Kadry techniczne w województwie kieleckim w okresie międzywojennym (1919‒1939)

Warunkiem rozwoju nowoczesnego przemysłu były w międzywojniu kadry techniczne – inżynierowie, technicy i majstrowie. W województwie kieleckim prezentowały się one dość skromnie, mimo że na jego obszarze zlokalizowane były trzy ważne okręgi przemysłowe: Zagłębie Dąbrowskie, okręgi częstochowski i staropolski. Funkcjonowały spółki akcyjne w kluczowych gałęziach przemysłu, mianowicie górnictwie i hutnictwie, przemyśle metalowym i włókienniczym. Istniały też średnie i małe zakłady przemysłowe, w których stosowano nowoczesne maszyny i technologie. Inżynierowie z wyższym wykształceniem technicznym różnych specjalności, Polacy i cudzoziemcy, znajdowali zatrudnienie najczęściej w spółkach. Najbardziej prestiżowa i popłatna była praca w spółkach górniczych; w nich również stawiano najwyższe wymagania dotyczące wykształcenia, ujęte w prawie górniczym. Starannie dobierano również kadrę kierowniczą w dużych i średnich przedsiębiorstwach państwowych. Najsłabszą obsadę miały drobne zakłady indywidualne. W nich wyższym wykształceniem legitymował się zwykle właściciel lub dyrektor. Zarządzanie przedsiębiorstwem było zajęciem prestiżowym. Poza wymaganiami dotyczącymi wykształcenia wysoko ceniono praktykę zawodową na podobnych stanowiskach, znajomości i koligacje oraz savoir-vivre. Ważna była umiejętność nawiązywania właściwych relacji z podwładnymi. Kadra zarządzająca była hojnie wynagradzana. Najwyższe dochody osiągała w spółkach akcyjnych. Stanowiska te były na tyle intratne, że dochody na nich osiągane ukrywano, by zmniejszyć stawki podatkowe. Diametralnie niższe zarobki miał personel specjalistyczny średniego i niższego szczebla.

In the years 1925‒1938, the number of industrial plants in the Kielce Voivodeship fluctuated between 1604 and 2710. Only a few percent of this number were plants of the I‒III category, which were of key importance for the economy, about 1/4 of the plants of the IV‒V category and about 3/4 of the plants of the VI‒VII category. They were concentrated in the Dąbrowa Basin and the Częstochowa and Old Polish districts. An attribute of the modern company was specialized technical personnel – engineers, technicians and foremen. In small individual establishments, such staff did not exist or the only representative was the owner or director. Medium and large plants could not exist without such personnel. In the latter, especially in joint-stock mining companies, the requirements for professional qualifications were regulated by law. Recruitment for directors of joint-stock companies was carried out through a competition. It was joined by candidates from Poland and abroad. The choice of a foreigner as a director sometimes affected relations with subordinates. The workers appealed to the board to change the director, and when they did not achieve their goal, they meted out the punishment themselves. They intimidated their superiors or used physical violence. The salaries of the technical staff varied. Directors of joint-stock companies earned the most. A portion of their income was not disclosed to reduce tax burdens. They differed significantly from the salaries of mid- and lower-level technical staff.