Rola kapitału społecznego w zrównoważonym rozwoju obszarów wiejskich

Abstract

Związek między kapitałem społecznym a problemami zrównoważonego rozwoju polskiej wsi po akcesji nabiera szczególnego naukowego znaczenia. W artykule chodzi o uzyskanie odpowiedzi czy zachodzi związek między poziomem rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich, z uwzględnieniem kwestii środowiskowych a zaangażowaniem kapitału społecznego w postaci lokalnych grup działania w ujęciu regionalnym. Ponadto poznanie faktycznych efektów czyli wartości dodanej tworzonej przez LGD w ramach programu Leader na obszarach wiejskich, przy czym pośrednią miarą będzie absorpcja środków finansowych – do tej pory nie ma innej skutecznej miary. Dane empiryczne pochodziły z badań ankietowych przeprowadzonych wśród instytucji, których jednym z najważniejszych zadań wynikających z regulacji prawnych jest aktywizacja społeczności lokalnych na rzecz zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, a także z wywiadów przeprowadzonych wśród mieszkańców wsi – ocena aktywności społecznej rolników i przedsiębiorców wiejskich. Podmioty do badań zostały dobrane według założeń przyjętych w metodyce projektu badawczego, finansowanego ze środków na naukę przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Na możliwości i tempo przemian na obszarach wiejskich istotnie wpływa aktywność kapitału społecznego. Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich nie jest możliwy bezpośredniego i szerokiego udziału mieszkańców wsi. Lokalne grupy działania przez aktywizację mieszkańców obszarów wiejskich przyczyniają się do kreowania rozwoju regionu. Najwięcej LGD w skali kraju powstało i aktywnie działa w regionie Małopolski, czego potwierdzeniem są dwa obliczone wskaźniki absorpcji. Generalnie województwa Polski południowo-wschodniej, gdzie występują największe problemy rozwojowe na obszarach wiejskich można uznać za teren, gdzie społeczność lokalna potrafi zmobilizować się i połączyć siły dla budowania kapitału społecznego.

The relationship between social capital and sustainable development challenges of the Polish countryside after accession is of special scientific importance. The aim of the article is to get an answer if there is a relationship between the level of socio-economic development of rural areas, including environmental issues, and the involvement of social capital in the form of local action groups (LAGs) on a regional basis. In addition, an aim is knowing the actual effects i.e. the value added created by LAGs in the frames of Leader programme in rural areas, where an indirect measure will be absorption of the funds – so far there is no other effective measure. Empirical data come from survey research conducted among institutions which main task stemming from legal regulations is activation of local societies towards sustainable development of rural areas, as well as from interviews with village inhabitants – assessment of social activity of farmers and rural entrepreneurs. The research subjects were selected according to assumptions adopted in the methodology of the research project financed by the Ministry of Science and Higher Education. The capabilities and pace of changes on rural areas is to a large degree determined by activity of social capital. Sustainable development of rural areas is not possible with out direct and wide participation the village inhabitants. Local action groups by activation contribute to create development in the region. Most LAGs in the country were founded and are actively working in the region of Malopolska, which is confirmed by two calculated absorption rates. Generally, Polish south-eastern provinces, where there are the greatest problems of development in rural areas, can be regarded as an area where local community can mobilize and join together to build social capital.