Referendum ogólnokrajowe z 2015 r. w świetle prawa i praktyki

Abstract

Niniejszy artykuł podejmuje analizę kontekstu, przebiegu oraz wyników ogólnokrajowego referendum, które odbyło się w Polsce 6 września 2015 roku. Inicjatywa ówczesnego Prezydenta Bronisława Komorowskiego została ogłoszona tuż po jego przegranej w pierwszej turze wyborów prezydenckich, co powszechnie uznano za próbę instrumentalnego wykorzystania tej instytucji do realizacji osobistych celów. Podjęcie tej problematyki wydaje się uzasadnione ze względu na fakt, że w Polsce referenda ogólnokrajowe organizowane są niezwykle rzadko, a dotychczasowe doświadczenia, w tym głosowanie z 2015 roku wskazują na wyraźną tendencję do postrzegania tego narzędzia, przede wszystkim jako instrumentu rywalizacji politycznej, a nie rzeczywistego mechanizmu partycypacji obywatelskiej. Mimo upływu lat wydarzenie to nadal stanowi istotny punkt odniesienia w badaniach nad mechanizmami demokracji bezpośredniej i skłania do refleksji nad rolą, jaką referendum powinno odgrywać w systemie demokratycznym.

This article analyses the background, administration, and outcomes of the nationwide referendum held in Poland on 6 September 2015. The initiative announced by then President Bronisław Komorowski immediately after his defeat in the first round of the presidential election was widely regarded as an attempt to use the referendum for personal political gain. Addressing this issue is well-justified, because nationwide referendums in Poland are exceptionally rare, and previous experience most notably the 2015 vote reveals a clear tendency to treat this tool primarily as an instrument of political rivalry rather than as a genuine mechanism of civic participation. Even years later, the referendum remains a key point of reference in research on direct-democracy mechanisms and prompts reflection on the role referendums should play in a democratic system.