Park krajobrazowy - możliwości ochrony przestrzeni

Abstract

Podstawowe znaczenie dla istnienia i ochrony parków krajobrazowych ma specyfika ich przestrzeni. Wynika ona nie tylko z fizjonomii krajobrazu i zasobów przyrody ożywionej i nieożywionej, ale także z wartości zasobów kulturowych, istniejącego stanu zagospodarowania oraz świadomości społeczeństwa lokalnego. To całość tworząca nasze dziedzictwo przyrodnicze i kulturowe. W celu prowadzenia działań ochronnych dla parków krajobrazowych sporządzane są plany ochrony z uwzględnieniem: charakterystyki i oceny stanu przyrody, identyfikacji i oceny istniejących oraz potencjalnych zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych, charakterystyki i oceny uwarunkowań społecznych i gospodarczych, analizy skuteczności dotychczasowych sposobów ochrony, charakterystyki i oceny stanu zagospodarowania przestrzennego, wyników audytu krajobrazowego. Do najważniejszych wskazań zawartych planach ochrony należą: przyjęcie podziału funkcjonalno-przestrzennego, wyodrębnienie stref funkcjonalnoprzestrzennych będących obszarami realizacji działań ochronnych oraz określenie sposobu ochrony, zagospodarowania i użytkowania w ramach każdej strefy funkcjonalno-przestrzennej. Podstawą wyodrębniania stref funkcjonalno-przestrzennych, dla których określa się zakres prac związanych z ochroną przyrody, jest ich spójność przestrzenno-przyrodnicza. Parki krajobrazowe, ze względu na zajmowaną powierzchnię (8,08% powierzchni kraju) oraz pełnioną rolę i funkcje, powinny stanowić ważny element systemu ochrony przyrody w Polsce. Są one wyodrębnioną organizacyjnie strukturą wykonującą zadania w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu w warunkach prowadzenia działalności gospodarczej na ich terenie. W ocenie Najwyższej Izby Kontroli regulacje prawne dotyczące funkcjonowania parków krajobrazowych są niespójne i nieprecyzyjne. Nie dają one podstaw do właściwej organizacji działalności parków krajobrazowych, utrudniają lub całkowicie uniemożliwiają realizację podstawowego celu ich utworzenia, jakim jest zachowanie występujących na ich terenie wartości, zarówno przyrodniczych, jak i historycznych, kulturowych oraz krajobrazowych.

The basic meaning for existing and protection of landscaped parks has the specific of their area. This is due not only to the physiognomy of the landscape and natural resources of animate and inanimate nature but also to the value of cultural resources, the existing state of development and the awareness of the local population. This all creates our natural and cultural heritage. To carry out protective measures for landscaped parks, protection plans are drawn up taking into account the characteristics and evaluation of the state of nature, identification and assessment of existing and potential internal and external threats, characteristics and evaluation of social and economic impact, analysis of the effectiveness of existing methods of protection, characterization and evaluation of the spatial development, the results of the landscape audit. The most important indications contained in the plans of protection include: the adoption of functional-spatial division, separation of functional-spatial zones which are areas of conservation implementation and determination of the way of protection within each functionalspatial zone. The basis for extracting functional and spatial zones, for which a range of work related to nature conservation is determined, is their spatial-nature consistency. Landscape parks, because of the space it occupies (8.09% of the country) and their official role and functions should be an important element of the system of nature protection in Poland. They are the only one organizational structure performing tasks in the field of nature and landscape protection in the conditions of doing business in their area. Fulfilling the role of centers of education in the broad sense should contribute to the preservation of the regions identity and distinctiveness. In the opinion of the Supreme Audit Office law regulations for the operation of parks are inconsistent and imprecise. They do not give any grounds for proper organization of landscaped parks activities, impede or completely prevent the realization of the basic purpose of their creation, which is to preserve existing in their area natural, historical, cultural and landscape values.