Urbanonimia Jastrzębia-Zdroju. Studium językowo-kulturowe

Abstract

Celem rozprawy jest zebranie, analiza i prezentacja jastrzębskiego nazewnictwa z perspektywy diachronicznej przy wykorzystani klasyfikacji semantyczno-motywacyjnej, osadzonej w językoznawstwie kulturowym, jak również stworzenie słownika urbanonimów Jastrzębia-Zdroju – młodego, bo liczącego zaledwie 60 lat, śląskiego miasta górniczego. Istotnym założeniem pracy jest przedstawienie specyfiki lokalnej i regionalnej tego śląskiego miasta z naciskiem na dychotomię, występującą między dwoma rodzajami działalności, determinującymi historię Jastrzębia-Zdroju – uzdrowiskiem i przemysłem wydobywczym. Ważne są także odpowiedzi na pytania: czy w przypadku tak młodego miasta, jak Jastrzębie-Zdrój, można mówić o wykształceniu się swoistej, zupełnie nowej warstwy nazewniczej, czy jednak korzystano z utrwalonych wzorców nominacyjnych, znanych z onimicznej przestrzeni innych miast? W jaki sposób najpierw sanatoryjna, a następnie górnicza rzeczywistość wpłynęła na urbanonimię jastrzębia-Zdroju? Jaką rolę pełniła ideologia w trakcie formowania się tego modelowego miasta socjalistycznego? Jak nazewnictwo Jastrzębia-Zdroju odzwierciedla charakter regionu i jak wpłynęło na nie pojawienie się przybyszów z różnych części Polski? W pierwszym rozdziale pracy dokonano wprowadzenia metodologicznego do omawianej tematyki. Druga część pracy dotyczy podstawowych informacji na temat miasta. W kolejnym rozdziale zaprezentowano wyniki analizy semantyczno-motywacyjnej zebranych urbanonimów. Czwarta część obejmuje wnioski z badań lingwistyczno-kulturowych. W ostatnim rozdziale zaprezentowano słownik nazw miejskich Jastrzębia-Zdroju.

The aim of the dissertation is to collect, analyze and present nomenclature of Jastrzębie-Zdrój from a diachronic perspective using semantic and motivational classification based on cultural linguistics, as well as to create a dictionary of urbanonyms of Jastrzębie-Zdrój – a young Silesian mining town, only 60 years old. An important assumption of the work is to present the local and regional specificity of this Silesian city with emphasis on the dichotomy between two types of activity that determine the history of Jastrzębie-Zdrój – a health resort and the mining industry. Answers to the following questions are also important: in the case of a city as young as Jastrzębie-Zdrój, can we talk about the development of a specific, completely new layer of nomenclature, or about established nomenclature patterns known from the onymic space of other cities? How did the sanatorium and then mining reality influence the urbanonymy of Jastrzębie-Zdrój? What role did ideology play during the formation of this model socialist city? How does the nomenclature of Jastrzębie-Zdrój reflect the character of the region and how did the arrival of newcomers from different parts of Poland influence it? The first chapter of the work provides a methodological introduction to the discussed topic. The second part of the work concerns basic information about the city. The next chapter presents the results of the semantic and motivational analysis of the collected urbanonyms. The fourth part includes conclusions from linguistic and cultural research. The last chapter presents a dictionary of city names in Jastrzębie-Zdrój.