance between the two countries, and can be seen as an element of France’s security policy in the East. Poland was forced to give its ally costly concessions, including special treatment of French companies. Hence, Poland can be seen as the object of quasi-imperial expansion, and in the interwar period the left accused France of colonial policies, Nonetheless, Poland remained the initiating side of many negotiations with the French. In Polish historiography this economic foreign policy towards France is often interpreted as a series of costly mistakes. Considering the difficult situation on interwar financial markets, Polish policy can be seen, however, as successful, as it allowed the new state to achieve many of its goals. These included taking over German companies in Silesia, significant investments in infrastructure (including the harbour in Gdynia and the coal trunk line), and outfitting the Polish army. The high cost of French capital was a consequence of the asymmetry of power, and the large needs of the new state.

Francja była kluczowym źródłem kapitału zagranicznego dla międzywojennej Polski, tak poprzez pożyczki dla państwa, jak i inwestycje prywatne. Francuzi byli szczególnie silnie obecni w przemyśle wydobywczym, papierniczym, w produkcji elektryczności i w bankowości. Francuskie zaangażowanie było częściowo pochodną sojuszu między obydwoma państwami i stanowiło wyraz polityki bezpieczeństwa III Republiki. Stroną inicjującą rozmowy w tym zakresie byli jednak z reguły Polacy, którzy za udział Francuzów zmuszeni byli słono płacić politycznymi i gospodarczymi ustępstwami. Choć takie polskie decyzje były krytykowane, w trudnej sytuacji okresu międzywojennego dostęp do kapitału na nawet tak niekorzystnych warunkach był dla warszawskich rządów konieczny. Dzięki francuskiemu zaangażowaniu udało się nie tylko formalnie przejąć dawne niemieckie przedsiębiorstwa, ale również podjąć najważniejsze inwestycje państwowe w okresie międzywojennym – budowę portu w Gdyni oraz magistrali kolejowej. Pieniądze francuskie były też konieczne dla uzbrojenia polskiej armii. Tak negocjatorzy francuscy, jak i prywatni przedsiębiorcy znad Sekwany działali w Polsce z pozycji siły. W polskiej prasie pojawiały się oskarżenia zachodniego sojusznika o działania kolonialne. W czasie rozluźnienia sojuszu w ostatnich latach wielkiego kryzysu władze polskie podjęły bardziej zdecydowane stanowisko wobec Francuzów. Wyrazem był m.in. konflikt wokół Żyrardowa i elektrowni w Warszawie. Ostatecznie jednak starania o pożyczkę z Rambouillet przesądziły o wygaszeniu konfliktów przez stronę polską.